Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19
Cũng như toàn Thế giới, 2020 là một năm đầy biến động của thị trường ô tô Việt Nam khi chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19. Tổng doanh số bán hàng toàn thị trường tính đến hết tháng 11/2020 giảm 14% so với cùng kỳ năm 2019. Trong đó, sản lượng xe du lịch giảm 13%, xe thương mại giảm 15% và xe chuyên dụng giảm 27%. Trong đó, tính đến tháng 11/2020, doanh số nhóm xe du lịch giảm từ 212.290 chiếc (2019) xuống còn 184.418 chiếc (2020).
Biểu đồ doanh số xe du lịch toàn thị trường tính đến hết tháng 11/2020.
Ngoài ra, doanh số bán hàng của xe lắp ráp giảm 7% và xe nhập giảm đến 24% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhờ các chính sách kiểm soát dịch bệnh tốt từ Chính Phủ, thị trường ô tô Việt Nam có phần ảnh hưởng chậm hơn trên toàn thế giới. Nhìn vào biểu đồ, có thể thấy tháng 4 và tháng 8/2020 là hai thời điểm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, do một loạt nhà máy, showroom buộc phải đóng cửa để thực hiện giãn cách xã hội.
Sau thời điểm khủng hoảng, thị trường bắt đầu tăng trưởng trở lại nhờ vào một loạt chính sách kích cầu, khuyến mãi từ các hãng xe. Trong đó, giai đoạn tháng 9 – 11/2020, chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ trở lại của toàn thị trường, nhiều hãng xe lập được kỷ lục doanh số như Toyota Việt Nam với 9.602 xe/tháng hay VinFast với 4.040 xe/tháng.
Sự tăng trưởng trở lại của thị trường ô tô trong quý 3 và quý 4 không thể không nhắc đến chính sách ưu đãi 50% phí trước bạ cho xe lắp ráp trong nước từ Chính Phủ. Đồng thời, các hãng xe cũng tận dụng lợi thế đó để cho ra mắt các mẫu xe mới được lắp ráp trong nước (trước đó là nhập khẩu) như Xpander hay CR-V để đón đầu thị trường.
Ngoài việc tác động vào doanh số bán xe, đại dịch Covid-19 cũng thay đổi thói quen trước giờ của toàn ngành xe hơi trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Hầu hết các triển lãm xe thường niên – nơi các nhà sản xuất giới thiệu mẫu xe mới và công bố định hướng phát triển trong năm – đều bị huỷ bỏ, đơn cử như: Geneva Motorshow, Detroit, New York... và Vietnam Motor Show 2020 cũng không ngoại lệ. Việc các triển lãm bị huỷ bỏ do Covid-19, khiến các nhà sản xuất xe hơi trong nước cũng phải thay đổi hoàn toàn kế hoạch của mình. Các chương trình ra mắt xe được lên kế hoạch trước đó đều phải chuyển sang “ra mắt online” như THACO BMW vào tháng 4 hay Honda Việt Nam vào tháng 12.
Sự kiện ra mắt online Honda City thế hệ mới.
Nhìn chung, đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng cực kỳ to lớn và nặng nề vào toàn ngành công nghiệp ô tô Việt Nam trong năm 2020, trực tiếp kéo giảm doanh số bán hàng, thay đổi thói quen mua xe của khách hàng và thay đổi cả cách ra mắt sản phẩm mới hay là các chiến dịch truyền thông, quảng cáo của các nhà sản xuất ô tô.
Giảm 50% lệ phí trước bạ
Ngày 29/5/2020, Chính Phủ chính thức ban hành Nghị quyết 84 (84/NQ-CP) nhằm tháo gỡ khó khăn cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh, trong đó có nội dung giảm 50% lệ phí trước bạ khi đăng ký ô tô sản xuất hoặc lắp ráp trong nước tới hết năm 2020 nhằm kích thích tiêu dùng trong nước. Sau đó đến ngày 28/6/2020, Chính Phủ ban hành Nghị định 70 chính thức áp dụng điều này.
Việc giảm thuế trước bạ sẽ không trực tiếp giảm giá bán xe, nhưng sẽ giảm các chi phí lăn bánh, từ đó giúp người tiêu dùng tiết kiệm được khoản chi phí khá lớn. Ngoài được hưởng ưu đãi 50% phí trước bạ từ Chính Phủ, các hãng xe trong nước cũng đồng loạt tung ra các chương trình khuyến mãi “khủng” khác như: VinFast hỗ trợ 50% phí trước bạ còn lại, nghĩa là khách hàng không cần trả phí trước bạ. Một vài hãng xe khác có sản phẩm xe nhập khẩu cũng đã tự mình tung ra chương trình hỗ trợ 50% trước bạ để hấp dẫn khách hàng như Honda, Volkswagen, MG...
