Sở “hiểu sai” thông tư Bộ ký, doanh nghiệp cầu cứu Thủ tướng

Sở “bị nói”… hiểu sai thông tư!

Ngày 22/1 đại diện Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam cùng một số doanh nghiệp chịu thiệt hại nặng nề đã xin làm việc với Thường trực Tổ Công tác của Thủ tướng. Trước đó, có thông tin về việc hàng ngàn công nhân ngành giấy bị tạm nghỉ việc, sản xuất giấy ngừng trệ, thiệt hại hàng tỷ đồng mỗi ngày do thiếu phế liệu đang tắc tại cảng.

Tới ngày 18/1, Tổng Cục Môi trường (TCMT) đã họp khẩn với các Sở TNMT nhằm tháo gỡ khó khăn. Ngay trong ngày, Tổng Cục Môi trường đã gửi công văn số 315, giục địa phương chỉ đạo các “Sở TNMT tăng cường huy động nhân lực để tiến hành hoạt động kiểm tra nhà nước đối với phế liệu nhập khẩu”.

Ông Nguyễn Thượng Hiền - Vụ trưởng Vụ Quản lý chất thải (Tổng cục Môi trường) - cho biết, sau khi ban hành 2 thông tư 08 và 09 năm 2018, Bộ TNMT đã tổ chức hai đợt tập huấn cho các Sở TNMT và các tổ chức giám định.“Thông tư không có vướng mắc gì, là do một số địa phương không biết cách tổ chức thực hiện. Khi tập huấn một số Sở TNMT không cử người tham gia nên có khó khăn vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Vừa không hiểu, vừa áp dụng máy móc làm sai cả việc. Thông tư giao quyền cho Sở TNMT là toàn bộ lực lượng chứ không phải mỗi Chi cục Bảo vệ môi trường. Đó là Sở TNMT hiểu chưa đúng!” – Vụ trưởng Nguyễn Thượng Hiền nói.

Vụ trưởng Hiền cũng cho biết, những vướng mắc của doanh nghiệp và Sở TNMT cơ quan quản lý đều nắm được. Nếu Sở thấy vướng thì phải hỏi, chứ cơ quan quản lý không thể đi làm thay việc của địa phương được.

Dẫu nói cấp Sở hiểu sai thông tư quản lý, nhưng ông Hiền cũng cho biết sẽ “gỡ” vướng mắc này tại hiện dự thảo nghị định sửa đổi các nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường đã trình Chính phủ. Mà theo đó, sau khi nghị định ban hành, sẽ chỉ có tổ chức giám định, hải quan, doanh nghiệp phối hợp kiểm tra tại cảng, Sở TNMT không trực tiếp kiểm tra tại cảng nữa. Sau khi có kết quả kiểm tra sẽ gửi chứng thư giám định về và Sở TNMT rà soát hồ sơ, thông báo kết quả kiểm tra.

Trước những khó khăn, thiệt hại của các doanh nghiệp giấy đối với việc nhập khẩu giấy phế liệu làm nguyên liệu sản xuất, ngày 22/01/2019, đại diện Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam và một số các doanh nghiệp ngành giấy đã xin làm việc với Thường trực Tổ Công tác của Thủ tướng Chính phủ để… “cầu cứu”.

Tại cuộc gặp này, ông Đặng Văn Sơn – Tổng Thư ký Hiệp hội Giấy và Bột giấy - đã trình bày vắn tắt những bất cập của Thông tư 08/2018/TT-BTNMT ngày 14/9/2018 đối với việc nhập khẩu giấy phế liệu làm nguyên liệu sản xuất của các doanh nghiệp giấy trong thời gian vừa qua. Thông tư mới ban hành gần 3 tháng nhưng đã bộc lộ những bất cập, làm thời gian thông quan kéo dài, chồng chéo trong kiểm tra, giám sát việc nhập khẩu,các Sở TNMT - cơ quan được giao nhiệm vụ chủ trì, chịu trách nhiệm kiểm tra - lại không đủ nhân lực, vật lực và năng lực để thực hiện nhiệm vụ; các doanh nghiệp thiệt hại tiền lưu container, lưu bãi là quá lớn… 

