Vì sao chậm thương mại hóa 5G?

Thử nghiệm 5G tại 40 tỉnh/thành phố

Chi nhánh Viettel Bình Thuận vừa triển khai phủ sóng di động thế hệ thứ 5 (5G) tại khu đô thị Novaworld và Novahill TP Phan Thiết, đưa Bình Thuận trở thành 1 trong 17 tỉnh, thành phố được phủ sóng 5G sớm nhất cả nước. Từ quốc gia đi đầu cùng công nghệ 5G của thế giới, nhưng đến nay, Việt Nam vẫn chưa thương mại hóa 5G.

Việt Nam là nhà mạng tiên phong trong tiếp cận, triển khai mạng 5G. Từ tháng 5/2019, Việt Nam là một trong những nước đầu tiên thiết lập thành công cuộc gọi điện thoại công nghệ 5G. Sau 2 năm, khi mà thế giới đã có bước phát triển dài trong thương mại hóa 5G, thì Việt Nam vẫn chưa thể thương mại hóa 5G. Tỷ lệ kết nối, sử dụng mạng 5G tại Việt Nam khá thấp. Theo đó, trong tổng số hơn 71 triệu thuê bao băng rộng di động (3G, 4G, 5G), thì tỷ trọng thuê bao 5G chỉ đạt 0,54%, khoảng hơn 360.000 thuê bao.

Theo báo cáo của Bộ TT&TT, hiện nay, 5G được triển khai phủ sóng dưới hình thức thử nghiệm mạng và dịch vụ viễn thông. Tính đến nay, Bộ TT&TT đã cấp phép cho các doanh nghiệp (DN) thử nghiệm 5G tại 40 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương. Các DN được cấp phép thử nghiệm 5G gồm: Viettel (930 vị trí), VNPT (457 vị trí) và đang xem xét cấp phép cho MobiFone thử nghiệm với 80 vị trí. Trong năm 2022, Bộ TT&TT khuyến khích các DN tiếp tục thử nghiệm các ứng dụng của 5G, đánh giá nhu cầu của thị trường và phương án kỹ thuật để xây dựng mô hình kinh doanh hiệu quả nhất khi được cấp phép chính thức.

Theo đánh giá của Bộ TT&TT, với nguồn lực của Việt Nam, kết quả đạt được trong nghiên cứu, phát triển thiết bị 5G từ năm 2019 đến nay có thể đánh giá là đã có bước đột phá. Tuy nhiên, để đáp ứng triển khai mạng 5G bằng thiết bị hoàn toàn của Việt Nam ở diện rộng trong năm 2022 là chưa được. Nguyên nhân do khó khăn về đứt gãy chuỗi cung ứng, dịch bệnh Covid-19 và tình trạng thiếu hụt chip bán dẫn đã làm kéo dài thời gian nghiên cứu sản xuất thêm 10 - 12 tháng.

Ngoài ra, Việt Nam còn đối mặt với những thách thức về kỹ thuật, công nghệ, nguồn lực đầu tư. Các tiêu chuẩn công nghệ 5G về chất lượng sản phẩm và dịch vụ đang phát triển và chưa được quốc tế thống nhất ban hành. Việt Nam mới chỉ đầu tư cho 5G khoảng 65 triệu USD, trong khi các hãng lớn trên thế giới đầu tư từ 2 - 10 tỷ USD.

Các nhà mạng khá sốt ruột với tỷ lệ người dùng 5G thấp hơn so với kỳ vọng. Trong kiến nghị gửi Bộ TT&TT, Tập đoàn VNPT cho biết, các nhà mạng đã thực hiện cung cấp thử nghiệm dịch vụ 5G, tuy nhiên chưa hội tụ đầy đủ điều kiện để thương mại hóa do hạn chế về băng tần, phát triển hệ sinh thái 5G và chi phí triển khai lớn.

VNPT kiến nghị Chính phủ, Bộ TT&TT có chính sách thúc đẩy phát triển hệ sinh thái 5G trong các ngành nghề của nền kinh tế như công nghiệp, dịch vụ...; hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn đầu triển khai 5G gồm: Miễn/giảm thuế phí nhập khẩu thiết bị, tần số, tài trợ các dự án 5G; sớm quy hoạch tổng thể và thực hiện kế hoạch đấu giá, thi tuyển băng tần trong năm 2022.

Dự báo của Viện Chiến lược thông tin và truyền thông cho thấy, 5G được kỳ vọng sẽ có tác động lớn đến nền kinh tế toàn cầu, dự báo tạo ra khoảng 13.100 tỷ USD và 2 triệu việc làm mới vào năm 2035. Tỷ lệ đóng góp của 5G vào tăng trưởng GDP của Việt Nam được dự báo sẽ đạt 7,34% vào năm 2025.

Tắt 2G tiến tới thương mại hóa 5G

Theo Báo cáo kinh tế di động 2022 (The Mobile Economy 2022) của Hiệp hội Các nhà khai thác thông tin di động toàn cầu (GSMA), đến nay trên thế giới đã có 209 nhà khai thác triển khai 5G thương mại tại 83 quốc gia và sẽ đạt 1 tỷ kết nối trên toàn cầu trong năm 2022.

Báo cáo cũng cho thấy, việc đầu tư vào 5G sẽ chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số đầu tư của các nhà khai thác di động trong giai đoạn 2022 - 2025. Theo đó, đầu tư vào 5G trong giai đoạn này sẽ chiếm 85% trong tổng số 620 tỷ USD mà các nhà khai thác di động dự kiến đầu tư vào việc xây dựng và phát triển mạng lưới của mình.

