Đối với nhiều loại ung thư, ung thư di căn còn được gọi là ung thư giai đoạn IV. Quá trình tế bào ung thư lan sang các bộ phận khác của cơ thể được gọi là di căn.
Khi quan sát dưới kính hiển vi và kiểm tra bằng các xét nghiệm, các tế bào ung thư di căn có đặc điểm giống như tế bào ở vị trí ung thư nguyên phát và trông không giống các tế bào ở vị trí phát hiện di căn. Đây là cách các bác sĩ biết rằng đây là ung thư lan từ một bộ phận khác của cơ thể tới.
Ung thư di căn được gọi tên giống như ung thư nguyên phát. Ví dụ, ung thư vú di căn đến phổi được gọi là ung thư vú di căn chứ không phải ung thư phổi, và được điều trị bằng phác đồ dành cho ung thư vú giai đoạn IV chứ không phải điều trị ung thư phổi.
Đôi khi, người bệnh được chẩn đoán mắc ung thư di căn nhưng các bác sĩ không thể xác định được nơi ung thư khởi phát. Loại ung thư này được gọi là ung thư không rõ nguyên phát.
Ung thư di căn như thế nào
Tế bào ung thư lan tràn khắp cơ thể theo nhiều giai đoạn. Những giai đoạn đó bao gồm:
1. Phát triển vào, hoặc xâm nhập vào mô tế bào lành lân cận.
2. Di chuyển xuyên qua thành của các hạch bạch huyết hoặc mạch máu lân cận.
3. Di chuyển trong hệ thống bạch huyết và theo dòng máu đến các bộ phận khác của cơ thể.
4. Dừng lại ở các mạch máu nhỏ ở những vị trí xa, xâm nhập qua thành mạch máu và đi vào mô xung quanh.
5. Phát triển trong mô này cho đến khi tạo thành một khối u rất nhỏ.
6. Tạo thành các mạch máu mới, các mạch máu này cấp máu nuôi khối u di căn tiếp tục phát triển.
Hầu hết các tế bào ung thư lan tràn sẽ chết vào một thời điểm nào đó trong quá trình này. Tuy nhiên, khi có các điều kiện thuận lợi cho các tế bào ung thư ở mỗi giai đoạn, một số trong số chúng có thể hình thành các khối u mới ở các bộ phận khác của cơ thể. Các tế bào ung thư di căn ở vị trí xa cũng có thể không hoạt động trong nhiều năm trước khi chúng bắt đầu phát triển trở lại.
 |
Ung thư di căn lan tới các bộ phận khác của cơ thể |
Ung thư lan tràn đến đâu
Trong quá trình di căn, tế bào ung thư tách ra khỏi khối u nguyên phát và hình thành khối u mới ở những phần khác của cơ thể.
Ung thư có thể lan đến hầu hết mọi bộ phận của cơ thể, mặc dù các loại ung thư khác nhau có xu hướng lan đến một số vị trí hơn những vị trí khác. Các vị trí ung thư di căn phổ biến nhất là xương, gan và phổi. Danh sách sau đây cho thấy các vị trí di căn phổ biến nhất, không bao gồm các hạch bạch huyết, đối với một số bệnh ung thư phổ biến:
Tùy theo loại ung thư mà các vị trí thường gặp ung thư di căn sẽ khác nhau. Chẳng hạn, Bàng quang thường di căn đến: Xương, gan, phổi; Vú: Xương, não, gan, phổi; Đại tràng: Gan, phổi, phúc mạc; Thận: Tuyến thượng thận, xương, não, gan, phổi; Phổi: Tuyến thượng thận, xương, não, gan, phổi đối bên; Ung thư hắc tố: Xương, não, gan, phổi, da, cơ; Buồng trứng: Gan, phổi, phúc mạc; Tụy: Gan, phổi, phúc mạc; Tiền liệt tuyến: Tuyến thượng thận, xương, gan, phổi...
Triệu chứng của ung thư di căn
Ung thư di căn không phải lúc nào cũng gây ra các triệu chứng. Khi các triệu chứng xuất hiện, biểu hiện và tần suất người bệnh gặp phải sẽ phụ thuộc vào kích thước và vị trí của khối u di căn. Một số dấu hiệu phổ biến của ung thư di căn bao gồm:
· Đau và gãy xương, khi ung thư đã lan đến xương
· Đau đầu, co giật hoặc chóng mặt khi ung thư đã lan đến não
· Khó thở, khi ung thư đã lan đến phổi
· Vàng da hoặc chướng bụng, khi ung thư đã lan đến gan
Hình ảnh di căn phổi
Điều trị ung thư di căn
Hầu hết các loại ung thư di căn đều có phương pháp điều trị. Thông thường, mục tiêu điều trị ung thư di căn là kiểm soát bằng cách ngăn chặn hoặc làm chậm sự phát triển của khối ung thư di căn. Một số người có thể sống nhiều năm với bệnh ung thư di căn nếu được kiểm soát tốt.
Các phương pháp điều trị khác có thể cải thiện chất lượng cuộc sống bằng cách làm giảm các triệu chứng. Loại chăm sóc này được gọi là chăm sóc giảm nhẹ, có thể được sử dụng bất cứ thời điểm nào trong quá trình điều trị ung thư. Phương pháp điều trị sẽ tùy thuộc vào loại ung thư nguyên phát, vị trí di căn, các phương pháp điều trị đã thực hiện trước đây và sức khỏe tổng thể của người bệnh.
Khi ung thư di căn không còn kiểm soát được
Nếu được thông báo rằng bệnh ung thư không thể kiểm soát được nữa, người bệnh và gia đình có thể muốn thảo luận về việc chăm sóc cuối đời. Dù người bệnh có chọn tiếp tục điều trị để thu nhỏ khối u hay kiểm soát sự phát triển của nó hay không, họ luôn có thể được chăm sóc giảm nhẹ để kiểm soát các triệu chứng ung thư và tác dụng phụ của điều trị.
Các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu những cách mới để tiêu diệt hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư nguyên phát và di căn. Những cách này bao gồm: giúp hệ thống miễn dịch của người bệnh chống lại ung thư; phá vỡ các bước trong quá trình các tế bào ung thư lan tràn; nhắm mục tiêu vào các thay đổi di truyền cụ thể trong khối u.
ThS.BS. Nguyễn Khánh Hà (Khoa Nội tổng hợp Điều trị ban ngày theo yêu cầu, bệnh viện Ung Bướu Hà Nội)