Đánh giá về công văn 315 của TCMT, một doanh nghiệp ngành giấy cho rằng: Cơ quan quản lý vẫn cố chứng minh mình đúng, và đã bỏ việc cán bộ Sở TNMT phải ra cảng kiểm tra trực tiếp. Nhưng doanh nghiệp vẫn phải nộp hồ sơ cho Sở chờ lấy thông báo được kiểm tra, sau đó phải nộp chứng thư và chờ lấy thông báo đủ điều kiện, ít nhất mất thêm 4-5 ngày. Trong khi đây chỉ là thủ tục mang tính hình thức, doanh nghiệp lại tiếp tục phải chờ “xin cho” của cơ quan quản lý.

Nhưng doanh nghiệp bị “đá bóng”

Tại cuộc gặp Tổ Công tác của Thủ tướng, đại diện các doanh nghiệp tham dự cuộc họp như Công ty TNHH Chánh Dương, Công ty Giấy Hoàng Hà, Công ty Giấy Hoàng Văn Thụ, Công ty Giấy Vạn Điểm đã trực tiếp trình bày những khó khăn và thiệt hại thực tế của doanh nghiệp khi thực hiện Thông tư 08/2018/TT-BTNMT.

Theo đó, chỉ chưa đầy ba tháng từ khi ban hành thông tư, các doanh nghiệp ngành giấy ước tính đã thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng tiền lưu kho bãi, thiếu nguyên liệu. Số tiền này lại hầu hết rơi vào túi các hãng tàu, hãng vận tải nước ngoài. Đến nay đã có doanh nghiệp phải dừng hoạt động do thiếu nguyên liệu. Nếu tình trạng kéo dài sẽ có thêm rất nhiều doanh nghiệp giấy buộc phải ngừng sản xuất.

Hiện, nhà nước đã có 2 công cụ mạnh để kiểm soát nhập khẩu phế liệu, là hậu kiểm và ký quỹ. Cụ thể, hậu kiểm là chức năng thuộc về Sở TNMT địa phương, và ký quỹ là biện pháp được sử dụng làm chế tài phạt về tài chính. Tuy vậy, đại diện doanh nghiệp khẳng định, cả 2 biện pháp này lại không được sử dụng. Bộ lại ban hành công cụ khác, không thực tế, từ đó gây khó khăn, thiệt hại cho doanh nghiệp. Cũng không có độ trễ thời gian từ 90-120 ngày để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị như thông thường.

Đại diện Hiệp hội Giấy và Bột giấy “cầu cứu” Thủ tướng có chỉ thị giúp giải phóng các container hiện đang lưu tại cảng trước Tết nguyên đán. Qua đó giảm thiệt hại, tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoạt động trở lại sau Tết, công nhân có việc làm. Doanh nghiệp cũng kiến nghị Sở TNMT thực hiện việc giám sát, kiểm tra phế liệu nhập khẩu tại cơ sở sản xuất, thực hiện hậu kiểm hàng hóa giấy phế liệu nhập khẩu. Đặc biệt là kiến nghị Chính phủ sửa đổi Nghị định 38/2015 về quản lý chất thải và phế liệu.

Chủ trì cuộc họp với đại diện doanh nghiệp - Ông Vũ Thiện Vương – Phó vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Văn phòng Chính phủ) đã ghi nhận các ý kiến, và cho biết sẽ tổng hợp để báo cáo trình Thủ tướng sớm có quyết định. Đó là một lời hứa có phần chừng mực, mà thực ra muốn hay không doanh nghiệp cũng phải chờ. Tuy nhiên, một câu hỏi  bỏ “sót” tại cuộc họp này, là vì sao Bộ TNMT lại có thông tư mà đến Sở trực thuộc cũng hiểu sai về sự đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện của nó đến thế?