Đau đầu như búa bổ.
Theo y học cổ truyền, đầu là nơi hội tụ mọi phần dương, nơi chứa não bộ, khí huyết của lục phủ ngủ tạng đều hội tụ ở đó nên ngoại cảm hay nội thương đều có thể gây đau đầu. Sau đây là một số bài thuốc cổ phương gia giảm phòng trị đau đầu theo “đối chứng trị liệu”.
Nếu đau đầu dọc sau gáy kinh bàng quan, sợ lạnh xoa dầu ấm dễ chịu do ngoại cảm phong hàn. Phép trị chủ yếu khu phong tán hàn, chỉ thống… nên dùng vị xuyên khung 16g, bạc hà 32g, kinh giới 14g, bạch chỉ 14g, khương hoạt 8g, phòng phong 8g, tế tân 4g, sinh khương 3 lát, cam thảo 4g… Sắc uống ngày một thang, uống đợt 3 – 5 thang. Tác dụng sơ phong, chỉ thống, tán hàn.
Nếu đau đầu người nóng phát sốt mặt mắt đỏ, khát nước, tiểu vàng do ngoại cảm phong nhiệt. Phép trị khu phong thanh nhiệt, nên dùng vị xuyên khung 14g, bạch chỉ 14g, cúc hoa 24g, chi tử 10g, hoàng cầm 12g, cam thảo 6g, đại táo 3 quả. Bài Khung chỉ thạch cao (2) sắc uống. Tác dụng trị đau đầu do phong nhiệt, phát sốt mặt, mắt đỏ, khát nước, tiểu vàng, mạch sác.
Nếu đau đầu nặng đầu, đầu âm u, đau mỏi vai gáy, bụng đầy không muốn ăn do phong thấp thịnh. Phép trị chủ yếu khu phong trừ thấp, nên dùng vị xuyên khung 16g, phòng phong 10g, mạn kinh tử 12g, cao bản 12g, bạch chỉ 12g, cam thảo 4g, đại táo 3 quả, sinh khương 3 lát, đây là bài khương hoạt thắng thấp thang gia vị. Sắc uống ngày một thang. Tác dụng khử phong trừ thấp… Chủ trị: Thấp phần biểu, đầu đau, gáy cứng, đầu âm u.
Nếu thường đau đầu vùng đĩnh tâm phiền dễ cáu gắt, hay bốc nóng lên đầu do nội thương can hoả vượng. Phép trị chủ yếu thanh can giáng hỏa… nên dùng vị thiên ma 14g, câu đằng 12g, chi tử 12g, hoàng cầm 12g, ngưu tất 12g, ích mẫu 12g, tang ký sinh 14g, dạ giao đằng 14g, bạch linh 14g, đây là bài thiên ma câu đằng ẩm. Sắc uống ngày một thang. Tác dụng: Bình can tức phong, tư âm thanh nhiệt. Chủ trị đau đầu chóng mặt, ù tai hoa mắt chóng mặt.
Nếu đau đầu liên miên, đau cố định, đau như dùi đâm, lưỡi có đốm ứ huyết do nội thương huyết ứ. Phép trị hoạt huyết hóa ứ, nên dùng vị xuyên khung 14g, xích thược 14g, đào nhân 12g, hồng hoa 12g, thông bạch 14g, đơn sâm 14g, cam thảo 6g, đại táo 3 quả. Sắc uống ngày một thang. Tác dụng hoạt huyết thông khiếu, chủ trị: Đau đầu chóng mặt, ù tai do huyết ứ.
Trên đây là một số bài thuốc cổ phương gia giảm, đã được nhiều thế hệ sử dụng phòng trị đau đầu hiệu quả hầu như không có tác dụng phụ. Nói chung đau đầu thường là lành tính, nhưng nếu đau đầu kéo dài có biểu hiện liên quan đến mắt, tai, mũi, thần kinh, cơ yếu cần đi khám chuyên khoa để chẩn đoán điều trị chính xác.
Lương y Phan Thị Thạnh
(Hội Đông y TP Vũng Tàu)
