Tháng 11/2025, TP HCM ghi nhận tác nhân EV71 xuất hiện trở lại liên quan đến các ca tay chân miệng nặng, cần tăng cường các biện pháp phòng bệnh.

Cảnh báo về sự xuất hiện trở lại của EV71 gây biến chứng nặng

Ngày 4/12, Sở Y tế TP HCM cho biết, tình hình số ca mắc tay chân miệng trên địa bàn TP HCM đang có xu hướng gia tăng rõ rệt, phù hợp với quy luật mùa bệnh. Cụ thể, trong tuần 47, thành phố ghi nhận 1.547 ca tay chân miệng, tăng 15% so với mức trung bình của bốn tuần trước đó.

Tính từ đầu năm đến nay, tổng số ca tích lũy đã lên tới 32.637 ca, cao hơn 64% so với năm 2024. Mặc dù không ghi nhận ca tử vong, thành phố đã tiếp nhận 65 ca nặng từ độ 2b trở lên. Đáng lưu ý, từ tuần 42, số ca nặng trung bình là 3 ca mỗi tuần, cao hơn giai đoạn đầu năm

Các bệnh viện tại TP HCM cũng đang tiếp nhận 640 ca chuyển từ các tỉnh thành khác, trong đó có 8 ca nặng, chiếm tới 70% tổng số ca nặng đang được điều trị tại thành phố.

BS Tiêu Châu Thy, Phó khoa Nhiễm - Thần kinh Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP HCM), cho biết khoảng 10 ngày nay, số ca tay chân miệng tăng nhanh ở cả nội trú lẫn ngoại trú. Nếu trước đây mỗi tuần khoa ghi nhận dưới 20 ca thì hiện tăng lên khoảng 40–50 ca, gồm cả bệnh nhi mới và cũ ở các mức độ từ độ 2 đến độ 4.

Bệnh nhi chủ yếu đến từ TP HCM, Tây Ninh, Đồng Nai, ngoài ra một số tỉnh xa cũng chuyển lên khi trẻ cần điều trị bằng Immunoglobulin - loại thuốc hỗ trợ hiệu quả cho các ca nặng, giúp giảm nguy cơ chuyển độ.

Theo BS Thy, tuần trước khoa đã chuyển xuống phòng hồi sức khoảng 5 ca độ 3 và một ca độ 4. Những ca độ 4 rất nặng, buộc phải lưu lại khoa để theo dõi sát, trong đó có ca phải thở máy.

Một số ca nặng gần đây được xác định nhiễm Enterovirus 71 (EV71), chủng virus có khả năng gây biến chứng cao hơn các chủng khác. “Bệnh viện đã chuẩn bị đầy đủ kháng thể Immunoglobulin, thuốc chống co giật và hệ thống thở máy để điều trị cho các bệnh nhi”, BS Thy thông tin.

Tương tự, BSPhạm Thị Hoàng Oanh, Điều hành khoa Nhi Tổng hợp, Bệnh viện Nhân Dân Gia Định (TP HCM), cho biết hiện tình hình tiếp nhận, điều trị bệnh tay chân miệng có tăng so với tháng trước.

Hiện khoa đang điều trị nội trú khoảng 4-5 ca, phần lớn là điều trị ngoại trú, cho về rồi hướng dẫn chăm sóc tại nhà. Phòng khám của bệnh viện trung bình mỗi ngày tiếp nhận khoảng 10 ca đến khám ngoại trú.

“Mọi năm bệnh tay chân miệng thường đạt đỉnh vào khoảng tháng 4, tháng 10, mùa này bắt đầu giảm. Tuy nhiên năm nay số ca bắt đầu tăng trở lại vào giữa cuối tháng 11.

Phần lớn bệnh nhi nhập viện trong tình trạng sốt liên tục, phát ban nhiều ở tay, chân, mông, các sang thương đợt này lại có bóng nước nhiều hơn. Đa số bệnh nhi dưới 12 tháng, có ca chỉ mới 4 tháng, hầu hết bị lây nhiễm chéo từ nhà trẻ về nhà”, BS Oanh nói.

Cần hiểu đúng để phòng ngừa tránh tử vong

Theo BS Oanh, biểu hiện chính của bệnh là tổn thương da, niêm mạc dưới dạng phỏng nước ở các vị trí đặc biệt như niêm mạc miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, gối. Bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm não - màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp, dẫn đến tử vong nếu không phát hiện sớm và xử trí kịp thời.

