Nghiên cứu ký sinh trùng để ngăn ngừa đại dịch

Đa dạng sinh học thay đổi, ký sinh trùng phản ứng khác nhau

Phần lớn ký sinh trùng đóng vai trò sinh thái quan trọng, như điều chỉnh số lượng động vật hoang dã và chỉ 4% số ký sinh trùng có thể lây nhiễm bệnh cho người. Nhưng đến nay chỉ có khoảng 10% ký sinh trùng được xác định và hầu hết bị bỏ qua trong các hoạt động nghiên cứu và bảo tồn.

Một nhóm các nhà khoa học quốc tế, trong đó có PGS Chelsea Wood thuộc Đại học Washington, đưa ra kế hoạch bảo tồn ký sinh trùng toàn cầu đầy tham vọng.

Mục tiêu tham vọng nhất trong báo cáo khoa học này là mô tả một nửa số ký sinh trùng trên thế giới trong vòng 10 năm tới. Các nhà nghiên cứu cho biết, cung cấp mô tả phân loại học cho phép đặt tên các loài, đây là phần quan trọng nhất của quá trình bảo tồn, duy trì các ký sinh trùng, đảm bảo cân bằng sinh thái.

Thế giới đang thay đổi có thể sẽ chứng kiến sự bùng phát của một số ký sinh trùng và sự tuyệt chủng hoàn toàn của những loài ký sinh trùng khác.

Ký sinh trùng thường cần hai hoặc nhiều loài vật chủ để hoàn thành vòng đời của chúng. Ví dụ, một số ký sinh trùng đầu tiên lây nhiễm cho cá hoặc động vật lưỡng cư, nhưng phần cuối phải truyền sang loài chim để sinh sản và nhân rộng.

Vòng đời của kỹ sinh trùng

Các nhà khoa học thiết kế một thử nghiệm trên 16 ao thuộc khu vực Vịnh Đông ở trung tâm California. Trong một nửa số ao, họ lắp đặt các cấu trúc như chuồng chim, vị trí chim đậu trên mặt nước và vịt trời mồi (giả) nhằm thu hút nhiều chim đến hơn. Bằng cách này nhóm nghiên cứu tạm thời thay đổi hệ sinh thái tự nhiên và tăng cường đa dạng sinh học trong các ao.

Sau một vài năm, các nhà nghiên cứu tiến hành phân tích sự đa dạng sinh học của ký sinh trùng ở mỗi ao trong số 16 ao. Những gì họ tìm thấy là sự pha trộn các loại ký sinh trùng: Một số loài ký sinh phản ứng với sự tăng cao đa dạng sinh học của loài chim, suy giảm số lượng.

Nhưng các loại ký sinh trùng khác lại tăng số lượng. Từ kết quả thu được, các nhà khoa học kết luận rằng, khi đa dạng sinh học thay đổi - do biến đổi khí hậu, áp lực của phát triển hoặc những lý do khác nhau – các loại ký sinh trùng cũng có những phản ứng khác nhau, ngay cả đối với những sinh vật sống cùng một hệ sinh thái.

Xây dựng lại lịch sử phát triển của ký sinh trùng

Sự suy giảm số lượng của một loài ký sinh trùng này đi cùng với sự gia tăng loại ký sinh trùng khác. Điều đó có nghĩa là thế giới đang đi đến một tương lai nhiều bệnh tật, nguy cơ bùng phát đại dịch lớn khi một số loài ký sinh trùng tuyệt chủng.  

Mấu chốt hiện nay là tìm ra những đặc điểm để dự đoán, loại ký sinh trùng nào sẽ suy giảm và ký sinh trùng nào sẽ tăng lên để, đối phó với sự mất cân bằng sinh học.

Các nhà khoa học đang xây dựng lại lịch sử phát triển của ký sinh trùng theo thời gian, ghi lại trình tự loại ký sinh trùng nào tăng nhiều và loại nào giảm. Nhưng cho đến nay, hầu như không có hồ sơ lịch sử nào về ký sinh trùng và nếu không có cơ sở dữ liệu này, rất khó để biết cách bảo tồn các loại ký sinh trùng cần thiết.

Một trong những giải pháp được đề xuất là, các nhà nghiên cứu mổ xẻ những mẫu vật của bảo tàng cá, xác định và đếm các loại ký sinh trùng trong các mẫu vật ở những địa điểm và thời gian khác nhau.  Bằng cách này, có thể tái tạo và phục hồi thông tin.

Sự bùng phát đại dịch mới như Covid–19 cho thấy giá trị quan trọng của nghiên cứu này, sự mất cân bằng sinh thái khiến một số loại ký sinh trùng suy giảm và tuyệt chủng, nhưng lại khiến một số loài khác phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng, có thể gây nguy hiểm, lây nhiễm cho người và động vật. Thực tế này đòi hỏi phải có sự nghiên cứu sâu sắc, duy trì và bảo tồn các loại ký sinh trùng có ích, có nghĩa là bảo vệ môi trường sống của con người và vật nuôi.