Thương mại hóa 5G là xu hướng “không thể tránh khỏi” khi đến nay mạng 4G đã phủ sóng đến 99,8% cả nước và thử nghiệm 5G ngày càng rộng. Tỷ lệ thuê bao sử dụng smartphone trên tổng thuê bao điện thoại di động cũng liên tục tăng: Từ 59,2% năm 2018 lên 65,09% năm 2019; năm 2020 - 2021 tăng lên 75%. Bộ TT&TT đặt mục tiêu, trong năm 2022 thúc đẩy chuyển đổi sử dụng smartphone và dừng công nghệ di động cũ; từ đầu năm 2023, 100% người dân sẽ chuyển sang dùng smartphone. Ngoài ra, người dùng được khuyến khích chuyển sang sử dụng smartphone và mạng di động thế hệ mới như 4G, 5G, thay cho công nghệ di động cũ.

Tuy nhiên, để thương mại hóa 5G tại Việt Nam cần gỡ bỏ một số rào cản. Theo ông Huỳnh Quang Liêm, Tổng Giám đốc VNPT, Việt Nam sẽ có nhiều lợi ích nếu làm chủ được công nghệ mới của thế giới như 5G và tới đây là 6G. Việc đầu tư 5G diện rộng chỉ được thực hiện khi nhu cầu và tỷ lệ người dùng đạt quy mô nhất định. Để phủ sóng 5G diện rộng, thương mại hóa 5G đòi hỏi phải có từ 30.000 - 70.000 trạm BTS 5G. Với suất đầu tư hiện tại khoảng 1 tỷ đồng/trạm, chi phí đầu tư cho phương án này sẽ từ 30.000 - 70.000 tỷ đồng. Chính vì vậy, trong sáng kiến của Bộ Thông tin và Truyền thông, 3 nhà mạng sẽ đầu tư và sử dụng chung mạng 5G.

Tại Hội nghị - Triển lãm Thế giới số (ITU Digital World) 2021, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam sẽ thực hiện giải pháp để đẩy nhanh phủ sóng 5G bằng cách huy động các nhà mạng cùng chung tay đầu tư. “Như vậy, chi phí đầu tư của từng nhà mạng giảm đi và Việt Nam sẽ có chung một mạng 5G toàn quốc chỉ trong 1 năm”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Đại diện Bộ TT&TT cho biết, thông qua thử nghiệm, Bộ đề nghị doanh nghiệp đánh giá về nhu cầu của thị trường và đề xuất các chính sách, tiêu chí cấp phép để phù hợp với điều kiện của các doanh nghiệp. Bộ cũng đang quy hoạch các băng tần 6/7GHz và trên 40GHz cho thông tin di động 5G. Băng tần 900MHz, 1.800MHz và 2.100MHz cũng được phân bổ lại cho mạng 4G và 5G.

“Tuy nhiên, đầu tư cho 5G phải chi ra rất nhiều tiền, nhưng nguồn thu chưa nhìn thấy rõ, nên các doanh nghiệp còn băn khoăn”, ông Lương Phạm Nam Hoàng, Phó Trưởng phòng Cấp phép và Thị trường (Cục Viễn thông, Bộ TT&TT) chia sẻ về lo ngại của các nhà mạng hiện nay.

Theo ông Nguyễn Phong Nhã, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Viễn thông, trong năm 2022, Bộ TT&TT sẽ bổ sung băng tần 2,3GHz cho các nhà mạng để phát triển hạ tầng 4G, cùng với đó sẽ cấp phép chính thức thương mại hóa mạng 5G. Khi đó, tốc độ di động của Việt Nam sẽ được nâng lên và vùng phủ sóng cũng được cải thiện. Cũng trong năm 2022, mạng 5G sẽ được bảo đảm cung cấp tốc độ trên 100Mbit/s để phủ sóng ở khu công nghiệp, khu chế xuất, khu vực đô thị lớn, tiến tới năm 2025 cơ bản phủ sóng các tỉnh lớn và 100% dân số sẽ được phủ sóng 5G vào năm 2030.

“Các nhà mạng cần có lộ trình, kế hoạch dừng đầu tư hạ tầng công nghệ cũ để thúc đẩy sử dụng điện thoại thông minh, kích cầu sử dụng dữ liệu. Chuyển hướng đầu tư cho các mạng di động thế hệ sau, triển khai mạng di động 5G với ưu tiên dùng chung hạ tầng vô tuyến và roaming”, ông Nguyễn Phong Nhã khuyến nghị.

Tại Hội nghị giao ban quản lý nhà nước của Bộ TT&TT tháng 6/2022 ngày 11/7, chỉ đạo các công tác lĩnh vực viễn thông trong tháng 7 và các tháng sắp tới, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đề nghị nghiên cứu sớm công bố tắt sóng 2G để DN, người dân nắm bắt và đẩy mạnh.

Về phủ điểm lõm sóng băng rộng di động, theo Bộ TT&TT, mặc dù các DN đã và đang tích cực triển khai phủ điểm lõm sóng, tuy nhiên do gặp khó khăn bởi thời tiết mưa nhiều trong thời gian qua nên một số trạm đang triển khai đã bị chậm tiến độ. Theo báo cáo của các DN đến ngày 4/7/2022, các DN đang triển khai đồng bộ các trạm đến giai đoạn lắp đặt hạ tầng truyền dẫn, dự kiến đến 30/7/2022 sẽ phủ sóng được toàn bộ 661 thôn còn lại.