Phát huy trí tuệ đội ngũ trí thức khoa học công nghệ trong thời đại mới

Đảng ta ngày càng quan tâm xây dựng, cũng như đánh giá cao vai trò của đội ngũ trí thức trong công cuộc phát triển đất nước. Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 6/8/2008 của Hội nghị Trung ương 7 khóa X đã đưa ra 5 nhiệm vụ và giải pháp xây dựng đội ngũ trí thức trong giai đoạn hiện nay.

Xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh

Xác định rõ chỉ đạo, nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chỉ rõ những phương hướng, giải pháp để xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ (KH&CN) trong thời gian tới.

Một là, tạo mọi cơ chế và điều kiện thuận lợi để đội ngũ trí thức phát huy năng lực, trình độ chuyên môn của mình.

Bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, chính sách, tạo điều kiện để trí thức tự khẳng định, phát triển, cống hiến và được xã hội tôn vinh; tăng đầu tư từ nhiều nguồn khác nhau, đặc biệt khuyến khích các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế đầu tư nghiên cứu và ứng dụng KH&CN trên mọi lĩnh vực.

Hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường thực thi việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, quyền tác giả đối với các sản phẩm sáng tạo, nhằm bảo đảm lợi ích của trí thức khi chuyển giao phát minh, sáng chế, sáng kiến và khuyến khích đội ngũ trí thức gia tăng sự cống hiến đối với Nhà nước và xã hội; xây dựng các khu đô thị khoa học, khu công nghệ cao, tổ hợp khoa học - sản xuất, trung tâm văn hóa hiện đại để thúc đẩy hoạt động sáng tạo của trí thức trong nước và nước ngoài.

Hai là, phát hiện, sử dụng và có chính sách đãi ngộ thỏa đáng đối với đội ngũ trí thức.

Đảng và Nhà nước cần đổi mới công tác tổ chức cán bộ, tạo cơ chế để thu hút, tập hợp nhân tài người Việt Nam ở trong nước và ở nước ngoài, tích cực hiến kế và trực tiếp tham gia xây dựng, phát triển đất nước…

Xây dựng môi trường thuận lợi để đội ngũ trí thức phát huy khả năng của mình. Có chế độ đãi ngộ, cơ chế khen thưởng xứng đáng với cống hiến của đội ngũ trí thức. Công khai, minh bạch trong công tác tuyển dụng, bố trí, đánh giá và bổ nhiệm cán bộ, đặc biệt là đội ngũ lãnh đạo, quản lý cấp cao, tạo động lực và cơ hội để đội ngũ trí thức phát triển.

Ba là, có chính sách giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng phù hợp để nâng cao chất lượng và số lượng đội ngũ trí thức.

Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Tạo đột phá trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và trọng dụng nhân tài”.

Tăng cường các hoạt động kiểm định chất lượng đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế. Có chính sách thu hút đầu tư và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn để phát triển giáo dục và đào tạo. Đa dạng hóa loại hình đào tạo, tăng cường hợp tác và liên thông với các cơ sở đào tạo có uy tín trên thế giới…

Có chính sách thu hút trường đại học, viện nghiên cứu uy tín trên thế giới đầu tư, liên kết và mở cơ sở đào tạo, nghiên cứu tại Việt Nam; đồng thời, khuyến khích đội ngũ trí thức trong nước đi đào tạo ở nước ngoài, đặc biệt những ngành đất nước đang cần.

Bốn là, phát huy trách nhiệm của trí thức trong truyền bá tri thức, nâng cao dân trí, phục vụ cộng đồng.

Có cơ chế để đội ngũ trí thức dễ dàng tiếp cận thông tin phục vụ công tác nghiên cứu, nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tình hình của đất nước; từ đó, nâng cao ý thức, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong truyền bá tri thức tiến bộ cho nhân dân, áp dụng hiệu quả vào sản xuất và đời sống xã hội.

Củng cố, phát triển, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, nơi đội ngũ trí thức sinh hoạt; đồng thời, tạo môi trường lành mạnh để phát huy năng lực sáng tạo và nâng cao phẩm chất đạo đức của đội ngũ trí thức.

Năm là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước với đội ngũ trí thức.

Tích cực tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên và toàn xã hội về vị trí, vai trò của trí thức đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, tạo động lực để đội ngũ trí thức đoàn kết, sáng tạo, nâng cao trách nhiệm, cống hiến hết mình cho Tổ quốc.

Cần xác định xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của tổ chức Đảng và chính quyền các cấp. Tiếp tục phát huy truyền thống “tôn sư trọng đạo” và tôn vinh đội ngũ trí thức…

Các cấp ủy và chính quyền thường xuyên nghiên cứu, thực hiện những phương thức để quản lý và sử dụng hiệu quả đội ngũ trí thức. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức cũng cần thường xuyên tiếp xúc, đối thoại, lắng nghe ý kiến góp ý của trí thức về những vấn đề kinh tế - xã hội quan trọng của đất nước, cũng như vấn đề của cơ quan, tổ chức, địa phương, đơn vị.

Phát triển theo hướng đổi mới, sáng tạo

Liên hiệp Hội Việt Nam cho rằng, sự hoàn thiện pháp luật là phải thích nghi với xu thế mới và đổi mới. Để điều chỉnh hoạt động KH&CN một cách hiệu quả, chúng ta phải có cách tiếp cận hệ thống pháp luật theo hướng đổi mới, sáng tạo, lấy doanh nghiệp làm trung tâm.

Trách nhiệm của chúng ta là phải thể chế hóa đầy đủ quan điểm của Đảng về phát triển KH&CN, thúc đẩy đổi mới sáng tạo để vượt qua thách thức của nền kinh tế trước xu thế phát triển của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư. Theo đó, thực hiện những định hướng sau:

Hoàn thiện môi trường pháp lý phát triển thị trường KH&CN phải theo hướng hội nhập, nâng cao trình độ nguồn nhân lực ở cấp độ chiến lược, cấp độ quản lý và cấp độ vận hành; xây dựng môi trường pháp lý cho phát triển các ngành, nghề kinh doanh mới đang bắt đầu nảy sinh từ cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư.

Luật hóa theo hướng đổi mới cơ chế đầu tư, tài trợ cho nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ theo xu thế của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư.

Hoàn thiện hệ thống pháp luật chặt chẽ phù hợp thông lệ quốc tế để tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng, bảo vệ sở hữu trí tuệ, an ninh mạng; khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, tạo động lực cho mọi thành phần kinh tế không ngừng đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp dựa trên đổi mới sáng tạo.

Xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích sáng tạo trong toàn xã hội; phát huy sáng kiến trong các thành phần kinh tế; tăng cường mạnh mẽ công tác thông tin, truyền thông về KH&CN; triển khai ý tưởng sáng tạo trong thực tiễn.

Hoàn thiện hệ thống pháp luật về KH&CN cần có sự gắn kết với hoạt động của doanh nghiệp và cả nền kinh tế; hoạt động KH&CN và hoạt động ngoài KH&CN đều có chung một mục tiêu tạo ra sản phẩm mới, dịch vụ mới của doanh nghiệp, đồng thời nâng cao được năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, ngành, quốc gia.