Giãn tĩnh mạch tinh là một bệnh lý nam khoa khá phổ biến, đặc biệt ở những người trẻ tuổi trong độ tuổi sinh sản. Tuy không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, giãn tĩnh mạch tinh có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và chất lượng cuộc sống của nam giới.

Giãn tĩnh mạch tinh là gì?

Giãn tĩnh mạch tinh là tình trạng các tĩnh mạch trong bìu (vùng da bao quanh tinh hoàn) bị giãn ra bất thường, thường do máu chảy ngược và ứ đọng. Tình trạng này tương tự như bệnh giãn tĩnh mạch chân, nhưng xảy ra ở vùng sinh dục nam.

Tĩnh mạch tinh đóng vai trò dẫn máu từ tinh hoàn trở về tim. Khi các van trong tĩnh mạch này hoạt động kém hoặc bị suy yếu, máu không thể chảy ngược đúng chiều mà bị ứ lại, khiến tĩnh mạch bị giãn to ra.

Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch tinh

Một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến giãn tĩnh mạch tinh bao gồm:

Rối loạn hệ thống van tĩnh mạch: Đây là nguyên nhân chính khiến máu không được đưa về tim đúng cách.

Áp lực ổ bụng tăng cao: Do lao động nặng, đứng lâu, rặn khi đi đại tiện, hoặc tập thể hình quá sức.

Dị tật bẩm sinh: Cấu trúc tĩnh mạch bất thường ngay từ khi sinh ra.

Khối u vùng bụng hoặc thận: Gây chèn ép tĩnh mạch tinh, làm máu khó lưu thông.

Giãn tĩnh mạch tinh thường xảy ra ở bên trái nhiều hơn (khoảng 80-90%), do cấu trúc giải phẫu của hệ tĩnh mạch bên trái dài và chịu áp lực cao hơn bên phải.

Dấu hiệu nhận biết giãn tĩnh mạch tinh

Nhiều trường hợp giãn tĩnh mạch tinh không có triệu chứng rõ ràng, chỉ phát hiện khi đi khám vô sinh. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu mà bạn có thể tự quan sát:

Cảm giác đau âm ỉ hoặc tức nặng ở bìu: Cơn đau thường tăng khi đứng lâu, vận động mạnh hoặc vào cuối ngày, và giảm khi nghỉ ngơi, nằm ngửa.

Đau có thể âm ỉ, kéo dài hoặc kiểu đau tức, không rõ ràng.

Bìu sưng hoặc nhìn thấy rõ tĩnh mạch giãn: Khi đứng thẳng, có thể sờ thấy hoặc nhìn thấy những búi mạch máu ngoằn ngoèo trong bìu, giống như "bó giun".

Một bên bìu có thể bị xệ xuống hơn bên còn lại.

Tinh hoàn teo nhỏ: Tinh hoàn bên bị giãn tĩnh mạch có thể teo nhỏ hơn, mềm hơn so với bên kia. Đây là dấu hiệu nặng hơn, thường gặp khi bệnh kéo dài mà không điều trị.

Nam giới bị giãn tĩnh mạch tinh có thể gặp tình trạng giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, ảnh hưởng đến khả năng thụ thai. Đôi khi, người bệnh hoàn toàn không biết mình bị bệnh cho đến khi đi khám hiếm muộn.

Cách phát hiện và điều trị

Nếu bạn nghi ngờ mình bị giãn tĩnh mạch tinh, hãy đến khám tại các cơ sở y tế có chuyên khoa nam học, các bác sĩ sẽ tiến hành các bước sau:

Bác sĩ sẽ sờ nắn vùng bìu khi bạn đứng và nằm.

Yêu cầu rặn nhẹ (giống như khi đi đại tiện) để tăng áp lực ổ bụng, giúp dễ phát hiện tĩnh mạch bị giãn. Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến và chính xác. Giúp phát hiện tình trạng giãn tĩnh mạch, đo được kích thước và dòng chảy ngược của máu.

Xét nghiệm tinh dịch đồ (nếu cần) được chỉ định nếu nghi ngờ ảnh hưởng đến sinh sản.

Giúp đánh giá số lượng, chất lượng và khả năng di động của tinh trùng. Có thể giảm Testosterone, ảnh hưởng đến LH, FSH. Không phải tất cả các trường hợp giãn tĩnh mạch tinh đều cần can thiệp. Tùy vào mức độ và ảnh hưởng đến sức khỏe, bác sĩ sẽ quyết định phương pháp điều trị phù hợp:

Với những trường hợp nhẹ, không có triệu chứng hoặc chưa ảnh hưởng đến sinh sản, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ. Hạn chế đứng lâu, mang vác nặng, tập luyện quá sức. Mặc quần lót nâng đỡ tinh hoàn để giảm cảm giác nặng bìu.

Chỉ định điều trị khi: Đau bìu kéo dài, tinh hoàn teo nhỏ, ảnh hưởng đến tinh trùng, ảnh hưởng đến Hormon sinh dục nam, vô sinh nam.

Các phương pháp mổ phổ biến: Vi phẫu, nội soi, hoặc nút tĩnh mạch tinh qua da.

BSCK2 Nguyễn Văn Phúc (Khoa Nam học, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)