Rượu, bia là nguyên nhân chính gây viêm tụy
Điển hình là bệnh nhân T.T.T. (37 tuổi, Long An) nhập viện cấp cứu trong tình trạng đau dữ dội vùng bụng trên, bên trái, vã mồ hôi, mạch nhanh 140 lần/phút, huyết áp 130/80mmHg, bụng trướng căng, sốt cao 38 độ C, môi khô, khát nước.
Qua khai thác bệnh sử, anh T. cho biết, nhiều năm nay, ngày nào anh cũng uống khoảng 0,5 - 1 lít bia. Trước nhập viện 3 ngày, sau một cuộc nhậu, anh T. đau bụng nhiều tăng dần, kèm nôn ói, bụng trướng dần.
 |
| Các bác sĩ Khoa Hồi sức Tích cực và Chống độc, Bệnh viện Bình Dân, hội chẩn cho một bệnh nhân viêm tụy hoại tử nặng. |
Bệnh nhân nhanh chóng được thực hiện CTscan bụng và các xét nghiệm máu. Kết quả chẩn đoán gợi ý có viêm tụy hoại tử nặng. Xét nghiệm máu, người bệnh ghi nhận tình trạng cô đặc máu, có tổn thương thận cấp và nhiễm khuẩn huyết kết hợp.
Tại Khoa Hồi sức Tích cực và Chống độc, bệnh nhân được bù dịch, truyền kháng sinh. Tuy nhiên, chức năng thận xấu dần, máu vẫn cô đặc, người bệnh đau vật vã. Các bác sĩ quyết định lọc máu liên tục cho người bệnh và phẫu thuật để dẫn lưu ổ tụ dịch hoại tử. Tình trạng bệnh nhân cải thiện rõ, chức năng thận trở về bình thường. Người bệnh thoát khỏi cơn nguy kịch và tập ăn uống lại với nước đường, cháo loãng…
ThS.BS Nguyễn Thanh Phương, Phó trưởng Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, Bệnh viện Bình Dân cho biết: “Người bệnh T là một trong những trường hợp điển hình viêm tụy cấp hoại tử rất nặng do rượu, bia. Viêm tụy hoại tử nặng thường gặp ở nam giới, trong độ tuổi 30 - 40 và khởi phát đau sau khi uống rượu. Phương pháp điều trị cho kết quả tốt, người bệnh có thể qua khỏi nguy kịch và phục hồi nhanh. Một số trường hợp viêm tụy cấp hoại tử do sỏi đường mật, trên nền bệnh đái tháo đường, thường diễn tiến nguy kịch hơn”.
Viêm tụy cấp do rượu gây tử vong nhanh
Khi nhắc đến rượu, bia, người ta hay nghĩ đến suy gan, xơ gan do rượu, nhưng trên thực tế nhiều trường hợp viêm tụy cấp do rượu gây tử vong rất nhanh chóng nếu diễn tiến nặng. Cách dự phòng duy nhất là hạn chế sử dụng rượu, bia quá mức.
 |
| Bệnh nhân viêm tụy nặng đang được lọc máu. |
ThS.BS Nguyễn Thanh Phương khuyến cáo, trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân gây viêm tụy là do sỏi đường mật hoặc do uống rượu, bia. Lạm dụng rượu, bia được xác định là nguyên nhân của 70% trường hợp viêm tụy mạn tính. Một số nguyên nhân ít phổ biến hơn bao gồm dùng thuốc, nhiễm trùng, chấn thương, rối loạn chuyển hóa hoặc không rõ nguyên nhân.
Tuyến tụy vừa có chức năng nội tiết, tiết hormon insulin và glucagon để giữ ổn định lượng đường trong máu; vừa là cơ quan ngoại tiết, tiết ra các men tiêu hóa thức ăn. Tình trạng viêm tụy xảy ra khi các men này hoạt hóa trước khi được đổ vào ruột non. Lúc này men tụy sẽ tấn công chính tuyến tụy, gây tổn thương mô tụy, tụy bị hỏng hoàn toàn và có thể đe dọa tính mạng người bệnh.
Viêm tụy cấp cần được điều trị kịp thời vì có thể tạo “cơn bão cytokine” - phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể, dịch tụy tràn ra ngoài tụy và đổ vào ổ bụng gây viêm phúc mạc, sốc nhiễm trùng… Chất độc cũng có thể đi vào máu gây hạ huyết áp, nhiễm trùng huyết, tổn thương các cơ quan bên ngoài ổ bụng.
Viêm tụy cấp hoại tử thường có tiên lượng rất xấu, không ít người bệnh chịu biến chứng nặng nề, diễn tiến suy đa cơ quan và tỷ lệ tử vong cao khoảng 20 - 50%.
Những người thường xuyên tiếp xúc với rượu, bia hoặc có tiền sử viêm tụy trước đây cần hiểu rõ những dấu hiệu cảnh báo viêm tụy cấp để đến bệnh viện điều trị kịp thời: đau bụng dữ dội, bí trung đại tiện, nôn ói, chướng bụng sau bữa ăn thịnh soạn hoặc uống rượu bia kéo dài.
