Bạo lực học đường: Khi thầy cô cũng là nạn nhân

Trao đổi với PV về vụ việc nhóm học sinh lớp 7, trường THCS Văn Phú (huyện Sơn Dương, Tuyên Quang) quây, xúc phạm nữ giáo viên và ngược lại nữ giáo viên cũng cầm dép đuổi học sinh chạy xung quanh lớp, Tiến sĩ Đặng Văn Cường, Ủy viên Ban chấp hành Hội bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam cho rằng, những hành vi như vậy cho thấy là "thầy không ra thầy", "trò không ra trò".

Hình ảnh học sinh xúc phạm nữ giáo viên.

"Thầy không ra thầy", "trò không ra trò"

Dư luận những ngày qua bất ngờ và bức xúc trước hình ảnh nhóm học sinh tấn công cô giáo ngay tại lớp học, ngược lại, giáo viên cũng đuổi học sinh để ném dép, ông có nhận xét gì về những hành vi này?

- Những hình ảnh được các clip ghi lại cho thấy sự việc đi quá giới hạn của tình thầy trò, của văn hóa ứng xử học đường. Rõ ràng "thầy không ra thầy" mà "trò không ra trò". Do đó, cơ quan chức năng cần vào cuộc xác minh làm rõ nguyên nhân, hoạt động dạy và học của cơ sở giáo dục này, đặc biệt là đối với môn học mà nữ giáo viên đảm nhiệm để xem xét tổng thể, đánh giá sự việc một cách khách quan, có hướng giải quyết phù hợp.

Vụ việc cho thấy, mối quan hệ ứng xử giữa cô và trò không khác gì "ngoài đường, ngoài chợ" chứ không phải là môi trường học đường có sự tôn sư trọng đạo. Ngay tại lớp học, trường học mà học sinh ném giấy, quây, la hét, xúc phạm giáo viên, thậm chí khiến cô giáo ngất xỉu. Nữ giáo viên cũng đuổi học sinh chạy quanh lớp học, ném dép vào học sinh. Dường như những hành động đó cho thấy, giáo viên bất lực trước sự hỗn hào của nhiều học sinh trong lớp. Những hành vi này còn làm ảnh hưởng đến uy tín của nhà trường cũng như đối với hoạt động giáo dục nói chung, có thể ảnh hưởng đến tâm lý sức khỏe của giáo viên và đến vấn đề phát triển hình thành nhân cách học sinh là trẻ em trong môi trường này.

Để đánh giá tổng thể sự việc phải có thông tin đầy đủ, đa chiều, khách quan, cần làm rõ nguyên nhân sự việc, làm rõ diễn biến mối quan hệ giữa giáo viên và các học sinh trong lớp, mới có thể có kết luận chính xác về sự việc và có hướng xử lý phù hợp với quy định của pháp luật.

Những hành vi phản cảm này sẽ ảnh hưởng đến học sinh và giáo viên như thế nào?

- Theo tôi, sẽ rất nguy hiểm nếu như học sinh coi thường thầy cô giáo, tấn công lại thầy cô giáo ngay tại lớp học. Nếu hiện tượng này diễn ra liên tục sẽ hình thành nên ý thức coi thường pháp luật, coi thường danh dự nhân phẩm của người khác.

Những đứa trẻ này lớn lên trong môi trường hoàn cảnh và thói quen ứng xử như vậy hoàn toàn có thể gây ra thương tích cho người khác, xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người khác và có thể trở thành tội phạm bất kỳ khi nào.

Bởi vậy, những đứa trẻ đang trong độ tuổi phát triển, hình thành nhân cách, rất cần có một môi trường lành mạnh, an toàn, có văn hóa để nuôi dưỡng tâm hồn và xây dựng những chuẩn mực trong suy nghĩ, hành động. Thực tiễn cho thấy những đứa trẻ sống trong môi trường bạo lực, chứng kiến cảnh bạo lực, thường xuyên chứng kiến cảnh người khác bị coi thường, bị đánh đập hành hạ hoặc tiếp xúc với các game bạo lực sẽ có suy nghĩ, nhận thức thiếu chuẩn mực, ảnh hưởng đến sự phát triển hình thành nhân cách và rất dễ thực hiện các hành vi lệch chuẩn, xâm phạm đến thân thể của người khác.

Do đó, cần đấu tranh loại bỏ bạo lực học đường, đặc biệt là bạo lực xảy ra giữa thầy cô giáo và học sinh.

Khi để xảy ra "bạo lực ngược", học sinh bạo hành đối với giáo viên hậu quả sẽ rất khôn lường, giáo viên trở thành nạn nhân trước mắt còn học sinh sẽ trở thành nạn nhân lâu dài, hành vi đó sẽ tác động tiêu cực đến nhân cách, đạo đức của học sinh và biến những đứa trẻ thành những con người hư hỏng.

Không chỉ học sinh, giáo viên mà nhà trường cũng phải chịu trách nhiệm

Qua vụ việc trên, theo ông, trách nhiệm của những ai?

- Rõ ràng hành vi ứng xử giữa giáo viên và học sinh trong vụ việc này rất bất thường, hiếm khi xảy ra trong môi trường học đường. Để xảy ra sự việc lộn xộn này có phần trách nhiệm của giáo viên, lãnh đạo nhà trường và của phụ huynh học sinh. Ngoài ra cũng cần xem xét xử lý kỷ luật đối với các học sinh đã vượt quá chuẩn mực đạo đức khi có những lời lẽ xúc phạm, hành vi vô lễ đối với giáo viên.

