Nổi hạch hay bệnh hạch bạch huyết là tình trạng bất thường về kích thước và mật độ của hạch. Nguyên nhân phổ biến nhất là do chấn thương hoặc nhiễm trùng các vùng lân cận. Điều mà bệnh nhân và bác sĩ quan tâm nhất là đó có phải hạch ác tính hay không. Tỷ lệ mắc bệnh ác tính của bệnh nhân đi khám do nổi hạch là 1,1%.
Nổi hạch sau tiêm văcxin là một triệu chứng ít phổ biến. Trước đây, nó đã được báo cáo ở người lớn sau tiêm một số văcxin phòng bệnh do virus gây ra như HPV 18 hay virus cúm H1N1.
Theo CDC Mỹ, nổi hạch sau tiêm văcxin Covid-19 được quan sát thấy ở 0,3% người tiêm văcxin Pfizer-BioNTech và 1,1% người tiêm văcxin Moderna. Các bằng chứng cho thấy, văcxin dựa trên mRNA có khả năng sinh miễn dịch cao hơn các loại văcxin tiêu chuẩn, do đó, có thể thấy tỷ lệ nổi hạch của các loại văcxin này cao hơn.
Nổi hạch sau tiêm văcxin Covid-19 thường có các đặc điểm sau:
Ví trí: Thường nổi hạch ở nách, thượng đòn, cổ cùng bên với vị trí tiêm. Thời gian: Theo báo cáo CDC Mỹ, thời gian bắt đầu nổi hạch sau tiêm văcxin Modena và Pfizer-BioNTech là 2 - 4 ngày. Thời gian nổi hạch trung bình của văcxin Pfizer-BioNTech là 10 ngày, so với văcxin Moderna là 12 ngày .
Tính chất hạch: Hạch thường mềm, di động, có thể đau.
- Qua theo dõi bằng siêu âm, đa số các hạch trở lại hình ảnh siêu âm lành tính trong 60 ngày.
Như vậy, nổi hạch sau tiêm văcxin Covid-19 đều có thể có đặc điểm hạch bất thường – nghi ngờ như kích thước > 1cm, hình tròn, vỏ hạch không đối xứng, mất cấu trúc rốn hạch, tín hiệu ngoại vi hay mật độ cứng trên siêu âm đàn hồi. Vì vậy, nếu không hiểu rõ sẽ chỉ định sinh thiết hạch không cần thiết.
- Nổi hạch sau khi tiêm văcxin Covid-19 có thể gây nhầm lẫn cho các bác sĩ, vì chẩn đoán phân biệt cho nổi hạch nách hoặc hạch thượng đòn một bên rất rộng bao gồm viêm, nhiễm trùng và bệnh ác tính như hạch di căn hoặc ung thư hạch. Việc chẩn đoán hình ảnh nên được thực hiện trước khi tiêm chủng hoặc hoãn lại ít nhất 4 - 6 tuần sau khi tiêm chủng Covid-19 mũi 2 trừ khi bệnh nhân có chỉ định lâm sàng khẩn cấp.
- Khi cần thăm khám sau tiêm chủng, cơ sở y tế cần ghi chép lịch sử tiêm chủng như loại văcxin, vị trí, thời gian tiêm.
- Hiểu được nổi hạch sau tiêm văcxin là hạch phản ứng để trấn an bệnh nhân, tránh sinh thiết không cần thiết. Nên theo dõi bằng siêu âm sau 4 - 6 tuần.
- Đối với bệnh nhân ung thư, nên tiêm văcxin ở bên đối diện với tổn thương (ví dụ như ung thư vú phải nên tiêm văcxin vào bắp tay trái)...
ThS.BS Trịnh Thế Cường (Khoa Hóa trị liệu, Bệnh viện E T.Ư)