Phân khúc SUV đô thị (B-SUV) sôi động hơn bao giờ hết
Năm 2020 chứng kiến sự bùng nổ của phân khúc SUV đô thị (B-SUV) tại Việt Nam với hàng loạt cái tên mới gia nhập thị trường. Trong năm 2020, có đến 4 cái tên đặt chân vào phân khúc này với đầy đủ các xuất xứ, kiểu dáng, trang bị gồm: Kia Seltos, Toyota Corolla Cross, MG ZS và mới đây nhất chính là mẫu Peugeot 2008 do THACO phân phối.
Kia Seltos.
Mặc dù chỉ mới vừa gia nhập thị trường Việt Nam vài tháng trở lại đây, Kia Seltos (Tháng 7) và Toyota Corolla Cross (Tháng 8) đã nhanh chóng góp mặt trong Top 10 xe bán chạy nhất thị trường T10 và T11. Theo báo cáo của VAMA, trong tháng 11/2020 vừa qua, Kia Seltos đứng vị trí thứ 7 với 1.821 xe bán ra còn Corolla Cross xếp vị trí thứ 9 với 1.537 xe. Nếu chỉ tính riêng phân khúc SUV/Crossover, hai cái tên này hiên ngang xếp ở vị trí thứ 2 và 3. Hyundai Kona dù không lọt Top 10 xe bán chạy nhưng doanh số bán hàng cũng đạt hơn 1.200 xe/tháng.
Toyota Corolla Cross.
Sức hấp dẫn của phân khúc B-SUV đến từ sự đa dạng về các phiên bản, bên cạnh mức giá dễ tiếp cận, khoảng giá bán trải rộng, phù hợp với nhiều nhu cầu sử dụng khác nhau. Bên cạnh đó, dù là một mẫu xe đô thị cỡ nhỏ nhưng những chiếc xe trong phân khúc này đều đã được trang bị các công nghệ an toàn hiện đại như Corolla Cross với gói Toyota Safety Sense, Peugeot 2008 với các tính năng an toàn nâng cao... còn lại đa số các mẫu xe khác đều được trang bị đầy đủ các tính năng an toàn tiêu chuẩn.
Ngoài ra, mặc dù còn đang "mập mờ" khái niệm xe SUV nhưng còn phải kể đến những cái tên mới mẻ đáng chú ý khác như Suzuki XL7, Mitsubishi Xpander Cross. Những mẫu xe này kết hợp tính đa năng trong vận hành của một chiếc SUV với sự hữu dụng tiện ích của một chiếc xe có thể chở được 7 người.
VinFast tăng trưởng mạnh
Theo báo cáo doanh số mới nhất, VinFast đã bán được tổng cộng 4.040 xe trong tháng 11/2020. Kết quả ấn tượng này đã đưa lũy kế trong 5 tháng cuối năm của VinFast (từ tháng 7 đến tháng 11) lên con số 14.417 xe, cán mốc doanh số hơn 30.000 xe bán ra sau chưa đầy 18 tháng chính thức gia nhập thị trường, với chỉ 3 mẫu xe (chưa bao gồm VinFast President do là phiên bản giới hạn chỉ sản xuất 500 chiếc). Đây là điều chưa từng có tiền lệ, bởi ngay cả những hãng xe tên tuổi trên thị trường quốc tế nhưng trong những năm đầu vẫn phải chật vật chinh phục khách Việt.
Dù hơi khập khiễng khi so sánh với mẫu xe phân khúc D là Camry, nhưng ngay cả khi xét trong cùng tầm giá trên dưới 1 tỷ, chiếc xe Nhật vẫn không thể "địch" lại mẫu sedan VinFast. Lũy kế 5 tháng gần nhất, dòng xe của Toyota tại Việt Nam bán được 8.239 xe, thấp hơn gần 400 chiếc so với doanh số 8.616 của Lux A2.0.
Trong khi đó, xe đô thị cỡ nhỏ Fadil đánh bại các đối thủ nhờ sử dụng động cơ mạnh mẽ nhất phân khúc hạng A. Đặc biệt, cả 3 mẫu xe của VinFast đều được tổ chức đánh giá xe mới uy tín ASEAN NCAP xếp hạng cao về độ an toàn: 5 sao cho 2 mẫu Lux và 4 sao cho Fadil.
