Bài thuốc bổ máu theo y học cổ truyền.
Theo quan niệm của Y Học cổ truyền (YHCT) thiếu máu thuộc phạm vi các chứng hư lao, huyết hư, nội thương… có nhiều nguyên nhân thiếu máu, phần nhiều là do tạng tỳ, tạng thận suy tổn, lại thiếu sự quan tâm đến ăn uống bổ dưỡng mà dẫn đến thiếu máu.
Ngoài ra thiếu máu cũng hay gặp ở phụ nữ sau sinh, sau phẩu thuật mất máu, hoặc xuất huyết tiêu hóa, nhiễm giun sán vv… nói chung mọi nguyên nhân mất máu, thiếu máu, đều biểu hiện sắc mặt xanh xao, mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, tim đập nhanh, ngủ không yên giấc, đầu óc không tập trung, thậm chí có người bị ngất khi đang làm việc.
*Phép trị thiếu máu, mất máu tùy theo thể chứng từng người, để có phương pháp thích hợp theo “đối chứng trị liệu” cụ thể như:
-Nếu thiếu máu do (ỳ vị hư): thường gặp những người hay lo nghĩ, ăn uống kém…Phép trị: là bổ tỳ vì, vì tỳ sinh huyết. Nếu tỳ vị hấp thụ tốt, thì huyết cũng được đầy đủ. Thường dùng bài quy tỳ gia vị gồm có: nhân sâm 12g, bạch truật 12g, hoàng kỳ 12g, phục thần 14g, đương quy 16g, táo nhân 10g, viễn chí 10g, long nhãn 10g, mộc hương 6g, cam thảo 4g, đại táo 3 quả. Bài này rất thích hợp với người thiếu máu do tâm tỳ hư, ăn kém, ngủ kem, thần kinh suy nhược.
-Nếu thiếu máu do (can thận âm hư) thường gặp người gầy gò, nóng trong vv.
Phép trị: bổ âm, dưỡng huyết, ích can thận. Thường dùng Bài Tứ vật gia giảm gồm có vị: Thục địa 25g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, bạch thược 14g. Bài này rất thích hợp chứng huyết hư người gầy gò, kinh nguyệt không đều, nếu rong kinh thiếu máu gia ngải diệp và hương phụ.
-Nếu phụ nữ sau sinh thiếu máu, hoặc sau phẩu thuật mất máu, sau đợt ốm nặng (do khí huyết đều suy… Phép trị cần bổ cả khí lẫn huyết, mà chú trọng bổ khí vì khí sinh huyết. Thường dùng bài thập toàn gia giảm gồm có: Thục địa 30g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, bạch thược 14g, nhân sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, hoàng kỳ 12g, nhục quế 4g. Bài này rất thích hơp với những người thiếu máu sau khi sinh, sau hậu phẩu, mới ốm dậy… hoặc thiếu máu sau xuất huyết tiêu hóa, sau trị giun sán, thiếu máu các thể.
-Nếu thiếu máu cấp tính, do xuất huyết tiêu hóa… Phép trị cần cầm huyết trước, sau bổ huyết.
-Nếu thiếu máu do nhiễm giun sán, thì phải xổ giun sán trước.. . uống thuốc bổ sau
Lương y Nguyễn Minh
(Trung tâm y tế Việt-Nga)
