Ghép gan là một trong những phẫu thuật phức tạp nhất hiện nay. Đối với người hiến sống, phẫu thuật này vừa giúp cứu sống người bệnh, vừa đòi hỏi đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người hiến.
Vì vậy, người hiến đều phải trải qua quá trình thăm khám, đánh giá và chuẩn bị rất chặt chẽ, cả về sức khỏe lẫn tinh thần.
Việt Nam chúng ta nằm trong khu vực Đông Nam Á với khí hậu nhiệt đới gió mùa, là nơi có tỷ lệ mắc các bệnh lý về gan rất cao. Trong đó, phổ biến nhất là viêm gan virus, xơ gan và ung thư gan.
Hiện nay, khoảng 8–10% dân số mang virus viêm gan B mạn tính, tương đương hơn 6 triệu người; ngoài ra viêm gan C cũng chiếm khoảng 1–6% dân số. Hệ quả lâu dài của các bệnh lý này là xơ gan, suy gan và đặc biệt là ung thư gan – căn bệnh ung thư đứng hàng đầu tại Việt Nam với hơn 26.000 ca mắc.
Rất nhiều bệnh nhân trong số đó tiến triển bệnh đến giai đoạn cuối, gan không thể phục hồi và cần lá gan mới để quay lại với cuộc sống bên gia đình cũng như tiếp tục công việc và phẫu thuật ghép gan sẽ giúp người bệnh có thêm một cơ hội. Hiến gan chính là cách để cứu sống người bệnh trong những trường hợp như trên.
Nếu người hiến đáp ứng đủ các điều kiện được hội đồng ghép gan cho phép, các bác sĩ sẽ được hẹn ngày phẫu thuật. Ca mổ diễn ra dưới gây mê toàn thân, việc phẫu thuật lấy gan có thể thực hiện bằng phương pháp nội soi hoặc mổ mở.
Tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, phần lớn các phẫu thuật lấy mảnh gan ghép được thực hiện bằng phương pháp mổ nội soi, không chỉ đảm bảo chức năng của gan mà còn đảm bảo tính thẩm mỹ khi để lại sẹo nhỏ, ít bị lộ.
Sau mổ, người hiến được theo dõi và điều trị trong vài ngày, thời gian nằm viện thường 1 – 2 tuần. Phần gan ở cả người hiến và người nhận sẽ dần hồi phục, tái tạo và đảm bảo chức năng bình thường.
Người hiến cần chuẩn bị những gì trước khi hiến là câu hỏi thường gặp, cụ thể:
Tư vấn tâm lý – xã hội: Đảm bảo quyết định hiến gan là tự nguyện, không bị ép buộc; Được giải thích đầy đủ về rủi ro trong và sau mổ, quá trình hồi phục; Gia đình, người thân cần sẵn sàng hỗ trợ người hiến sau phẫu thuật.
Được khám và xét nghiệm toàn diện: Xét nghiệm máu; chẩn đoán hình ảnh; khám tim phổi; tầm soát các bệnh khác;…
Chuẩn bị lối sống và thể chất: Việc thay đổi thói quen sinh hoạt trước khi hiến gan có vai trò rất quan trọng, vì nó giúp gan khỏe mạnh hơn, làm giảm nguy cơ biến chứng trong và sau mổ. Người hiến cần: Ngừng ngay rượu bia, bỏ thuốc lá và các chất kích thích, dinh dưỡng hợp lý, duy trì vận động đều đặn, ngủ nghỉ điều độ, tránh căng thẳng;…
Những chuẩn bị này tuy đơn giản nhưng mang lại lợi ích lớn, gan sẽ “sạch” hơn, khỏe mạnh hơn, người hiến có thể hồi phục nhanh chóng sau mổ.
Hiến gan thực sự là một nghĩa cử cao đẹp, mang lại cơ hội sống mới cho người bệnh. Tuy nhiên, do đây là một kỹ thuật khó, tiềm ẩn những nguy cơ nhất định.
Quá trình chuẩn bị cho người hiến cần toàn diện, khoa học, nhân văn và chi tiết dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia nhằm bảo vệ tuyệt đối về sức khỏe thể chất và tinh thần, từ trước, trong và sau phẫu thuật, đảm bảo người hiến gan sẽ khoẻ mạnh, quay lại cuộc sống thường ngày trong thời gian sớm nhất.
BS Ngô Khánh Hòa (Khoa Phẫu thuật Gan Mật Tụy, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)
