Hiện tượng thừa lái, thiếu lái ô tô là gì?

Thiếu lái là gì?

Thiếu lái (Understeer) là hiện tượng khi vào cua, xe không ôm cua theo ý muốn của người lái mà có xu hướng đi chệch về hướng ngược lại của vòng cua. Hiện tượng này thường gặp ở những xe dẫn động cầu trước và dẫn động 4 bánh. Khi xe vào cua quá nhanh, người lái đánh lái tương đối nhiều nhưng xe quay vòng/chuyển hướng rất chậm, quỹ đạo ôm cua sẽ không đúng như mong muốn.

Thiếu lái rất nguy hiểm bởi xe sẽ khiến chệch hướng, dễ lao sang làn đường bên cạnh hoặc lao ra khỏi đường. Tuy nhiên, thiếu lái sẽ dễ kiểm soát hơn và không đòi hỏi nhiều kinh nghiệm về các kỹ năng điều khiển xe như trường hợp thừa lái.

Xe bị thiếu lái chủ yếu vì bánh trước bị trượt, không còn khả năng bám đường khiến đầu xe chệch quỹ đạo vòng cua. Nguyên nhân do xe vào cua tốc độ nhanh, bởi quán tính nên xe tiếp tục di chuyển phương thẳng hoặc chuyển hướng rất ít.

Khi người lái không làm chủ tốc độ và cua không đủ vòng để tạo lực hướng tâm sẽ khiến bánh trước bị mất ma sát. Với những xe dẫn động cầu trước, bánh trước là nơi chịu lực truyền trực tiếp nên khả năng bị trượt cao hơn.

Trong lúc xe đang trượt, nếu đạp phanh thật mạnh sẽ càng đẩy nhanh tốc độ trượt của xe. Khi xe trượt ngang mép cua thì dù bó chặt vô lăng hết cỡ cũng sẽ không có tác dụng.

Về bản chất, thiếu lái xảy ra là do 2 bánh trước mất độ bám với mặt đường. Vì vậy, để xử lý hiện tượng này, tài xế cần phải tìm cách để 2 bánh trước có thể lấy lại độ bám. Dưới đây là các bước xử lý khi xe bị thiếu lái mà bạn có thể tham khảo:

- Người lái cần nhả chân ga ngay lập tức.

- Đánh vô lăng về hướng thẳng lái (ngược lại hướng ôm cua), đồng thời nhấn phanh nhẹ nếu xe có trang bị hệ thống ABS.

- Khi xe lấy được độ bám đường, tài xế bắt đầu đánh lái vào cua.

Việc giảm tốc độ sẽ giúp bánh xe không bị trơn trượt và có thể giảm lực quán tính. Trong tình huống xe thiếu lái, nhả chân ga là cách tốt nhất để giảm tốc độ. Lưu ý, tài xế không nên phanh gấp trong trường hợp này vì hành động ấy có thể khiến xe bị bó cứng phanh và làm 2 bánh trước thêm mất độ bám đường.

Bên cạnh việc nhả chân ga để xe giảm tốc độ từ từ, tài xế hãy đánh vô lăng về hướng thẳng lái. Điều này có tác dụng giảm căng cho 2 bánh trước, đồng thời giúp bánh xe nhanh chóng lấy lại độ bám đường. Khi cảm nhận xe đã lấy được độ bám với mặt đường, tài xế hãy bắt đầu đánh lái nhiều hơn về phía ôm cua.

Đặc biệt, việc sử dụng hệ thống chống bó cứng phanh ABS trong tình huống thiếu lái là cách khắc phục hiệu quả. Cụ thể, nếu nhả chân ga tự nhiên để giảm tốc không giúp bánh xe lấy lại độ bám nhanh thì người lái có thể nhấp phanh nhẹ để tăng độ ma sát cho bánh. Lúc này, hệ thống ABS sẽ nhận ra 2 bánh trước bị trượt, từ đó phân bổ lực phanh về 2 bánh sau nhiều hơn để 2 bánh trước không bị bó cứng.

Thừa lái là gì?

Thừa lái (Oversteer) còn được gọi là hiện tượng dư lái. Đây là tình trạng xảy ra khi tài xế đột ngột dồn ga, phanh gấp hoặc nhả chân ga lúc vào cua, dù đánh lái không nhiều nhưng xe vẫn quay vòng hoặc chuyển hướng nhanh và đột ngột. Điều này có thể khiến xe chuyển động quay ngang, thậm chí là lật xe.

Ngoài ra, drift được biết tới là một kỹ thuật lái ô tô mà tài xế đã tận dụng hiện tượng thừa lái của xe. Vì khi thừa lái, xe chỉ cần rất ít thời gian là đã có thể hoàn thành một vòng cua. Do đó, các tay đua thường ứng dụng kỹ thuật drift để rút ngắn thời gian.

Trường hợp xảy ra hiện tượng thừa lái khi người điều khiển đột ngột phanh xe theo phản xạ khiến mũi xe chúi xuống và dồn trọng lượng chính lên giảm xóc trước và hai bánh phía trước. Hai bánh sau lúc này bị kéo theo cùng nên mất độ bám, đuôi xe văng đi theo quán tính.

Cách xử lý hiện tượng thừa lái khó hơn rất nhiều so với hiện tượng xe thiếu lái. Người lái cần chú ý giảm tốc độ trước khi phanh để phanh ABS có thể kịp thời phát huy tác dụng, triệt tiêu lực bó cứng phanh hiệu quả nhất. Hạn chế tối đa phanh gấp khi vào giữa cua để giảm nguy cơ xảy ra tai nạn nguy hiểm.

Ngoài ra, kỹ năng đánh lái ngược lại hướng xe đang ôm cua với lượng vừa đủ đóng vai trò rất quan trọng. Nếu người điều khiển đánh lái ngược lại quá ít thì xe vẫn xảy ra hiện tượng văng đuôi. Nếu đánh lái ngược lại quá nhiều, người điều khiển sẽ không thể kiểm soát được hiện tượng thừa lái, ngược lại còn gây ra tình trạng xe văng đuôi hoặc xoay theo hướng ngược lại.

Để kiểm soát được tình trạng thừa lái và thiếu lái, người điều khiển xe nên cẩn thận xử lý từng bước theo các cách đối với từng trường hợp cụ thể. Chú ý luôn làm chủ tốc độ xe để không xảy ra các tình huống tai nạn đáng tiếc.