Tinh dầu có ở trong hoa như hoa hồng, hoa bưởi, hoa hồi, đinh hương; có ở trong vỏ quả như vỏ cam, quýt, vỏ bưởi. Tinh dầu có ở trong lá như lá bạc hà, hương nhu, khuynh diệp, húng chanh, tía tô, kinh giới, đại bi, cúc tần, là tràm, lá sả, long não…Tinh dầu có ở trong vỏ cây như long não, quế, trong gỗ như trầm hương. Tinh dầu có ở trong rễ củ như củ gừng, giềng, hành, tỏi, xuyên khung, bạch chỉ, bạch truật, đương quy. Tinh dầu có ở trong rễ như thiên niên kiện, xương bồ, có ở trong quả như sa nhân, xuyên tiên, thảo quả, phật thủ. Muốn có tinh dầu người ta thường dùng phương pháp cất khô hoặc cất tươi. Dưới đây là tác dụng chữa bệnh của các loại tinh dầu.
Tinh dầu sả: Có tác dụng sát trùng trong bệnh viện, tẩy trùng nơi ô nhiễm, làm thuốc kích thích tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng. Ngoài ra tinh dầu sả còn dùng để đuổi muỗi, làm nước hoa, xà phòng thơm, dầu gội đầu.
Tinh dầu quế: Có tác dụng kích thích tuần hoàn máu tăng lên, hô hấp mạnh lên, kích thích tăng bài tiết, tăng cường co bóp tử cung và nhu động ruột. Tinh dầu quế còn dùng để xoa bóp vùng đau, bầm tím do chấn thương, dùng đánh gió khi bị cảm mạo.
Tinh dầu bạc hà: Dùng làm thuốc sát trùng, xoa bóp nơi sưng đau như các khớp, đau đầu do cảm nắng, chữa đầy bụng khó tiêu. Tinh dầu bạc hà bốc hơi nhanh gây cảm giác mát và tê tại chỗ. Kẹo bạc hà ngậm chữa ho, điều trị trong các bệnh đau dây thần kinh ngoại biên. Không dùng loại tinh dầu này để nhỏ mũi và bôi họng sẽ gây hiện tượng ức chế, có thể gây ngừng thở, ngừng tim đột ngột.
Tinh dầu hương nhu: Cây hương nhu trắng và tía đều có tinh dầu, tỷ lệ tinh dầu hương nhu trắng cao gấp đôi hương nhu tía. Tinh dầu hương nhu chế thành chất agenola, một vị thuốc rất cần thiết để chữa bệnh trong nha khoa và tổng hợp chất vanillin.
Tinh dầu long não: Tinh dầu long não có thể dùng ngoài xoa bóp, chữa bệnh cảm lạnh, tiêu viêm, giảm sưng nề.
Tinh dầu đinh hương: Có tác dụng sát khuẩn và diệt sâu bọ. Tinh dầu này được dùng trong nha khoa để làm thuốc và diệt tủy răng.
BS. Vũ Đức Quang (BV Châm cứu T.Ư)