Tay chân miệng lây trực tiếp từ người sang người qua trực tiếp với phân, dịch tiết mũi họng, phỏng (bóng nước bị vỡ) và qua tiếp xúc giữa trẻ em với nhau hoặc tiếp xúc với đồ chơi, bàn ghế, sàn nhà... bị nhiễm virus. Ngoài ra, bệnh còn lây qua đường tiêu hóa do ăn uống phải thực phẩm chứa virus.

Theo Sở Y tế TP HCM, sự xuất hiện của tác nhân EV71 là nguyên nhân chính gây lo ngại. Trong tháng 11/2025, Bệnh viện Nhi Đồng 1 đã xét nghiệm 18 ca TCM nặng và phát hiện 10 ca dương tính với EV71 (chiếm 56%).

Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP HCM (HCDC) cũng xác nhận chỉ bắt đầu phát hiện EV71 từ đầu tháng 11 sau khi giám sát hơn 400 mẫu từ đầu năm. Điều này cho thấy sự xuất hiện của EV71 có mối liên hệ mật thiết với thời điểm số ca mắc và ca nặng đồng loạt gia tăng.

Tuy nhiên, các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân cần hiểu đúng về EV71. Đây là tác nhân có khả năng gây biến chứng thần kinh, hô hấp, và tuần hoàn, khiến diễn tiến nặng xảy ra nhanh chóng. Nhưng EV71 không phải là tác nhân mới và bệnh hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu cha mẹ nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo.

Đợt tăng số ca mắc lần này chưa vượt mức đỉnh dịch năm 2023 và TP HCM đã có kinh nghiệm ứng phó nhiều năm, cùng với năng lực hồi sức nhi khoa mạnh mẽ. Do đó, người dân không nên hoang mang nhưng phải nâng cao mức cảnh giác, đặc biệt là theo dõi sát sao trẻ trong vòng 7–10 ngày đầu mắc bệnh.

Tăng cường đồng bộ công tác phòng chống

Để đối phó với tình hình này, TP HCM đã siết chặt công tác phòng chống dịch ở mọi cấp độ. Tại cộng đồng và trường học, yêu cầu kiểm tra, giám sát nhà trẻ, mẫu giáo phải được tăng cường. Các cơ sở cần bố trí đầy đủ xà phòng và dung dịch rửa tay, hướng dẫn xử lý đúng quy trình khi phát hiện trường hợp nghi ngờ. Yêu cầu bắt buộc là trẻ mắc bệnh phải được nghỉ học để tránh lây lan trong môi trường tập thể.

Tại HCDC, Trung tâm Y tế khu vực và Trạm Y tế xã/phường, hệ thống y tế cơ sở phải siết chặt giám sát, cập nhật liên tục các ổ dịch mới phát sinh. Công tác tập huấn chuyên sâu cho đội ngũ y tế cần được triển khai và cần ban hành hướng dẫn giám sát, xử lý ổ dịch thống nhất trên toàn thành phố.

Tại các bệnh viện, cần sẵn sàng thu dung và điều trị các ca nặng. Các bệnh viện cần kích hoạt quy trình hội chẩn nhanh khi có ca diễn tiến xấu và báo cáo ca bệnh đầy đủ trên hệ thống giám sát để có dữ liệu ứng phó kịp thời.

Theo hướng dẫn từ HCDC, để chủ động phòng chống bệnh tay chân miệng, người dân và cộng đồng cần:

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày cho cả người lớn và trẻ em. Nhớ rửa tay trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn hoặc cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ; sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ.

Ăn chín, uống chín; đảm bảo dụng cụ ăn uống được rửa sạch, tốt nhất tráng nước sôi trước khi dùng. Không mớm thức ăn cho trẻ; không để trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm đồ chơi. Không dùng chung khăn ăn, khăn tay hoặc vật dụng ăn uống chưa được khử trùng.

Thường xuyên lau sạch các bề mặt và đồ dùng trẻ tiếp xúc hàng ngày như đồ chơi, bàn ghế, tay nắm cửa, dụng cụ học tập, tay vịn cầu thang, sàn nhà bằng xà phòng hoặc chất tẩy rửa thông thường.

Không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh hoặc trường hợp nghi ngờ bệnh. Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh; phân và chất thải của bệnh nhân phải được thu gom và xử lý đúng cách.

Khi trẻ có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, cần đưa đi khám hoặc báo ngay cho cơ sở y tế gần nhất để được hướng dẫn kịp thời.