Trẻ mang thai, mang bệnh vì lỗ hổng kiến thức giới tính

Thiếu hiểu biết về sức khỏe sinh sản đã khiến nhiều thanh thiếu niên mang thai ngoài ý muốn hay mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Nam sinh 14 tuổi (Hà Nội) được mẹ đưa đi khám vì nghi giãn tĩnh mạch thừng tinh nhưng trong quá trình thăm khám bác sĩ phát hiện chảy dịch mủ niệu đạo. Em kể từng quan hệ tình dục không an toàn với bạn gái, sau đó đi tiểu buốt, dương vật đau và chảy mủ nhưng giấu bệnh, không đi khám. Kết quả xét nghiệm cho thấy, em bị mắc vi khuẩn lậu.

Tại Bệnh viện Nhi Trung ương đã từng tiếp nhận điều trị một trẻ gái 14 tuổi, mang thai và không có kiến thức làm mẹ ở tuổi vị thành niên.

Bác sĩ Phan Chí Thành, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, cho biết, trung bình một tháng bệnh viện khám khoảng 150-200 bệnh nhân tuổi vị thành viên liên quan bệnh tình dục, tăng nhẹ qua từng năm.

Theo số liệu của Bệnh viện Da liễu Trung ương mỗi năm điều trị 4.000-5.000 ca bệnh tình dục. Trong đó, gần 30% bệnh nhân tuổi 15-24, với tỷ lệ học sinh tuổi 12-18 chiếm 4,2% và nhóm sinh viên 18-22 tuổi chiếm 22,6%.

Thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, cứ 1.000 trẻ sinh ra thì có đến 44 trường hợp là từ các bà mẹ tuổi vị thành niên (15-19 tuổi). Các biến chứng trong quá trình mang thai và sinh đẻ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nhóm tuổi 15-19 tuổi.

Theo báo cáo của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA), Việt Nam thuộc nhóm 20 quốc gia có tỷ lệ phá thai vị thành niên cao nhất thế giới, với khoảng 300.000 ca mỗi năm. Trong số này có 30% là các bé gái từ 15-19 tuổi, có đến 70% đang là học sinh, sinh viên.

TS.BS Đỗ Minh Loan, Trưởng khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, hiện nay, trẻ vị thành niên mang thai và phá thai có xu hướng ngày càng gia tăng, trở thành vấn đề nhức nhối, được toàn xã hội quan tâm. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tương lai của các em, mà còn tác động tiêu cực đến chất lượng dân số và sự phát triển của xã hội.

Về nguyên nhân, TS.BS Đỗ Minh Loan cho biết, vị thành niên là những trẻ từ 10 đến 19 tuổi. Vào thời điểm này, trẻ phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản, nhu cầu tình dục xuất hiện và chưa đủ kỹ năng để kiểm soát ham muốn tình dục. Cùng với sự thiếu hiểu biết về chu kỳ kinh nguyệt, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai; quan hệ tình dục không chuẩn bị, không mong muốn; quan hệ tình dục trước hôn nhân, sống thử trước hôn nhân.

Đồng thời, trẻ thiếu tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản, chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính, cha mẹ còn hời hợt về việc giáo dục cho con em… Dẫn đến nguy cơ bệnh tật, mang thai ngoài ý muốn rất cao và để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho tương lai của các em.

Hà Nội chú trọng tạo sân chơi để giáo dục giới tính

Trước tình trạng về lỗ hổng giới tính ở trẻ, bà Vũ Thị Thanh Thúy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số Hà Nội nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe vị thành niên.

Bà cho biết, bên cạnh viện truyền thông, giáo dục giới tính trong trường học, Cuộc thi Rung chuông vàng “Tìm hiểu kiến thức về Dân số, sức khỏe sinh sản vị thành niên/thanh niên" là một hoạt động trọng tâm của Thành phố trong công tác dân số và phát triển từ năm 2024. Đồng thời đây cũng là một hình thức truyền thông sáng tạo đối với các nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên.

Tuổi vị thành niên là giai đoạn có vai trò quan trọng trong sự phát triển cả về thể chất lẫn tâm lý của mỗi con người. Đây là thời điểm các em bắt đầu hình thành những nhận thức sâu sắc hơn về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục và mối quan hệ xã hội.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, nhiều bạn trẻ trong độ tuổi vị thành niên còn thiếu kiến thức và kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ bản thân trước những nguy cơ về sức khoẻ sinh sản như: mang thai ngoài ý muốn, mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục… hoặc những vấn đề tâm lý liên quan đến sự thay đổi của cơ thể.

Chính vì vậy, việc trang bị kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh là điều vô cùng cần thiết. Nó không chỉ giúp các em hiểu rõ hơn về chính mình, mà còn giúp các em có hành trang vững chắc để bước vào tương lai với sự tự tin, trách nhiệm và trưởng thành.

Từ năm 2024 đến nay, Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng chống tệ nạn xã hội thành phố Hà Nội tổ chức rất nhiều hội thi “Rung chuông vàng” tìm hiểu kiến thức về dân số, sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên trong trường học.

Chẳng hạn, hội thi vừa được tổ chức tại trường THCS Thiên Lộc đã thu hút sự tham gia của 100 học sinh tại trường với nội dung trải rộng từ dân số - kế hoạch hóa gia đình, sức khỏe sinh sản vị thành niên, kỹ năng sống, đến phòng chống xâm hại và bạo lực học đường, kiến thức về bình đẳng giới, mất cân bằng giới tính khi sinh,…

Những câu hỏi về dấu hiệu dậy thì, tác hại của việc mang thai sớm, kỹ năng tự vệ, mất cân bằng giới tính hay đặc điểm dân số địa phương được lồng ghép sinh động, phù hợp với tâm lý học sinh Trung học cơ sở, lứa tuổi rất dễ tổn thương nếu thiếu kiến thức về giới tính, tình bạn, tình yêu và kỹ năng ứng xử.

Hội thi giúp trẻ vị thành niên, thanh niên nâng cao kiến thức về dân số và phát triển, kỹ năng về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên, tình dục an toàn, phòng tránh tình trạng có thai và nạo phá thai ngoài ý muốn không an toàn, phòng chống xâm hại tình dục vị thành niên, bình đẳng giới.

Ngoài ra, hội thi tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích để vị thành niên, thanh niên thể hiện tài năng, trí tuệ, sự sáng tạo; đồng thời tạo cơ hội giao lưu, chia sẻ kiến thức, quan điểm của các em học sinh THCS về các vấn đề văn hoá, xã hội, đặc biệt là lĩnh vực dân số, sức khoẻ sinh sản cho vị thành niên, thanh niên góp phần nâng cao chất lượng dân số.

Hội thi không chỉ giúp các em nắm kiến thức đúng, mà còn góp phần hình thành thái độ sống tích cực, biết tôn trọng bản thân và bạn bè. Thông qua đó nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng sống lành mạnh và thái độ tự bảo vệ là cách tốt nhất để bảo vệ thế hệ trẻ.