Rau, quả: Luôn được khuyến khích ăn nhiều trong ngày tết, đây là nguồn cung cấp cho cơ thể các vitamin và muối khoáng để phòng chống các bệnh thiếu vi chất. Rau, quả được sử dụng nhiều trong ngày tết gồm: Rau thơm (xà lách, húng láng, mùi, kinh giới, hành tươi, ớt, tỏi...) ngoài cung cấp các vitamin, chất khoáng, chất xơ chúng còn là những vị thuốc kháng sinh thực vật rất tốt, rau xanh (súp lơ, cần tây, tỏi tây, cà chua) và các loại quả (cam, chanh, quýt...) là nguồn cung cấp vitamin C và các chất khoáng như sắt, kẽm và nhiều chất chống oxy hóa khác rất tốt cho sức khỏe.
Trà xanh: Trà xanh chứa chất caffeine giúp gia tăng lượng tiết ra của dịch dạ dày, giúp tiêu hóa nhanh, tăng cường năng lực phân giải mỡ thừa, đồng thời giúp da trở nên hồng hào và sáng hơn, trà xanh là một thức uống rất có giá trị do cung cấp nhiều loại flavonoid chống ôxy hóa, fluor và nhiều vitamin.
Hạt sấy khô: Hạt sấy khô là món ăn vặt đặc biệt thích hợp cho nữ giới, hàm lượng vitamin E rất cao, giúp chống oxy hóa, có công hiệu làm chậm quá trình lão hóa, đẹp da, loại bỏ các gốc tự do. Các loại hạt sấy khô lành mạnh là: Hạnh nhân, hạt điều, hạt bí ngô, óc chó, nho khô nhưng phải mua ở cửa hàng thực phẩm sạch hoặc siêu thị lớn.
Dầu ô liu: Ở phương Tây, dầu ô liu được gọi là “chất lỏng vàng”. Nhiều nghiên cứu cho thấy, cư dân khu vực biển Địa Trung Hải có tỷ lệ mắc bệnh tim mạch thấp hơn nhiều so với các quốc gia khác do thường xuyên ăn dầu ô liu. Chúng có thể bảo vệ tim mạch tốt nhờ hàm lượng axit béo không bão hòa omega-3 cao. Trong dầu ô liu còn chứa lượng vitamin A, D, E và phenol phong phú. Đây là những nguyên tố dinh dưỡng chống ôxy hóa, giúp dưỡng ẩm cho da, làm chậm tiến trình lão hóa. Trong dịp nghỉ lễ, bạn có thể sử dụng dầu ô liu để làm salad trộn, vừa ngon miệng vừa bổ dưỡng.
Nấm: Nấm là một họ thực vật lớn, có hàng trăm loại được chế biến thành những món ăn hấp dẫn, giá trị dinh dưỡng cao. Nấm giàu protein, chất xơ, nhiều vitamin, khoáng chất, ít đường, ít chất béo, là lựa chọn tuyệt vời cho bữa tiệc ngày tết.
Cá và hải sản: Cũng là thực phẩm nên lựa chọn trong ngày tết đây là nguồn cung cấp chất đạm dễ tiêu hóa, ít béo, chứa nhiều vi chất dinh dưỡng như: Kẽm, canxi... nhưng lưu ý nhớ mua đồ tươi, ngon ở những địa chỉ tin cậy và cũng chỉ ăn ở mức độ vừa phải.
Thịt lườn gà, thịt gà ta và thịt nạc thăn: Giàu chất đạm, ít chất béo cũng là thực phẩm nên lựa chọn trong ngày tết.
Sườn thăn lợn: Chọn loại ít mỡ không có xương cục để chế biến món canh măng thay cho nấu chân giò, nấu canh chua và xào chua ngọt cũng rất ngon nhưng cũng chỉ ăn ở mức độ vừa phải.
Giò gà hoặc giò nạc: Mua ở nơi uy tín và cũng chỉ ăn ở mức vừa phải.
Những thực phẩm nên hạn chế
Rượu, bia, nước ngọt: Là những đồ uống không thiếu trong ngày tết nhưng nguy cơ với sức khỏe rất cao cho nên càng hạn chế uống càng tốt. Rượu, bia, nước ngọt cũng chứa nhiều calo, làm giảm khả năng ức chế của cơ thể, khiến bạn ăn nhiều hơn, dễ tăng cân. Trong nước ngọt có nhiều đường, cơ thể hấp thụ sẽ tạo thành mỡ thừa dẫn đến tăng cân. Mặt khác, khi uống rượu bia, các độc tố sẽ bị giữ lại gan, ảnh hưởng đến sự trao đổi chất ở cơ quan này. Nếu uống quá nhiều sẽ làm gan bị tổn thương khiến chức năng thải độc của gan giảm sút, ảnh hưởng xấu đến sự tiêu hóa của cơ thể. Ngoài ra, rượu bia còn là nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông đau thương trong ngày tết.
Thịt mỡ, thịt chân giò, giò mỡ, các loại phủ tạng: Cũng nên hạn chế vì chứa nhiều chất béo, cholesterol không tốt cho sức khỏe.
Thực phẩm chiên nướng, xào rán: Những thực phẩm này bao giờ cũng hấp dẫn người ăn vì hương vị thơm ngon hấp dẫn khó lòng cưỡng lại nhưng nếu bạn là người ăn uống khoa học và biết giữ gìn vóc dáng thì nên ăn vừa phải để cân nặng không tăng chóng mặt. Ngoài ra, ăn nhiều thực phẩm chiên nướng còn có hại cho sức khỏe vì chứa các chất có nguy cơ gây ung thư.
Bánh chưng: Bánh chưng là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ ngày tết nhưng cung cấp năng lượng rất lớn. Một miếng bánh chưng nhỏ 50g cung cấp khoảng 150 kcal, bằng một lưng chén cơm. Vì thế, người có nguy cơ hoặc đã thừa cân, béo phì cần hạn chế ăn bánh chưng. Nếu ăn thì không nên ăn bánh chưng rán.
Bánh, kẹo: Việc sử dụng nhiều thực phẩm giàu đường như bánh, kẹo... hoàn toàn không có lợi cho sức khỏe, nguy cơ tăng cân ở người thừa cân béo phì, tăng đường huyết ở người bệnh đái tháo đường...
Hoa quả sấy khô: Nhiều năm gần đây hoa quả sấy trở nên phổ biến. Nhiều người tin rằng loại thực phẩm này ít đường và calo. Nhưng trên thực tế, hoa quả sấy chỉ loại bỏ phần lớn lượng nước nhưng lượng đường vẫn tồn đọng rất nhiều, cho nên thủ phạm chính gây tăng cân là các loại hoa quả sấy khô.
ThS. BS. Lê Thị Hải
(Nguyên Trưởng phòng khám Tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng QG)