Dù sở hữu đầy đủ các “điều kiện cần” như trên, nhưng thành công của VinFast trong năm 2020 không thể không kể đến “điều kiện đủ”, đó là các chính sách giá bán. Tính tới thời điểm hiện tại, VinFast là hãng xe chăm chỉ tung ra các chính sách về giá bán và ưu đãi nhất tại thị trường Việt Nam, cụ thể như: Chính sách “3 Không” độc đáo, trả góp miễn lãi 2 năm, đổi cũ lấy mới, trước bạ 0 đồng, kết hợp voucher Vinhomes để mua xe VinFast…
Một năm trước, VinFast từng khiến các khách cũ ngạc nhiên khi tất cả đều được tặng voucher nghỉ dưỡng 50 triệu đồng. Đến giữa năm, khi kéo dài thời gian bảo hành cho dòng xe Lux lên tới 5 năm (hoặc 165.000km) - lâu nhất trên thị trường, hãng cũng áp dụng cho toàn bộ khách hàng cũ. Sau đó hơn một tháng, những người đã mua xe VinFast trước đó lại được “gọi tên” trong chương trình tri ân “Tin yêu lan tỏa”, với quà tặng là voucher mua xe trị giá lên tới 120 triệu đồng.
Cuộc chạy đua trang bị an toàn trên xe phổ thông.
Trước đây, các gói công nghệ an toàn hiện đại rất hiếm khi xuất hiện trên các dòng xe phổ thông, chúng ta thường chỉ bắt gặp trên các mẫu xe hạng sang cao cấp với mức giá vài tỷ. Nguyên nhân là vì các chiến lược kinh doanh của các hãng, làm sao để giá bán cạnh tranh nhất có thể so với các đối thủ, những trang bị không thiết yếu sẽ bị cắt giảm nhằm kéo giá thành xuống. Tuy nhiên, hiện nay, tư duy chọn mua xe của người Việt đã thay đổi mạnh mẽ, khách hàng chọn mua xe đã bắt đầu đặt chất lượng và độ an toàn lên trên các yếu tố khác.
Mitsubishi e-Assist là một tổ hợp công nghệ an toàn hiện đại thông minh.
Đó cũng là lý do chính khiến các hãng xe trong năm 2020 phải dần thay đổi chiến lược sản phẩm của mình. Nhiều hãng xe phổ thông đã mạnh tay trang bị các gói công nghệ an toàn tiên tiến lên sản phẩm của mình để hút khách hơn. Điển hình là Toyota, một hãng xe thường bị gán cho mác “thùng tôn di động” thì trong năm 2020 cũng đã quyết định bổ sung gói an toàn Toyota Safety Sense trên các mẫu xe chủ lực của mình như: Fortuner, Hilux, Corolla Cross… Không chỉ riêng Toyota, các hãng xe phổ thông khác cũng bước vào cuộc đua an toàn như Mitsubishi với gói E-Assist, Honda Sensing trên CR-V mới...
Mẫu xe nào được trang bị nhiều công nghệ an toàn sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn các đối thủ khác. Tuy nhiên, việc các hãng xe chạy đua về công nghệ an toàn, hưởng lợi nhiều nhất chính là người tiêu dùng. Mặc dù giá bán của các mẫu xe sẽ tăng nhẹ so với phiên bản cũ, nhưng sự an toàn của hành khách được đảm bảo hơn, không chỉ là người lái mà tất cả người ngồi trên xe cũng sẽ được bảo vệ.
Bắt buộc dán nhãn năng lượng trên mô tô, xe máy
Bộ Giao thông vận tải ban hành Thông tư 59/2018/TT-BGTVT hướng dẫn việc dán nhãn năng lượng đối với xe mô tô, xe gắn máy sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu. Theo đó, từ ngày 1/1/2020, các cơ sở sản xuất, nhập khẩu xe phải công khai thông tin về mức tiêu thụ nhiên liệu theo quy định trước khi thực hiện dán nhãn năng lượng.
Cũng theo Thông tư 59, cơ sở sản xuất, nhập khẩu xe in nhãn năng lượng của xe theo mẫu quy định của Bộ Công Thương. Sau khi gửi thông tin công khai tới cơ quan quản lý chất lượng, cơ sở sản xuất, nhập khẩu thực hiện dán nhãn năng lượng trên từng xe tại vị trí dễ quan sát trước khi đưa ra thị trường. Việc dán nhãn năng lượng phải được cơ sở sản xuất, nhập khẩu và kinh doanh xe duy trì trên xe cho tới khi xe được bàn giao đến tay người tiêu dùng - thông tư nêu rõ.
