“Hội chứng phổi trắng do vi khuẩn Mycoplasma có triệu chứng không điển hình, dễ nhầm lẫn với cảm cúm, sốt xuất huyết. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể gây viêm màng phổi khô, suy hô hấp, hen phế quản, viêm kết mạc, các biến chứng về tim mạch, biến chứng đường tiêu hóa…”, PGS.TS Lê Thị Hồng Hanh - Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Nhi Trung ương - nói.
Tưởng cảm cúm thông thường, nào ngờ phổi trắng xóa, nhiễm trùng huyết
Theo BS Đinh Xuân Hoàng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương, mỗi ngày, khoa tiếp nhận 150-160 bệnh nhi điều trị nội trú, trong đó các ca nhiễm bệnh lý về đường hô hấp chiếm khoảng 50%. Nhiều trường hợp nhập viện do viêm phổi, không ít trẻ bị viêm phổi do Mycoplasma với các triệu chứng không điển hình, dễ nhầm lẫn với cảm cúm thông thường, sốt xuất huyết. Một số trường hợp đến viện trong tình trạng biến chứng nhiễm khuẩn huyết nặng, nguy hiểm tính mạng.
 Trẻ bị viêm phổi do Mycoplasma, được điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương |
Điển hình, trường hợp bệnh nhi 10 tuổi ở Phú Thọ vào viện trong tình trạng sốt cao, tức ngực. Gia đình chia sẻ, trước khi vào viện 7 ngày, trẻ sốt cao nhất 40oC, kèm tức ngực, tự điều trị cảm cúm nhưng không đỡ, gia đình đưa bé đến Trung tâm Y tế gần nhà được chẩn đoán sốt xuất huyết.
Để chẩn đoán Mycoplasma, người bệnh thường được chỉ định xét nghiệm huyết thanh, PCR hoặc xét nghiệm tìm kiếm sự phát triển của vi khuẩn trong mẫu máu. Tuy nhiên, điều trị viêm phổi do Mycoplasma rất khó khăn, do vi khuẩn này có khả năng kháng kháng sinh. Vì vậy, đa phần bệnh nhân không đáp ứng điều trị với kháng sinh thông thường. Một số bệnh nhân biến chứng nặng hoặc nhiễm thể Mycoplasma kháng thuốc phải điều trị đặc hiệu.
Trẻ điều trị 7 ngày kháng sinh, bệnh tiến triển nặng hơn, suy đa tạng nên gia đình đưa trẻ đến bệnh viện. Kết quả kiểm tra, bệnh nhân bị viêm phổi do Mycoplasma, theo dõi nhiễm khuẩn huyết nặng.
Tương tự, bệnh nhi B.N (8 tuổi, Lào cai) bị sốt cao liên tục, húng hắng ho, gia đình cho đi khám tại bệnh viện gần nhà, được chẩn đoán sốt vi rút. Trẻ được theo dõi tại nhà thêm 3 ngày nhưng không hết sốt. Ngày thứ 5 mắc bệnh, trẻ được đưa đến Bệnh viện Nhi Trung ương với biểu hiện sốt cao liên tục từng cơn, ho khan, phát ban toàn thân, chụp X- Quang phổi có hình ảnh viêm phổi thuỳ. Xét nghiệm chuyên sâu do Mycoplasma.
PGS.TS Lê Thị Hồng Hanh cho biết, viêm phổi có nhiều căn nguyên, trong đó Mycoplasma Pneumoniae (vi khuẩn không điển hình) là tác nhân quan trọng gây viêm phổi ở cộng đồng. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, hay gặp ở nhóm trẻ lớn. Hiện mỗi ngày, Trung tâm Hô hấp tiếp nhận 150 - 160 bệnh nhi điều trị nội trú, trong đó các ca nhiễm Mycoplasma chiếm khoảng 30%.
Theo một nghiên cứu của Mỹ, trẻ từ 5 - 10 tuổi, tỷ lệ mắc viêm phổi do Mycoplasma là 16%. Trong khi đó, nhóm trẻ 10 - 17 tuổi, tỷ lệ này lên đến 23%.
Mycoplasma cũng là nguyên nhân gây ra đợt bùng phát tại Trung Quốc, khiến các bệnh viện nhi ở miền Bắc quá tải. Vi khuẩn cũng xuất hiện tại các nước châu Âu như Hà Lan và Đan Mạch...
Tại Warren (Mỹ), 145 trường hợp viêm phổi kể từ tháng 8 đến nay. Đây là con số được đánh giá rất cao. Các vùng Tây Massachusetts cũng ghi nhận mức độ Mycoplasma cao bất thường.
Thông thường, Mycoplasma có chu kỳ bùng phát khoảng 5 năm một lần, nhưng nó hiếm khi gây chú ý vì các triệu chứng nhẹ, ca tử vong rất hiếm. Tuy nhiên, gần đây, dịch bệnh có chiều hướng nghiêm trọng hơn nhiều.
BS Đỗ Hoàng Hải, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), nhấn mạnh, từ đầu năm đến nay, nhiều trẻ em Việt Nam cũng nhập viện điều trị dài ngày do vi khuẩn nhiễm Mycoplasma gây nên (chiếm 30 - 40%). Các bác sĩ chưa rõ nguyên nhân bệnh do Mycoplasma xuất hiện nhiều gần đây, song ghi nhận đó là điều bất thường và tiếp tục theo dõi.
