Mới đây nhất, ngày 30/3, tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, sản phụ 13 tuổi đã sinh hạ bé gái nặng 2,7kg. Theo GS.TS Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, khi thai phụ vừa sinh xong, gia đình có ý định bỏ lại hoặc giao em bé cho người khác nuôi. Tuy nhiên, nhờ sự động viên từ các bác sĩ, gia đình đồng ý đưa hai mẹ con về.
Thông tin trên khiến dư luận dậy sóng, một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng sinh con ở tuổi VTN.
Nhiều tai biến sản khoa
Theo khảo sát của PV Khoa học và Đời sống, tình trạng sinh con, nạo, phá thai ở trẻ VTN thực sự đáng báo động. Trên mạng xã hội thường xuyên xuất hiện thông tin các cô bé VTN đẻ con trong nhà vệ sinh, bỏ con trong toilet, thùng rác... Chẳng hạn, như học sinh lớp 7 (sinh năm 2010) ở Bắc Giang, tự sinh con trong nhà tắm của gia đình; Hay trường hợp bé H.T (SN 2011, tại Phú Thọ) đang học lớp 5 đã sinh con...
Dấu hiệu phát hiện sớm trẻ VTN mang thai
Cơ thể của trẻ VTN mang thai chưa có sự phát triển hoàn chỉnh vì thế khá khó để nhận biết chính xác việc mang thai trong những tuần đầu.
• Trẻ chậm kinh hoặc mất kinh.
• Buồn nôn và nôn.
• Thay đổi ở ngực: vú căng và nổi tĩnh mạch quanh quầng vú.
• Tiết sữa non từ tuần thứ 16 của thai kì.
• Nhiệt độ cơ thể tăng cao.
• Thay đổi về da: Nám da, sẫm màu ở núm vú.
• Chảy máu âm đạo trong 3 tháng đầu của thai kì có thể nhầm lẫn với ra máu kinh nguyệt bình thường.
Một bác sĩ sản khoa chia sẻ, các trường hợp này không phải là hy hữu. Trước đây, vị này từng đỡ đẻ cho cô bé 12 tuổi, đang học lớp 7 ở một huyện ngoại thành Hà Nội; gần đây khám cho hai trường hợp mẹ bầu 15, 16 tuổi đi khám khi thai đã lớn.
Theo số liệu báo cáo từ Bệnh viện Sản - Nhi cà Mau, trong năm 2020 bệnh viện tiếp nhận số sản phụ sinh con ở tuổi VTN là 775, bỏ thai là 23 ca.
BS Đào Văn Thụ, Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn sức khỏe sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Trung ương cũng cho biết, mỗi năm trung tâm này tiếp nhận 30 - 35 trẻ dưới tuổi 16 đến để xin bỏ thai...
Báo cáo của Quỹ Dân số Liên hợp quốc năm 2022, Việt Nam thuộc nhóm 20 nước có tỷ lệ phá thai VTN cao nhất thế giới với khoảng 300.000 ca/năm.
Trong số này 30% là phụ nữ từ 15 - 19 tuổi, với 70% là học sinh, sinh viên. Thống kê của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, mỗi năm cả nước có 1,2 - 1,6 triệu ca nạo, phá thai, trong đó 20% ở lứa tuổi VTN.
Mang thai khi quá trẻ dễ ảnh hưởng tính mạng
GS.TS Nguyễn Duy Ánh nhận định, vấn đề lớn nhất khi mang thai ở độ tuổi còn quá trẻ sẽ đối diện với nhiều nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng. Trẻ sinh ra rất dễ bị dị tật. Cùng quan điểm trên, TS.BS Đỗ Minh Loan, Trưởng khoa Sức khỏe VTN, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng cho rằng các biến chứng trong quá trình mang thai và sinh đẻ là nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với các sản phụ 15-19 tuổi.