Bên cạnh đó, cơ sở sản xuất, nhập khẩu phải công khai lại thông tin về mức tiêu thụ nhiên liệu và dán nhãn năng lượng khi tiêu chuẩn, quy chuẩn áp dụng thay đổi; kiểu loại xe đã được công khai thông tin về mức tiêu thụ nhiên liệu và dán nhãn năng lượng có những thay đổi mà không đáp ứng được điều kiện mở rộng việc thừa nhận kết quả thử nghiệm khí thải theo quy định.
Kèm với đó là công khai sai mức tiêu thụ nhiên liệu hoặc kết quả kiểm tra, giám sát phát hiện mức tiêu thụ nhiên liệu thực tế vượt quá 4% so với mức công khai của cơ sở sản xuất, nhập khẩu.
Ra mắt hãng xe mới, đại lý mới, thay đổi nhà phân phối
Bên cạnh thương hiệu xe mới xuất hiện, năm 2020 cũng chứng kiến nhiều sự thay đổi của các Nhà Phân Phối tại Việt Nam liên quan đến Nissan, Renault, Rolls-Royce, Ducati. Cụ thể:
- Tháng 7/2020, hãng xe MG (Morris Garages) chính thức bước chân vào Việt Nam với 02 mẫu xe crossover là MG ZS và MG HS. Hiện tại, MG đang thuộc sở hữu của tập đoàn ô tô SAIC tới từ Trung Quốc. Một tháng sau, MG công bố ra mắt đồng loạt 5 đại lý đầu tiên: 02 ở Hà Nội, 02 ở TPHCM và 01 ở TPVinh.
- Ngày 20/12/2020: thương hiệu xe Jeep chính thức trở lại thị trường Việt Nam với nhà phân phối mới là Công ty TNHH JVA Thành phố Hồ Chí Minh (Jeep Vietnam Automobiles). Trước đây, năm 2009, thương hiệu Jeep vào Việt Nam, cùng với Dodge và Chrysler, thông qua nhà phân phối là công ty cổ phần ô tô Đông Dương (IC Auto). Với giai đoạn mới cùng JVA, trước mắt thương hiệu Jeep đến với khách hàng Việt qua 2 dòng sản phẩm là Jeep Wrangler và Jeep Gladiator.
Thương hiệu Jeep trở lại Việt Nam thông qua Jeep Vietnam Automobiles (12/2020).
- Tháng 8/2020, CT-Wearnes chính thức trở thành đơn vị duy nhất phân phối độc quyền xe mô tô Ducati tại Việt Nam. Trước khi trở thành nhà phân phối chính thức của Ducati tại Việt Nam, CT-Wearnes đã là một cái tên quen thuộc đối với giới siêu xe. Năm 2014, CT-Wearnes đã trở thành nhà phân phối chính hãng của Lamborghini và Bentley; trong khi tới năm 2019 công ty này cũng đồng thời bắt đầu phân phối độc quyền các dòng Aston Martin ở nước ta.
Bên cạnh Ducati, trong năm 2020 này CT-Wearnes cũng trở thành nhà phân phối mới của hãng xe pháp Renault tại Việt Nam.
- Từ tháng 10/2020, Công ty TNHH Phát triển Công nghiệp Ô tô Việt Nam (VAD) là đối tác chiến lược phân phối độc quyền Nissan tại thị trường Việt Nam. Công ty VAD hiện có văn phòng ở tòa nhà Discovery Complex, 302 Cầu Giấy, Dịch Vọng, Cầu Giấy, Hà Nội. Cùng với công tác chuyển đổi nhà phân phối, mọi chính sách và quyền lợi về sản phẩm, dịch vụ và các chính sách đang được Nissan đang cung cấp cho khách hàng Việt Nam sẽ không thay đổi.
Bà Tú Lê, Giám đốc thương hiệu Rolls-Royce tại TPHCM.
- Vào ngày 14/12/2020, Rolls-Royce Motor Cars đã chính thức có nhà phân phối mới tại Việt Nam là S&S Group - tập đoàn các công ty hoạt động trong lĩnh vực phân phối bán lẻ trang sức, đồng hồ cao cấp, nghệ thuật và thời trang (thay cho Công ty CP ô tô Regal dừng hợp tác từ tháng 10)… Với việc thay đổi nhà phân phối, đại lý mới của thương hiệu tại Việt Nam được chuyển giao từ Hà Nội sang chủ nhân mới tại TPHCM; cùng với cơ sở bảo hành, bảo dưỡng tại Hà Nội để đảm bảo dịch vụ chăm sóc khách hàng không bị gián đoạn. Chưa dừng lại ở đó, Rolls-Royce Motor Cars công bố đại lý uỷ quyền đầu tiên của thương hiệu tại TPHCM, thể hiện cam kết chắc chắn của hãng đối với thị trường Việt Nam.
