Hỏi: Trời lạnh, nhiều người có nguy cơ bị đột quỵ và tử vong đột ngột do tim mạch. Xin hỏi, đây có phải bệnh không? Phòng tránh cách nào?
Nguyễn Văn Mạnh (Hà Nội)
 |
Trả lời: Rất nhiều người thường nhầm lẫn khái niệm “đột quỵ” và những trường hợp tử vong đột ngột do bệnh lý tim mạch là giống nhau. Thế nhưng, nói một cách dễ hiểu, khái niệm “đột quỵ” đề cập bệnh lý, bởi nguyên nhân mạch máu não; còn “đột tử” là tử vong do bệnh lý tim mạch.
Đột quỵ (đột quỵ não, tai biến mạch máu não) là tình trạng não bộ bị tổn thương không hồi phục (mất chức năng vĩnh viễn) do không được cung cấp máu lên nuôi dưỡng kịp thời. Đột quỵ não gồm hai thể:
Đột quỵ xuất huyết não hay đột quỵ do vỡ mạch máu não, xảy ra do mạch máu não bị vỡ ra, khiến máu tràn vào trong hoặc xung quanh não.
Đột quỵ nhồi máu não hay đột quỵ do thiếu máu não hoặc đột quỵ do tắc mạch mạch máu: xảy ra do cục huyết khối (cục máu đông), xơ vữa động mạch, gây tắc nghẽn hoặc cản trở lượng máu và các chất dinh dưỡng lên nuôi dưỡng các tế bào não.
Đột tử có bốn nguyên nhân chính gây ra là: Vấn đề về tim mạch, đột quỵ, thuyên tắc phổi, vỡ động mạch chủ. Trong đó, các vấn đề về tim mạch chiếm tỷ lệ lớn.
Đột tử do bệnh tim mạch có thể hiểu như là “đột quỵ tim”, vì đây là tình trạng người bệnh chết một cách bất ngờ, đột ngột ngay lập tức khi vừa phát hiện do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là do các bệnh lý cấp tính về tim mạch kể trên (hay gặp nhất là ngừng tim và nhồi máu cơ tim).
Như vậy, đột tử do bệnh lý tim mạch được hiểu cơ bản là tình trạng người bệnh bị chết đột ngột do thiếu máu nuôi dưỡng cơ tim dẫn tới hoại tử mô cơ tim.
Các nguyên nhân gây ngừng tim chủ yếu do một số bệnh lý tim mạch như bệnh cơ tim phì đại hoặc giãn to, bất thường động mạch, bệnh tim bẩm sinh, viêm cơ tim, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim trầm trọng (cơn nhịp nhanh thất, rung thất), hội chứng Brugada,…
Các nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim cấp: xơ vữa động mạch, cục máu đông (huyết khối), co thắt động mạch vành, bóc tách động mạch chủ, dị dạng động mạch bẩm sinh.
Dấu hiệu nguy hiểm cảnh báo cơn đột quỵ não, đột quỵ tim cần cấp cứu ngay
Đột quỵ não: Méo mặt, méo miệng thường ở một bên. Rõ nhất khi người bệnh há lớn miệng hoặc cố gắng mỉm cười; Yếu tay thường ở một bên. Đưa 2 tay lên không đều nhau; Nói không rõ chữ, nói lắp, nói khó, không diễn đạt được điều muốn nói, thậm chí không thể nói được; Nhiều người hợp mất ý thức, hôn mê sâu và dẫn đến tử vong nhanh chóng.
Đột quỵ tim: Đau hoặc tức ngực; Choáng váng, buồn nôn hoặc nôn ói; Đau hàm, cổ hoặc lưng; Khó chịu hoặc đau ở cánh tay hoặc vai; Khó thở.
Cách phòng tránh đột quỵ não và đột tử do bệnh tim mạch: không hút thuốc, hoạt động thể chất, chế độ ăn uống lành mạnh, cân nặng, cũng như khả năng kiểm soát cholesterol, huyết áp và đường huyết.
TS.BS Ngô Tuấn Anh (Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)
