Xét nghiệm chẩn đoán biến chứng huyết khối do tiêm văcxin Covid-19

TS.BS Trần Thị Kiều My, Trưởng khoa Đông máu, Bệnh viện Huyết học – Truyền máu T.Ư cho biết, trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 cũng như chương trình tiêm chủng văcxin được mở rộng trong cả nước thì việc chẩn đoán và điều trị kịp thời những biến chứng do tiêm văcxin Covid-19 (mặc dù hiếm gặp) càng trở nên cấp bách. Khoa Đông máu, Viện Huyết học – Truyền máu T.Ư đã triển khai thành công xét nghiệm chẩn đoán biến chứng huyết khối do tiêm văcxin Covid-19 (xét nghiệm kháng thể kháng yếu tố 4 tiểu cầu) bằng phương pháp ELISA. 

Biến chứng giảm tiểu cầu huyết khối miễn dịch do tiêm văcxin Covid-19 đã được ghi nhận trong các báo cáo của các Cơ quan quản lý dược và tổ chức giám sát an toàn văcxin tại nhiều quốc gia. Giảm tiểu cầu huyết khối miễn dịch sau tiêm văcxin là biến cố nặng hiếm gặp với biểu hiện giảm tiểu cầu, huyết khối. Các nghiên cứu cho thấy sau tiêm văcxin Covid-19, cơ thể có thể sinh kháng thể kháng yếu tố 4 tiểu cầu (platelet factor-PF4) giống như kháng thể HIT. Phức hợp kháng nguyên kháng thể đó hoạt hoá tiểu cầu quá mức dẫn đến giảm tiểu cầu, gây huyết khối và có thể chảy máu.

Các tổ chức trên thế giới và Bộ Y tế đã đưa ra các hướng dẫn chẩn đoán giảm tiểu cầu huyết khối miễn dịch do tiêm văcxin dựa vào các biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm như chẩn đoán huyết khối, số lượng tiểu cầu, d-dimer, fibrinogen, trong đó, xét nghiệm kháng thể kháng yếu tố 4 tiểu cầu (PF4) bằng phương pháp ELISA là công cụ quan trọng trong chẩn đoán biến chứng này.

Theo TS.BS Trần Thị Kiều My, biểu hiện lâm sàng của hội chứng giảm tiểu cầu, huyết khối thường xuất hiện trong vòng 4 - 28 ngày sau tiêm văcxin Covid-19 với các biểu hiện: Đau đầu dai dẳng, dữ dội, các triệu chứng thần kinh khu trú; co giật (gợi ý đột quỵ); khó thở hoặc đau ngực (gợi ý thuyên tắc phổi hoặc hội chứng vành cấp); đau bụng (gợi ý huyết khối tĩnh mạch cửa); đau, phù chi dưới (gợi ý huyết khối tĩnh mạch sâu). Đặc biệt, bệnh nhân ít khi biểu hiện chảy máu, xuất huyết da hoặc xuất huyết nội tạng.

Hiện xét nghiệm chẩn đoán biến chứng huyết khối do tiêm văcxin Covid-19 với tên gọi xét nghiệm HIT IgG được bảo hiểm y tế thanh toán. Xét nghiệm được thực hiện với 2 phương pháp: ELISA đặc hiệu với VITT; miễn dịch hóa phát quang: đặc hiệu với HIT.

Mẫu bệnh phẩm xét nghiệm là mẫu máu toàn phần được đựng trong ống chứa chất chống đông natri citrate 3.2% hoặc mẫu đựng trong ống không có chất chống đông. Mẫu dùng cho xét nghiệm có thể bảo quản 24 giờ ở nhiệt độ 15 – 25 °C hoặc 6 tháng ở -20^oC khi đã tách huyết tương (rã đông ở 37^oC, chờ tới khi rã đông hoàn toàn). Trường hợp dương tính do: Giảm tiểu cầu huyết khối do tiêm văcxin (VITT) hoặc giảm tiểu cầu do heparin (HIT) sẽ được tiến hành điều trị để tránh các biến chứng.