Loài vật duy nhất trên thế giới được “bọc sắt” theo nghĩa đen

T.B (tổng hợp)

07:10 - 15/04/2023

Môi trường sống ngặt nghèo đã khiến loài ốc sên chân vảy tiến hóa theo hướng phát triết một bộ áo giáp độc đáo.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den

Được phát hiện lần đầu vào năm 2003 ở đáy biển Ấn Độ Dương, ốc sên chân vảy (Chrysomallon squamiferum) đã khiến giới khoa học ngỡ ngàng với những đặc điểm sinh học kỳ lạ. Ảnh: Image courtesy of Chong Chen.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-2

Dài khoảng 2 cm, loài ốc này to cỡ một con ốc sên vườn. Chúng sống trong môi trường cực kỳ khắc nghiệt ở các miệng phun thủy nhiệt dưới độ sâu trên 2000 mét. Đây là nơi có áp suất nước, nhiệt độ và độ axit cao, trong khi hàm lượng oxy rất thấp. Ảnh: Professor Jin Sun.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-3

Môi trường sống ngặt nghèo đã khiến loài ốc sên chân vảy tiến hóa theo hướng phát triết một bộ áo giáp độc đáo. Cụ thể, vỏ của ốc sên chân vảy gồm ba lớp, mỗi lớp được cho là có một chức năng bảo vệ riêng. Ảnh: Image courtesy of Chong Chen.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-4

Lớp ngoài cùng dày khoảng 30 micromet, được làm bằng sulfide sắt (Fe₃S₄). Điều này khiến đây là loài động vật duy nhất trên Trái đất được biết đến với khả năng sử dụng hợp chất sắt để làm lớp bảo vệ. Ảnh: David Shale.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-5

Lớp giữa là sừng hữu cơ, tương tự như lớp phủ bằng protein mỏng ở trên các loại vỏ ốc khác. Đây cũng là lớp dày nhất và cứng nhất trong ba lớp vỏ. Ảnh: Image courtesy of Chong Chen.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-6

Lớp trong cùng là aragonite - một dạng calci carbonat thường được tìm thấy trong vỏ của nhiều loài động vật thân mềm và san hô khác nhau. Ảnh: IUCN.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-7

Hai bên chân của ốc sên chân vẩy cực kỳ khác thường, khi được bọc bằng hàng trăm mảnh vụn khoáng hóa sắt, bao gồm sắt sunfua greigite và pyrit. Ảnh: Forbes.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-8

Những chiếc vảy này không có ở bất kỳ loài ốc nào khác trên Trái đất. Mục đích của chúng có thể là để bảo vệ hoặc là kết quả của sự lắng đọng chất thải sulfua độc hại từ các sinh vật nội cộng sinh. Ảnh: Um.u-tokyo.ac.jp.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-9

Về sinh dưỡng, ốc sên chân vảy là loài sống cộng sinh bắt buộc với vi khuẩn trong suốt cuộc đời. Chúng thu thập tất cả chất dinh dưỡng từ quá trình tự dưỡng hóa học của vi khuẩn nội cộng sinh. Ảnh: Professor Jin Sun.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-10

Về sinh sản, đây là loài lưỡng tính đồng thời (có cả cơ quan sinh dục đực và cái, cùng chín một thời điểm). Dù chưa có chứng cứ, người ta phỏng đoán ấu trùng của chúng có giai đoạn trôi nổi như sinh vật phù du trước khi bám vào đáy biển. Ảnh: Um.u-tokyo.ac.jp.

Loai vat duy nhat tren the gioi duoc “boc sat” theo nghia den-Hinh-11

Trong Sách Độ của IUCN, ốc sên chân vảy được xếp vào danh sách các loài Nguy cấp. Nguy cơ cho sự tồn vong của chúng chủ yếu đến từ những tác động của hoạt động khai thác mỏ dưới biển sâu. Ảnh: Image courtesy of Chong Chen.