Zona là một bệnh da liễu do virus Varicella Zoster gây ra, với đặc trưng là mụn nước mọc thành chùm trên nền da đỏ, thường khu trú ở một bên cơ thể, kèm cảm giác đau rát, giật nhiều. Sau khi tổn thương da lành, một số bệnh nhân vẫn bị đau kéo dài tại vùng da bị tổn thương gọi là đau sau zona.
Đau sau zona là một hội chứng đau thần kinh mạn tính, là biến chứng thường gặp nhất sau khi mắc bệnh zona cấp tính.
Đây là tình trạng tổn thương các sợi thần kinh và da, gây đau dai dẳng và có thể kéo dài từ nhiều tháng đến hơn một năm ở vị trí sau khi tổn thương zona đã liền. Bệnh thường xuất hiện trong vòng 3 tháng sau bệnh zona cấp tính.
Đau sau zona là một gánh nặng đáng kể về thể chất, xã hội và cảm xúc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh. Đau thường cản trở giấc ngủ và dẫn đến suy nhược cơ thể.
 |
Tiêm Botulinum toxin - giải pháp mới trong điều trị đau sau zona - Ảnh BSCC |
Các phương pháp điều trị đau sau zona hiện nay bao gồm điều trị tại chỗ và toàn thân, tùy theo mức độ đau, tuổi và bệnh lý nền của bệnh nhân để lựa chọn các phương pháp phù hợp cho bệnh nhân.
Bên cạnh các phương pháp điều trị truyền thống, sử dụng tiêm dưới da Botulinum toxin là lựa chọn điều trị mới, được Bộ Y tế đưa vào tài liệu hướng dẫn chẩn đoán và điều trị đau sau zona khi các phương pháp điều trị thuốc giảm đau toàn thân không đáp ứng hoặc có các tác dụng phụ.
Đối tượng tiêm Botulinum toxin và chống chỉ định
Botulinum toxin (BTX) là một loại protein, được chiết xuất từ vi khuẩn Clostridium botulinum. Khi được tiêm vào da, Botox có tác dụng ức chế tín hiệu đau từ thần kinh, giúp giảm đau kéo dài mà không gây ảnh hưởng đến toàn thân.
Bệnh nhân có thể tiêm Botox để giảm đau sau zona, khi tình trạng đau kéo dài trên 1 tháng từ sau khi tổn thương da đã lành, hoặc các phương pháp điều trị khác không hiệu quả hoặc có chống chỉ định, hay tác dụng phụ.
Tuy nhiên, Botox không nên được chỉ định trong trường hợp sau: Người có bệnh lý thần kinh cơ, dị ứng albumin hay thành phần khác của Botox; phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ em dưới 12 tuổi; người có nhiễm trùng da tại chỗ tiêm.
 |
Tổn thương bệnh nhân đau sau zona vùng liên sườn ngực phải - ảnh BVCC |
Quy trình tiêm Botox điều trị đau sau zona gồm có:
Thăm khám, đánh giá mức độ đau
Chuẩn bị tiêm: Bộc lộ, đánh dấu, sát khuẩn vùng da cần tiêm, bôi kem gây tê
Tiêm Botox dưới da: Với nhiều điểm tiêm với liều phù hợp cho từng bệnh nhân.
Theo dõi sau tiêm: Bệnh nhân được đánh giá mức độ giảm đau và theo dõi các tác dụng phụ.
Đánh giá sau tiêm: Để đánh giá mức độ cải thiện đau sau zona bằng Botox, bệnh nhân sẽ được đánh giá điểm đau (qua thang điểm VAS) và điểm chất lượng cuộc sống qua mức độ ảnh hưởng rối loạn giấc ngủ.
Sau khi tiêm 48- 72h, thuốc bắt đầu phát huy tác dụng và hiệu quả có thể duy trì từ 3-4 tháng sau tiêm. Tác dụng phụ rất hiếm gặp, chủ yếu là đau nhẹ tại vị trí tiêm và thường tự hết sau 1-2 ngày.
Hiệu quả của Botox trong điều trị đau sau zona: Nghiên cứu của Apalla Z và cộng sự (2013) trên 15 bệnh nhân được tiêm Botox điều trị đau sau Zona. Kết quả cho thấy:
-13/15 bệnh nhân giảm ít nhất 50% cơn đau sau 2 tuần tiêm.
- Cơn đau giảm đáng kể và duy trì trung bình 16 tuần.
- Cải thiện giấc ngủ rõ rệt, giúp bệnh nhân sinh hoạt tốt hơn.
- Không có tác dụng phụ nghiêm trọng nào.
Nếu bạn bị zona đau kéo dài trên 1 tháng sau khi tổn thương da đã lành mà các phương pháp điều trị khác không hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ, cơn đau gây ảnh hưởng đến giấc ngủ, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống thì bạn nên đi khám để bác sĩ có thể chỉ định tiêm Botox điều trị.
ThS.BS Lưu Ngọc Vi (Khoa Da liễu, Trung tâm Da liễu - Dị ứng, Bệnh viện TWQĐ 108)
