Không khí ô nhiễm “tái xuất”

Hà Nội ô nhiễm thứ 3 thế giới

Sáng ngày 11/12, trên các ứng dụng đo chất lượng không khí, tràn ngập cảnh báo màu đỏ, tím và thậm chí là nâu (mức không khí cực kỳ nguy hại). Theo ghi nhận của hệ thống quan trắc của Tổng cục Môi trường tại 556 Nguyễn Văn Cừ, chất lượng chỉ số AQI giờ lúc 7h là 199, xấp xỉ ngưỡng tím. Hơn 60 điểm quan trắc của PAMAir sáng nay hầu hết ở ngưỡng tím và đỏ. Đáng chú ý, một số điểm đo đã lên tới ngưỡng nâu, ngưỡng nguy hại như điểm đo tại Vân Côn (Hoài Đức, Hà Nội) lúc 4 giờ sáng, chỉ số AQI là 346; điểm đo ở Đức Thắng (Bắc Từ Liêm, Hà Nội), chỉ số AQI lúc 7h lên tới 302, chỉ số AQI tại điểm đo Phú Thượng (Tây Hồ) lúc 5 giờ sáng lên ngưỡng 373. Nhiều điểm đo khác đều ở mức tím như Hàng Quạt (Hoàn Kiếm, Hà Nội) AQI là 279, điểm đo Phạm Tuấn Tài (Cầu Giấy, Hà Nội) AQI ở mức 261...

Còn theo ghi nhận của hệ thống đo AirVisual, sáng 11/12, Hà Nội đứng thứ 3 trong top thành phố ô nhiễm nhất thế giới với chỉ số AQI trung bình là 297. Với chất lượng không khí như trên, nhóm người nhạy cảm như người già, trẻ em, người mắc bệnh hô hấp được khuyến cáo nên ở trong nhà, những người còn lại hạn chế ra đường. Mọi người nên dừng hoạt động tập thể dục buổi sáng ngoài trời, đóng các cửa lưu thông gió, ra đường đeo khẩu trang chống bụi mịn.

Theo các chuyên gia, ô nhiễm không khí ở Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ được xác định do tổng hợp nhiều nguyên nhân như hoạt động giao thông, xây dựng, hoạt động sản xuất công nghiệp và dân sinh, trong đó hoạt động đốt rác, rơm rạ. Trong điều kiện thời tiết nghịch nhiệt, chất ô nhiễm không phát tán được mà tích tụ tại tầng khí quyển sát mặt đất gây ra ô nhiễm nghiêm trọng. Theo dự báo, từ nay đến tháng 3 năm sau, Hà Nội và các tỉnh phía Bắc sẽ còn chịu nhiều đợt ô nhiễm không khí nghiêm trọng khi hiện tượng nghịch nhiệt sẽ còn tiếp tục.

Giải pháp nào hạn chế ô nhiễm?

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, hình thái thời tiết rét sâu vào ban đêm, ngày nắng hanh, độ ẩm thấp, gió lặng như hiện nay còn tiếp tục duy trì đến hết thứ Sáu (13/12). Điều này đồng nghĩa với khả năng nghịch nhiệt có thể tiếp tục xảy ra khiến không khí tiếp tục nghiêm trọng vào đêm và sáng. Báo cáo môi trường quốc gia về môi trường không khí và báo cáo hiện trạng chất lượng không khí của GreenID cũng chỉ ra, mùa đông Hà Nội ô nhiễm nghiêm trọng hơn mùa hè, khi các đợt ô nhiễm không khí tăng mạnh với chỉ số ô nhiễm lên ngưỡng nguy hại trong một số thời điểm.

PGS.TS Hoàng Xuân Cơ, Trường ĐHKHTN, ĐHQGHN cho rằng, phải khẳng định Hà Nội đã bị ô nhiễm bụi (cả TSP, PM10, PM2,5) ở diện khá lớn. Hiện nay, Việt Nam chưa có đợt kiểm kê phát thải lớn nên cũng khó có nhận xét chính xác về nguồn phát thải chất ô nhiễm không khí. Để hạn chế được ô nhiễm không khí thì phải quản lý được nguồn thải. Cần có quy định các nguồn thải cố định phải đăng kí với cơ quan chức năng cả về mức thải, địa điểm thải, cơ sở hạ tầng đo mức thải, hệ số phát thải...

 Các nguồn thải di động phải nghiên cứu, định vị để đưa vào cơ sở dữ liệu có thể chạy các mô hình khuếch tán. Từ nguồn thải chất thải sẽ lan truyền trong khí quyển. Các mô hình lan truyền có thể tính toán được nồng độ chất ô nhiễm trên phạm vi lớn xung quanh các nguồn thải, khoanh các vùng có các mức nồng độ chất thải (mức ô nhiễm) khác nhau.

Khi có cơ sở dữ liệu nguồn thải, có phần mềm chuyên dụng thì có thể liên tục tính toán phân bố chất ô nhiễm trong phạm vi nhất định. Nếu khu vực có các trạm đo tự động thì có thể sử dụng số liệu đo thực tế để hiệu chỉnh mô hình và tính mức độ đóng góp của các nguồn đến ô nhiễm tại điểm đo. Chẳng hạn, tại trạm đo phát hiện nồng độ chất ô nhiễm cao bất thường thì có thể chạy mô hình xác định hướng chất thải lan truyền đến để xác định, kiểm tra các nguồn đã có hoặc nguồn mới phát thải, chỉ ra thủ phạm gây ra hiện tượng này.

Hà Bình