Theo đó, trẻ mang thai trong khi cơ thể chưa phát triển hoàn thiện, xương chậu, âm hộ và âm đạo rất yếu… nên con của các bà mẹ VTN thường có tỉ lệ nhẹ cân, bệnh tật và tử vong cao gấp nhiều lần so với con của các bà mẹ tuổi trưởng thành. Đặc biệt, mẹ dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai, chuyển dạ đình trệ, bất tương xứng thai khung chậu. Trong lúc sinh thường đẻ khó, dễ phải can thiệp bằng các thủ thuật và phẫu thuật...
 |
GS.TS Nguyễn Duy Ánh siêu âm cho thai phụ |
BS Đào Văn Thụ nhấn mạnh, trẻ VTN mang thai, sinh đẻ hoặc nạo, phá thai sẽ phải đối mặt với nhiều nguy cơ về sức khỏe, tâm lý, đặc biệt có thể dẫn đến vô sinh. Cụ thể, về sức khỏe thì rối loạn kinh nguyệt là tương đối thường gặp, sót rau, sang chấn tử cung như thủng, rách cổ tử cung, nhiễm trùng...
“Do tổn thương buồng tử cung dẫn đến dính buồng tử cung, tắc vòi trứng, ứ dịch vòi trứng. Việc này có thể dẫn tới khi kết hôn không có khả năng mang thai tự nhiên, tỷ lệ vô sinh thường cao gấp 3 - 4 lần đối với những người không có tiền sử nạo, phá thai.
Tỷ lệ sảy thai khi mong muốn có con cũng cao hơn nhóm không có tiền sử nạo hút. Theo một nghiên cứu khoa học, tỷ lệ vô sinh thứ phát do nạo phá thai chiếm đến 20% trường hợp vô sinh, trong đấy chiếm 70% là phá thai ở tuổi VTN”, BS Thụ nhấn mạnh.
Cũng theo BS Thụ, trẻ có thể bị suy nhược, thậm chí trầm cảm và tự tử nếu không có sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình, người thân.
Đừng chỉ đổ lỗi cho trẻ, mà hỏi trách nhiệm cha mẹ, thầy cô
Theo TS.BS Đỗ Minh Loan, khi trẻ VTN mang thai chúng ta không nên chỉ đổ lỗi cho trẻ. Bởi vào thời điểm này (10-19 tuổi), trẻ phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản, nhu cầu tình dục xuất hiện và chưa đủ kỹ năng để kiểm soát ham muốn tình dục.
Cùng với sự thiếu hiểu biết về chu kỳ kinh nguyệt, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai; Quan hệ tình dục không chuẩn bị, không mong muốn; Quan hệ tình dục trước hôn nhân, sống thử trước hôn nhân.
Đồng thời, trẻ thiếu tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản (SKSS), chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính, cha mẹ còn hời hợt về việc giáo dục cho con em… dẫn đến nguy cơ mang thai ngoài ý muốn.
VTN là giai đoạn thay đổi về thể chất và tâm sinh lý. Vì thế, khi có con trong độ tuổi VTN, cha mẹ nên quan tâm đến con cái nhiều hơn.
Các bậc cha mẹ nên dành nhiều thời gian trò chuyện tâm sự với con những định hướng đúng đắn về tình cảm.
Ngoài ra, cha mẹ và nhà trường nên phối hợp để trang bị cho trẻ những kiến thức về sức khoẻ sinh sản, giáo dục giới tính cho các em, giúp các em có kiến thức và nhận thức đúng đắn tránh những sai lầm không đáng có.
Lựa chọn làm mẹ hay phá thai ở trẻ VTN đều gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý lâu dài của trẻ. Thậm chí, ở độ tuổi lớn hơn, nhưng sau sinh con ngoài ý muốn bạn trẻ cũng dễ rơi vào "hố sâu" trầm cảm, tìm đến con đường tự tử để giải thoát.
Vì vậy, nếu chẳng may rơi vào tình huống này, trẻ cần thông báo ngay với cha mẹ, bạn trai để có hướng giải quyết. Trường hợp không thể duy trì, việc phá thai càng sớm càng tốt, qua tuần thứ 12 thì không thể chấm dứt được thai kỳ. Phụ huynh cũng chuẩn bị tinh thần này, ở bên cạnh trẻ, gánh vác thay trẻ, hỗ trợ con chứ không la mắng con vì chuyện đã xảy ra rồi.