Những hoạt động rõ ràng về xe xanh thân thiện môi trường: ô tô điện và hybrid
Mặc dù các công nghệ "xe xanh" thân thiện môi trường trên Thế giới đã phát triển mạnh mẽ và quy mô rộng lớn, song tại Việt Nam vẫn còn đang ở giai đoạn "phôi thai". Năm 2020 có thể xem là đã có thêm các dấu ấn rõ ràng hơn hết ở lĩnh vực này.
Minh chứng là mẫu siêu sedan hoàn toàn chạy điện Porsche Taycan chính thức được ra mắt khách hàng Việt Nam vào ngày 10/10/2020. Nhằm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và gia tăng trải nghiệm của khách hàng, cơ sở vật chất của các trung tâm Porsche tại Việt Nam đã được chuẩn bị kỹ lưỡng. Ngoài ra, Porsche Việt Nam cũng đầu tư phát triển đội ngũ chuyên viên thông qua hệ thống đào tạo trên nền tảng kỹ thuật số có quy mô toàn cầu và hoàn thiện lắp đặt trạm sạc công suất cao đầu tiên tại trung tâm Porsche Sài Gòn, đảm bảo mang đến dịch vụ tốt nhất cho các dòng xe điện trong tương lai. Tùy phiên bản, giá bán của Porsche Taycan tại Việt Nam từ 5,72 tỷ tới 9,55 tỷ đồng.
Hồi cuối tháng 5/2020, hãng ô tô Việt là VinFast đã để lộ hình ảnh việc chạy thử nghiệm mẫu xe SUV "VinFast Nextgen" ở Hà Nội. Giới thạo tin cho rằng một hệ động lực thuần điện được áp dụng cho chiếc xe để hướng tới công nghệ động lực tương lai theo xu hướng. Tuy nhiên việc phát triển ô tô điện sạch và thân thiện môi trường của VinFast rõ ràng hơn nữa khi mẫu xe bus điện VinFast chính thức công bố chạy thử nghiệm vào tháng 10/2020. Đây là mẫu xe buýt điện đáp ứng đủ điều kiện của phương tiện vận tải hành khách công cộng đầu tiên ở Việt Nam.
Xe buýt điện VinFast.
Xe buýt điện VinFast có “Trái tim” là khối động cơ điện đặt ở phía đuôi, hai bên hông được thiết kế với tấm thép có những khe hở chạy ngang thân vừa có tác dụng tản nhiệt vừa tạo điểm nhấn cho phần ngoại thất. VinFast cho biết, khối pin xe buýt điện sử dụng có năng lượng lên tới 281 kWh, nếu sạc bằng trạm sạc 150kW chỉ sau 2h sẽ đầy và có khả năng vận hành từ 220 – 260km.
Những xe buýt điện đầu tiên của VinFast sẽ được vận hành bởi Công ty TNHH Dịch vụ vận tải VinBus (thuộc Vingroup) và trước tiên VinBus sẽ tập trung vận hành tại Hà Nội, TPHCM và Phú Quốc với số lượng xe khoảng từ 150 - 200 xe. Thời gian hoạt động dự kiến từ 05h – 22h hằng ngày, bình quân 10 - 20 phút một lượt xe.
Bên cạnh công nghệ xe thuần điện, một công nghệ xanh thân thiện môi trường khác là hybrid được Toyota đẩy mạnh trong năm nay tại Việt Nam. Lần đầu tiên ở thị trường trong nước, một mẫu xe ở phân khúc bình dân có phiên bản hybrid là Toyota Corolla Cross. Mẫu xe này đã gặt hái thành công lớn ngay từ thời gian đầu mở bán.
Đồng thời, tháng 10/2020, Công ty Ô tô Toyota Việt Nam (TMV) phối hợp cùng Bộ Công Thương đã tổ chức lễ bàn giao 01 xe Toyota Camry Hybrid trong chương trình hợp tác theo dõi vận hành của xe công nghệ Hybrid trong điều kiện sử dụng thực tế tại Việt Nam.
Việt Nam đang bước vào giai đoạn ô tô hóa trong vòng 5 - 10 năm nữa, vấn đề môi trường từ khí thải ngày càng tăng, bài toán làm sao để mang đến những phương tiện thông minh, thân thiện môi trường vì một Việt Nam xanh cho thế hệ tương lai. Toyota mong muốn giới thiệu xe hybrid tại Việt Nam nhằm tăng cường nhận thức và sự chấp nhận của khách hàng, góp phần bảo vệ môi trường, ủng hộ định hướng khuyến khích xe thân thiện môi trường của Chính phủ.
