BSCKII Nguyễn Văn Hòa, Khoa khám bệnh theo yêu cầu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, sụt cân bất thường là tình trạng trọng lượng cơ thể giảm ít nhất 5% so với tổng cân nặng trong 6 - 12 tháng mà không do thay đổi chế độ ăn uống hoặc thói quen tập thể dục, không bao gồm sụt cân do một bệnh lý đã biết hay do tác động của điều trị.
Nguyên nhân sụt cân do sự thay đổi môi trường sống hoặc căng thẳng quá mức thường không nghiêm trọng và có thể cải thiện trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, sụt cân có thể là dấu hiệu của một số tình trạng bệnh lý cần được thăm khám ngay.
 |
| Sụt cân bất thường - đừng chủ quan. Ảnh minh họa |
Các bệnh lý như ung thư (chiếm 15 - 37%), rối loạn tiêu hóa (10 - 20%) và các rối loạn tâm thần (10 - 23%) là nguyên nhân phổ biến gây sụt cân. Ngoài ra, khoảng 25% trường hợp sụt cân không rõ nguyên nhân.
Dưới đây là một số nguyên nhân gây sụt cân đột ngột cần phải lưu ý:
Đái tháo đường
Đái tháo đường hay còn gọi là tiểu đường, là bệnh rối loạn chuyển hóa đặc trưng với biểu hiện là lượng đường ở trong máu luôn ở mức cao hơn so với bình thường. Nguyên nhân có thể là do sự thiếu hụt insulin tuyệt đối hoặc cơ thể sản xuất không đủ insulin kết hợp với đề kháng insulin tại các mô ngoại biên. Sút cân bất thường chính là một trong những triệu chứng điển hình của bệnh nhân tiểu đường. Ngoài ra, bệnh nhân tiểu đường còn có thể có các dấu hiệu như đi tiểu thường xuyên, khát nước, đói bụng, mệt mỏi, vết thương trên da khó lành, cảm giác tê hoặc ngứa ran ở bàn tay và chân.
Trầm cảm
Trầm cảm là bệnh lý rối loạn tâm thần với các triệu chứng như buồn bã, giận dữ, chán nản, mệt mỏi, thất vọng về cuộc sống, không ngủ hoặc ngủ quá nhiều, khó tập trung, suy nghĩ tiêu cực, cảm giác vô vọng, cô đơn, lạc lõng, có ý định muốn tự vẫn và giảm cân đột ngột,...Trầm cảm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như stress, dùng chất kích thích, bệnh lý hoặc chấn thương. Đây là bệnh lý nguy hiểm vì người bệnh có thể có xu hướng tự tử, do đó cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Cường giáp
Tuyến giáp phụ trách việc sản xuất hormone tuyến giáp có chức năng điều chỉnh các quá trình trao đổi chất trong cơ thể. Bên cạnh đó, nó còn sản xuất ra hormone calcitonin có chức năng điều chỉnh nồng độ canxi trong máu. Khi tuyến giáp sản xuất ra quá nhiều hormone sẽ gây ra bệnh cường giáp trạng, bệnh nhân cường giáp có thể có các triệu chứng như nhịp tim nhanh bất thường, bốc hỏa, đổ mồ hôi, giảm cân đột ngột, thở ngắn, mắt lồi, mệt mỏi, suy giảm ham muốn tình dục. Tuy nhiên, không phải tất cả bệnh nhân đều gặp phải các triệu chứng kể trên, tùy thuộc vào thể trạng của từng người mà có thể mắc ít hoặc nhiều triệu chứng hơn.
Bệnh lao
Lao là bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis gây ra. Bên cạnh tác động đến phổi, vi khuẩn lao còn ảnh hưởng đến thận, cột sống hoặc não. Triệu chứng của bệnh lao bao gồm ho, đôi khi có đờm hoặc máu, đau tức ngực, mệt mỏi, sụt cân nhanh, sốt và đổ mồ hôi đêm.
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
Đặc trưng là tình trạng tắc nghẽn đường lưu thông không khí, gây ra triệu chứng khó thở cho người bệnh. Những bệnh nhân thường xuyên tiếp xúc với các khí độc hại (khói thuốc lá, ô nhiễm không khí) có nguy cơ mắc bệnh COPD. Các triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân COPD gồm ho khan, khó thở, khạc đàm, thở nông, cảm giác đau thắt ngực, mệt mỏi, giảm cân bất thường, giảm ham muốn tình dục, lo âu, trầm cảm.
Bệnh Crohn’s
Giảm cân nhanh còn có thể gặp ở một số bệnh lý tiêu hóa, ví dụ như bệnh Crohn’s. Bệnh gây viêm nhiễm bên trong ống tiêu hóa, dẫn tới các cơn đau bụng, tiêu chảy và suy dinh dưỡng nếu diễn biến kéo dài. Nhìn chung triệu chứng của bệnh Crohn’s gồm tiêu chảy, đau bụng, chán ăn và giảm cân, mệt mỏi, có máu lẫn trong phân, xuất hiện các vết loét hay khối u trên cơ thể.
Bệnh Addison
Bệnh Addison xảy ra khi tuyến thượng thận sản xuất không đủ hormon cortisol hay aldosterone. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi và ở cả hai giới. Triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân mắc Addison gồm giảm cân, mệt mỏi, hạ huyết áp và suy yếu cơ.
Ung thư
Ung thư hình thành do sự phát triển không thể kiểm soát của tế bào ở bất kỳ bộ phận nào trong cơ thể. Triệu chứng của bệnh ung thư rất đa dạng, tùy thuộc vào vị trí khối u và cơ quan bị ảnh hưởng. Một số triệu chứng điển hình thường gặp nhất ở bệnh nhân ung thư là giảm cân đột ngột, mệt mỏi, đau cơ hoặc khớp xương không rõ nguyên nhân, đổ mồ hôi ban đêm, nổi hạch dưới da,...
Bệnh lý tiêu hóa như viêm loét dạ dày tá tràng, hội chứng ruột kích thích: phần lớn các bệnh này gây ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng của cơ thể, từ đó gây gián đoạn quá trình cung cấp năng lượng dẫn đến tình trạng sụt cân nhanh.
Bệnh thấp khớp
Thấp khớp thường xảy ra phổ biến với người từ 30 - 50 tuổi và gây ra ảnh hưởng trực tiếp tới các khớp trên cơ thể. Khi bệnh lý xảy ra, cytokine gây viêm được sản xuất liên tục khiến quá trình viêm diễn ra mạnh mẽ và đốt cháy nhiều năng lượng hơn. Đây chính là nguyên nhân khiến người bị thấp khớp tụt cân nhanh chóng.
