Ngày 5/7, Thông tư số 48 (năm 2018) của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) về tiền gửi tiết kiệm chính thức có hiệu lực thay thế cho Quyết định số 1160 năm 2004 và một số quyết định bổ sung.
Theo quy định, ngân hàng chỉ được nhận và chi trả tiền gửi tiết kiệm tại điểm giao dịch thuộc mạng lưới hoạt động của ngân hàng đó, trừ trường hợp nhận và chi trả tiền gửi tiết kiệm bằng phương tiện điện tử (tiết kiệm online).
Điều này đồng nghĩa với việc ngân hàng không được nhận và chi trả tiền gửi tiết kiệm tại nhà khách hàng hoặc các địa điểm bên ngoài ngân hàng.
Riêng người gửi tiền phải trực tiếp đến điểm giao dịch của ngân hàng và xuất trình giấy tờ xác minh thông tin cá nhân. Trường hợp gửi tiền gửi tiết kiệm chung thì tất cả người gửi tiền phải trực tiếp xuất trình giấy tờ xác minh thông tin của mình.
Trong trường hợp gửi tiết kiệm thông qua người đại diện theo pháp luật, người đại diện theo pháp luật phải xuất trình giấy tờ chứng minh tư cách đại diện, giấy tờ xác minh thông tin của người đại diện theo pháp luật và giấy tờ xác minh thông tin của người gửi tiền.
Ngoài ra, Thông tư 48 cho phép công dân Việt Nam chưa đủ 15 tuổi hoặc người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc mất năng lực hành vi dân sự được gửi tiền tiết kiệm nhưng phải thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật. Đây là nội dung mới so với quy định cũ là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, hoặc mất năng lực hành vi dân sự không được ngân hàng mở sổ tiết kiệm.
Lãnh đạo nhiều ngân hàng đánh giá quy định của Thông tư 48 sẽ bảo đảm an toàn cho người gửi tiền lẫn ngân hàng. Đồng thời, các quy định về địa điểm giao dịch tiền gửi sẽ chấm dứt tình trạng một số ngân hàng cho nhân viên đến tận nhà khách hàng VIP để được ủy quyền nhận và chi trả tiền gửi tiết kiệm, có thể dẫn đến vụ việc tài khoản của người gửi tiền bị nhân viên ngân hàng rút ruột hàng trăm tỷ đồng như đã từng xảy ra trong thời gian gần đây.
Thực tế, Thông tư mới này của NHNN đã được ban hành từ năm 2018 trong bối cảnh những vụ khách hàng bỗng dưng mất tiền tại các ngân hàng liên tiếp xảy ra. Điển hình nhất là vụ việc khách hàng mất hơn 300 tỷ đồng tại ngân hàng Eximbank.
Trong nhiều năm qua, hầu hết các ngân hàng đều có chính sách chăm sóc khách VIP bằng cách không yêu cầu khách hàng tới điểm giao dịch để gửi hoặc rút tiền. Đây là một trong những phương thức cạnh tranh của các ngân hàng để lôi kéo khách hàng VIP, có số tiền gửi lớn.
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu cho biết, việc bỏ ngỏ quy định trong hoạt động gửi tiền, bàng quan trước việc ngân hàng không thực hiện chặt chẽ quy trình là yếu tố tạo điều kiện cho tội phạm ở Việt Nam.
Đồng quan điểm, một vị giám đốc ngân hàng cũng cho rằng nguyên nhân chủ yếu của các vụ án nhân viên ngân hàng lừa đảo khách hàng thời gian vừa qua là do giao dịch bằng tiền mặt và khách hàng quá tin vào nhân viên ngân hàng mà không tuân thủ các quy trình an toàn.