Trước tình trạng bệnh gia tăng, ngày 4/12, Bộ Y tế phát khuyến cáo người dân phòng dịch khi tình hình bệnh hô hấp bùng phát ở nhiều nước.
 Hội chứng phổi trắng do vi khuẩn Mycoplasma có triệu chứng không điển hình, dễ nhầm lẫn với cảm cúm, sốt xuất huyết. Ảnh minh họa. |
Dễ bị chẩn đoán nhầm và biến chứng nặng
Các chuyên gia cho hay, sở dĩ viêm phổi do Mycoplasma được gọi là Hội chứng phổi trắng là ảnh chụp X-quang của bệnh nhi cho thấy những mảng trắng ở khắp phổi.
PGS.TS Lê Thị Hồng Hanh chia sẻ, mùa đông với thời tiết lạnh ẩm, thay đổi thất thường, kèm theo tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, là điều kiện thuận lợi để các loại vi rút, vi khuẩn gây các bệnh như: Cúm mùa, viêm đường hô hấp, tiêu chảy, cũng như nhiều bệnh khác phát triển, lây lan mạnh.
Theo số liệu thống kê của Bệnh viện Nhi Trung ương, tuần cao điểm cho thấy số lượng trẻ mắc cúm A, nhiễm vi rút hợp bào hô hấp RSV, Mycoplasma, Adeno vi rút, Rota vi rút... đang có dấu hiệu gia tăng. Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhi nhập viện do viêm phổi, trong đó có nhiều trẻ bị viêm phổi do Mycoplasma với các triệu chứng không điển hình, dễ nhầm lẫn với cảm cúm thông thường. Nếu không chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, bệnh sẽ trở nên nghiêm trọng, dẫn tới trẻ suy hô hấp và nguy hiểm tính mạng.
 Chăm sóc trẻ viêm phổi do Mycoplasma tại Bệnh viện Nhi Trung ương. |
Phân tích triệu chứng viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ, PGS.TS Hanh thông tin, khi vi khuẩn Mycoplasma xâm nhập cơ thể, thời gian ủ bệnh từ 2 đến 3 tuần. Sau đó, bệnh sẽ khởi phát và trải qua triệu chứng.
Ban đầu, trẻ có những biểu hiện viêm long đường hô hấp: Hắt hơi, sổ mũi, sốt. Trẻ em bị viêm phổi có thể bị sốt cao, sốt liên tục từ 39 đến 40 độ C. Ngoài ra, trẻ còn ho nhiều, ho rũ rượi từng cơn, ho đi kèm khó thở, thở nhanh gấp gáp. Những trẻ lớn có thể có cảm giác đau ngực, đau đầu, đau cơ, cứng cơ…
Đặc biệt, trẻ bị viêm phổi do Mycoplasma có thể có biểu hiện những biến chứng ngoài phổi khác như viêm kết mạc, nổi mày đay trên da, biến chứng tim mạch, biến chứng đường tiêu hoá, tiết niệu…
Những triệu chứng viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ rất dễ nhầm với tác nhân viêm phổi khác như do vi rút, vi khuẩn vì có những biểu hiện như: Sốt, ho, khó thở hoặc chụp phim X- Quang phổi có những tổn thương trên phim. Chẩn đoán xác định tác nhân viêm phổi do Mycoplasma Pneumoniae cần phải làm xét nghiệm đặc hiệu.
Vì vậy, các bác sĩ khuyến cáo, nếu thấy trẻ có biểu hiện như viêm long đường hô hấp, sốt cao, ho khó thở và đặc biệt là xảy ra ở những trẻ lớn, từ 4 - 10 tuổi, nên đưa đến cơ sở y tế chuyên khoa để được khám và làm xét nghiệm chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời. Có thể bệnh nhân có biến chứng mà cha mẹ không phát hiện ra như: Sốt cao có biểu hiện ngoài phổi, hoặc viêm phổi nặng và suy hô hấp....
Cách phòng bệnh
Viêm phổi do vi khuẩn hay vi rút nói chung và viêm phổi do Mycoplasma Pneumoniae nói riêng là con đường lây truyền tiếp xúc qua đường giọt bắn. Đến nay, chưa có vắc xin phòng Mycoplasma, để đảm bảo dự phòng cho trẻ cha mẹ cần đảm bảo một số nguyên tắc:
Rửa tay bằng xà phòng; đảm bảo cho trẻ sống trong môi trường sạch sẽ, thoáng mát; không tiếp xúc trẻ có biểu hiện ho, sốt.
Ngoài ra, đảm bảo trẻ có chế độ dinh dưỡng phù hợp, giúp tăng cường sức đề kháng. Ăn đủ ô vuông thức ăn có đầy đủ thành phần dinh dưỡng, đảm bảo vitamin và khoáng chất.
Đặc biệt, cha mẹ nên cho con tiêm phòng theo đúng lịch, bởi vì nhiễm Mycoplasma Pneumoniae có thể đồng nhiễm thêm những vi khuẩn khác như phế cầu, HiP….