Các cơ quan chức năng sẽ làm rõ quá trình giảng dạy, giáo viên có hoàn thành nhiệm vụ, hiệu quả giảng dạy và việc duy trì kỷ luật giảng đường? Nguyên nhân nào dẫn đến hàng loạt học sinh vô lễ, thiếu tôn trọng giáo viên? Phản ứng của giáo viên đã phù hợp chưa ? Giáo viên này cũng phải giải trình vì sao lại cầm dép đuổi học sinh như clip trên mạng xã hội? Đây là những hành vi rất bất thường và không được phép diễn ra trong môi trường học đường.

Nguyên nhân sự việc đến nay vẫn chưa rõ, những thông tin, clip trên mạng cũng chỉ là một phần sự việc. Để đánh giá toàn diện sự việc, cơ quan chức năng cần vào cuộc, có kết luận chính thức và có hình thức xử lý phù hợp, theo nguyên tắc giáo viên sai cũng phải xử lý, học sinh sai cũng phải kỷ luật. Đồng thời có hình thức giáo dục phù hợp để thầy ra thầy, trò ra trò, đảm bảo hiệu quả trong công tác giáo dục và không ảnh hưởng đến quá trình phát triển hình thành nhân cách của học sinh.

Tiến sĩ Đặng Văn Cường.

Hành vi xúc phạm giáo viên như trên, các học sinh sẽ bị kỷ luật ra sao?

Theo quy định tại Điều 22 Luật Giáo dục, các hành vi bị nghiêm cấm trong trường học bao gồm: Xúc phạm nhân phẩm, danh dự, xâm phạm thân thể nhà giáo và người học; gây rối an ninh, trật tự...Tùy vào tính chất mức độ của hành vi vi phạm, hậu quả xảy ra mà người thực hiện hành vi vi phạm luật giáo dục sẽ bị xử lý kỷ luật, bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

So với các hình thức kỷ luật học sinh trước đây, các hình thức xử lý kỷ luật học sinh hiện nay nhân văn hơn, hướng đến mục tiêu giáo dục cao hơn, tôn trọng học sinh hơn, hướng đến mục tiêu giáo dục văn minh, lành mạnh.

Theo khoản 2, Điều 38 Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT quy định về các hình thức xử lý kỷ luật học sinh như sau: Nhắc nhở, hỗ trợ, giúp đỡ trực tiếp để học sinh khắc phục khuyết điểm; Khiển trách, thông báo với cha mẹ học sinh nhằm phối hợp giúp đỡ học sinh khắc phục khuyết điểm; Tạm dừng học ở trường có thời hạn và thực hiện các biện pháp giáo dục khác theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Pháp luật nghiêm cấm giáo viên, cán bộ giáo dục hoặc cơ sở giáo dục sử dụng bạo lực để thay cho các hình thức xử lý kỷ luật.

Bởi vậy, nếu trong quá trình giảng dạy mà có học sinh vi phạm kỷ luật, giáo viên có thể áp dụng một trong các hình thức xử lý kỷ luật theo quy định trên. Quá trình áp dụng các hình thức xử lý kỷ luật, gia đình và ban giám hiệu nhà trường cũng sẽ đều biết, có tham gia vào quá trình xem xét xử lý kỷ luật học sinh.

Nếu giáo viên không biết hành vi nào của học sinh là vi phạm kỷ luật, hành vi nào là phù hợp với chuẩn mực, cũng không biết phải xử lý như thế nào cho đúng quy định của pháp luật và kỷ luật học sinh, rõ ràng lỗi thuộc về giáo viên.

Thay vì sử dụng hình thức xử lý kỷ luật học sinh theo quy định, giáo viên lại "đấu khẩu" hoặc ném dép, xua đuổi học sinh chạy quanh lớp như trong clip, rõ ràng như đổ "dầu vào lửa", càng khuyến khích, kích động hành vi vô lễ của các học sinh tuổi đang lớn, chưa có nhận thức đầy đủ về các chuẩn mực. Bởi vậy, kỹ năng ứng xử tình huống của giáo viên trên lớp là rất quan trọng. Giáo viên có được tôn trọng hay không, giáo dục có hiệu quả hay không phụ thuộc rất nhiều vào kỹ năng sư phạm, kỹ năng xử lý tình huống các vấn đề trên lớp học.

Bởi vậy, thái độ ứng xử, kỹ năng sư phạm, năng lực giảng dạy và khả năng quản lý lớp, xử lý tình huống trên lớp là vấn đề rất quan trọng đối với từng giáo viên. Nếu trong lớp có một vài học sinh cá biệt, thường xuyên bị kỷ luật mà vẫn hỗn hào với thầy cô, có thể là lý do môi trường gia đình, vấn đề về nhân cách, tính cách cá biệt của học sinh. Nhưng nếu một nhóm nhiều học sinh hoặc đa phần học sinh trong lớp coi thường giáo viên, tẩy chay giáo viên, vô lễ, hành hung, xúc phạm giáo viên như trong clip, giáo viên cũng cần xem lại cách thức ứng xử và khả năng nghiệp vụ sư phạm của mình.

Trong vụ việc này cần phải đánh giá sự việc một cách khách quan, toàn diện, cần phải có thông tin đầy đủ chính xác từ phía cơ quan chức năng, mới có thể kết luận chính xác và có hướng xử lý phù hợp, nhằm lập lại trật tự kỷ cương trong môi trường học đường, tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh, văn minh đảm bảo nơi làm việc thuận lợi, có văn hoá cho giáo viên và môi trường học tập văn minh hướng thiện đối với học sinh.

Xin cảm ơn Tiến sĩ Đặng Văn Cường vể cuộc trao đổi trên!

>>> Mời độc giả xem video Vụ học sinh ném dép vào mặt giáo viên: Xuất hiện tình tiết bất ngờ