EVFTA: Bộ ngành "vẽ" cơ hội, doanh nghiệp nào có thể "đi nhanh"?

Thủ tướng chào mừng các đại biểu dự Hội nghị trực tuyến  toàn quốc “Triển khai Kế hoạch thực thi Hiệp định EVFTA”.

6 vấn đề của "cao tốc" hướng Tây

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) đã mở ra trang mới - trang lịch sử có ý nghĩa quan trọng trong quan hệ đối tác và hợp tác toàn diện Việt Nam - EU. Người đứng đầu Chính phủ đánh giá đây là tuyến “cao tốc”, không chỉ tạo ra cơ hội cho hàng hóa của Việt Nam tiến vào thị trường EU mà còn mở ra cánh cửa lớn cho việc định vị thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế.

Với cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ, cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu lên tới gần 100% biểu thuế của EU, EVFTA dự kiến sẽ mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam tăng kim ngạch xuất khẩu sang EU thêm khoảng 42% vào năm 2025 và gần 45% vào năm 2030 so với kịch bản không có hiệp định và tăng thu hút đầu tư FDI vào Việt Nam.

Tuy nhiên, hiện nay tình hình kinh tế thế giới nói chung, EU và Việt Nam nói riêng đều đang gặp khó khăn. Vì vậy, theo Thủ tướng các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp cần tập trung thảo luận và giải quyết 6 vấn đề.

Thứ nhất, phải tìm cách khắc phục tình trạng hạn chế nhận thức, hiểu biết của cộng đồng doanh nghiệp, người dân và ngay cả trong các cơ quan quản lý Nhà nước về hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và FTA nói riêng. Thứ hai, cần tìm ra lý do việc tận dụng cơ hội từ các FTA chưa được như mong đợi. Thứ ba là làm thế nào để phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao trong các doanh nghiệp. Thứ tư, phải làm gì để phát triển kết cấu hạ tầng, để sản xuất kinh doanh có hiệu quả?

Thứ năm là phải nâng cao hiệu quả kinh tế nhưng đi đôi với làm tốt hơn nhiệm vụ, trách nhiệm xã hội, lao động, việc làm và bảo vệ môi trường. Thứ sáu, khi EVFTA có hiệu lực, nhiều sản phẩm của Việt Nam phải cạnh tranh trên thị trường nội địa với các sản phẩm của EU. Các doanh nghiệp không thể đóng cửa, hay dựng nên hàng rào bảo hộ. Vì vậy, Chính phủ và doanh nghiệp cần phải thực hiện đúng cam kết, quản lý tốt thị trường, tạo nên môi trường kinh doanh lành mạnh.

Trong bối cảnh dịch Covid-19 làm đứt gãy các chuỗi cung ứng toàn cầu, việc thông qua EVFTA sẽ có những tác động tích cực đến Việt Nam trong thiết lập các chuỗi cung ứng mới với EU, giúp nền kinh tế phục hồi và tăng trưởng tốt, bù đắp được những thiệt hại do dịch bệnh gây ra.

Nghiên cứu của Bộ KH&ĐT cho thấy, trong điều kiện bình thường, hiệp định sẽ góp phần giúp GDP của Việt Nam tăng thêm bình quân lên đến 3,25% cho giai đoạn 5 năm đầu thực hiện, 5,3% cho 5 năm tiếp theo và lên đến 7,72% trong 5 năm sau đó. Theo một nghiên cứu khác của Ngân hàng Thế giới, nếu thực hiện đồng thời cả EVFTA và CPTPP thì GDP của Việt Nam có thể tăng thêm tới 3,2% trong thập kỷ 2021 -  2030.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, các Bộ trưởng, Chủ tịch UBND của 63 tỉnh, thành phố trong cả nước triển khai thực thi hiệu quả EVFTA, đặt lợi ích quốc gia lên cao nhất, tăng cường phối hợp, tránh tình trạng “quyền anh, quyền tôi”. Bộ Công Thương phải là “nhạc trưởng” điều phối thực thi EVFTA. Các doanh nghiệp cần hợp tác, học hỏi kinh nghiệm. Thủ tướng nhắc nhở: “Chúng ta đã nói rất nhiều về câu chuyện muốn đi nhanh thì đi một mình mà muốn đi xa là hãy cùng nhau đi”...

