Từ xa xưa, vua chúa các nước đã có quy trình chặt chẽ nhằm đảm bảo an toàn khi ăn uống các món sơn hào hải vị. Theo các ghi chép lịch sử, vua chúa Triều Nguyễn có những quy định chi tiết về việc chuẩn bị và phục vụ món ăn ngon, bổ dưỡng và đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Cụ thể, nhà Nguyễn thành lập các sở là Lý Thiện và Thượng Thiện để phục vụ bữa ăn cho nhà vua. Trước đó, thời các đời chúa Nguyễn thì đội lo việc nấu ăn cho chúa gọi là đội Nội Trù hoặc Tư Thiện. Vào năm 1820, vua Minh Mạng cho lập đội Thượng Thiện trực thuộc cấm binh và xây dựng sở Thượng Thiện ở gần Thái Y viện.
Số lượng người làm việc trong đội Thượng Thiện có khoảng 50 người. Những nguyên liệu được sử dụng để chế biến thành các món ăn cho nhà vua đều phải đảm bảo nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng cũng như được kiểm tra cẩn thận nhằm đảm bảo các nguyên liệu luôn tươi, sạch và an toàn, không chứa chất độc hại.
Ngay cả nước lã sử dụng hàng ngày trong cung cấm cũng được kiểm tra, đảm bảo đạt tiêu chuẩn mới được đưa vào cung. Việc nấu nướng các món ăn sơn hào hải vị cho vua chúa Việt thời xưa luôn phải đảm bảo yêu cầu sạch sẽ, không được xảy ra sơ sót dù chỉ có 1 sợi tóc hay hạt sạn rơi vào. Nếu để xảy ra sai sót thì người làm bếp sẽ bị phạt đánh. Tùy vào mức độ sai sót mà hình phạt có thể từ nhẹ cho đến nặng.
Để đề phòng bị đầu độc trong thức ăn, vua chúa dùng đũa Kim Dao để ăn. Vua chúa triều Nguyễn dùng đũa tre cật già do một thợ lành nghề vót nhưng cũng có khi vua dùng đũa vót bằng gỗ Kim Dao lấy từ núi Bạch Mã. Đặc điểm của đũa Kim Dao là nhẹ, có màu trắng ngà và khi tiếp xúc với chất độc thì đũa sẽ đổi thành màu thâm đen.
Các món ăn dâng lên vua chúa Trung Quốc thời xưa đều phải thông qua quy trình kiểm tra, nấu nướng chặt chẽ.
Không riêng vua chúa Việt Nam, các hoàng đế Trung Quốc thời xưa cũng có những quy định chặt chẽ trong việc chuẩn bị thực phẩm sạch để chế biến món ăn.
Theo sử sách, những thực phẩm cung cấp cho hoàng cung đều phải có nguồn gốc rõ ràng và được kiểm tra cẩn thận. Thông thường, các thực phẩm dùng để chế biến món ăn dâng lên vua chúa cho nhà vua đến từ đặc sản các vùng miền dâng lên, hoàng cung tự sản xuất các loại thực phẩm và một số nguyên liệu thu mua tại các nơi.
Để tránh trường hợp hoàng đế Trung Quốc bị hạ độc trong các món ăn, một thái giám sẽ chịu trách nhiệm thử các món ăn dâng lên vua để xem chúng có độc hay không. Việc làm này được gọi là “Thường thiện”.
Thêm nữa, hoàng cung Trung Quốc sử dụng đồ ăn bằng bạc như bát, đũa để thử xem có thuốc độc bên trong hay không. Nguyên do là vì khi tiếp xúc với chất độc, bạc sẽ chuyển từ màu trắng sang màu đen.
Mỗi món ăn dâng lên vua chúa dùng đều có tấm biển nhỏ để cạnh ghi rõ tên đầu bếp làm ra. Điều này giúp các bậc vua chúa dễ dàng biết được ai là người nấu món nào và nếu xảy ra sự cố thì sẽ nhanh chóng bắt tìm ra hung thủ.
Theo Tâm Anh (Kiến Thức – TH)