Thủ tướng trực tiếp giao lưu trao đổi với các đại biểu EU tham dự hội nghị.

“Muốn đi xa hãy đi cùng nhau”

Trên cơ sở 6 nội dung lớn mà Thủ tướng nêu ra, Bộ Công Thương là cơ quan đầu mối điều phối việc triển khai Hiệp định đã kiến nghị 6 giải pháp cụ thể. Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, trong thời gian tới, sẽ đẩy mạnh nâng cao năng lực, kiến thức sâu về các FTA và EVFTA. Để giúp các doanh nghiệp tận dụng được tối đa những cơ hội mà Hiệp định mang lại, cần tích cực xóa bỏ những rào cản đối với hoạt động sản xuất kinh doanh, không có sự phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế.

Đối với những lĩnh vực sản xuất công nghiệp, cần hỗ trợ cho doanh nghiệp trong việc quảng bá, xúc tiến thương mại đối với sản phẩm đầu ra, xây dựng và củng cố các ngành sản xuất đủ năng lực để cạnh tranh được với các sản phẩm nhập khẩu, từ đó đứng vững trên sân nhà và từng bước thâm nhập sâu hơn vào thị trường quốc tế.

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, những FTA thế hệ mới như CPTPP hay EVFTA luôn có những cam kết cao về phát triển bền vững. Vì thế các sản phẩm xuất khẩu phải đáp ứng được các quy định về truy xuất nguồn gốc. Đặc biệt, Hiệp định EVFTA được xây dựng trên nguyên tắc có đi có lại và cân bằng về lợi ích của cả hai bên.

Vì vậy, khi EU xóa bỏ thuế quan cho hàng hóa của Việt Nam có cơ hội xuất khẩu sang thị trường EU thì ngược lại chúng ta cũng phải có nghĩa vụ mở cửa thị trường của mình cho hàng hóa của châu Âu. Bên cạnh việc trang bị năng lực cạnh tranh cho hàng hóa trong nước, chúng ta cần phải tạo ra một môi trường cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh cho hàng hóa của cả hai bên.

Với nhận thức đúng đắn và sự chuẩn bị tốt, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng: "Nếu EVFTA được ví như con đường cao tốc cho việc thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế thì chúng ta đã tự tin sẵn sàng thông xe cho con đường đó để giúp cho các phương tiện lưu thông trên đó, chính là doanh nghiệp và nền kinh tế, được vận hành một cách thuận lợi, thông suốt và hiệu quả hơn”.

Tất nhiên, đó là những lời động viên "có cánh" từ Bộ trưởng hướng tới các doanh nghiệp khi nói về cơ hội từ EVFTA. Nhưng, cũng là quy luật, nói về cơ hội bao giờ cũng dễ hơn là thực hiện cơ hội ấy. Cần lưu ý à, những lời động viên ấy, khá giống với bất kỳ lời động viên nào, của bất kỳ bộ trưởng nào, mỗi khi nói về một trong số hàng chục hiệp định thương mại mà Việt Nam đã gia nhập nhiều chục năm qua.

Nhắc lại con số hàng chục ấy để lưu ý lại về một thực tế có phần chua xót, hàng chục năm xây dựng và tham gia hàng chục hiệp định thương mại, quy mô GDP và kim ngạch xuất khẩu đã lên tới hàng trăm tỷ USD, lực lượng doanh nghiệp nội vẫn "yên vị" trong đánh giá "yếu" cả về tiềm lực lẫn trình độ. Vậy thì các hiệp định thương mại đang làm lợi cho doanh nghiệp FDI hay doanh nghiệp nội? Và liệu chỉ lời động viên của Bộ trưởng về cơ hội ấy, thay vì những giải pháp cụ thể, có giúp doanh nghiệp nội đi nhanh được trên "cao tốc" EVFTA?