Kinh tế đêm: Cần nhiều sản phẩm đặc sắc để hút khách

"Bỏ quên" 70% doanh thu

Du khách nước ngoài thường xem thời gian ban đêm tại Việt Nam là khoảng thời gian thú vị nhất khi ít xe cộ ồn ào, có thể ngắm cuộc sống đêm tĩnh lặng. Mặt khác, rất nhiều khách du lịch đến Việt Nam không quen múi giờ (có lúc lệch đến 12 giờ) nên không thể ngủ sớm, cần các dịch vụ vui chơi nhưng lại không có. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới quyết định có quay lại du lịch Việt Nam hay không.

Tour du lịch Thái Lan năm ngày bốn đêm giá chỉ khoảng 6 triệu đồng và được bán cho các công ty du lịch dưới giá thành. Nếu tính chi phí ăn nghỉ, tham quan thì không thể thu hồi vốn. Vậy nước họ thu lãi từ đâu? Đó là từ các dịch vụ mua sắm, các hoạt động giải trí ban đêm… Các siêu thị đông nghịt khách mở cửa suốt ngày đêm, các chương trình biểu diễn nghệ thuật, sòng bạc, khu vui chơi giải trí mở cửa 24/24h...

Thực tế cho thấy, Việt Nam đang tập trung phát triển các sản phẩm du lịch trong khoảng thời gian từ 7 giờ sáng đến 5 giờ chiều. Nhưng những sản phẩm này chỉ mang lại khoảng 30% doanh thu dịch vụ. Trong khi đó, các sản phẩm dịch vụ thu được nhiều tiền nhất là từ 6 giờ tối đến 2 giờ sáng, mang lại doanh thu khoảng 70%, thì Việt Nam lại không phát triển. Mặc dù nhiều địa phương đã quan tâm đến kinh tế ban đêm nhưng chưa tạo được các sản phẩm hấp dẫn khách du lịch, chưa có quy hoạch hợp lý, nên hoạt động không hiệu quả. Hầu hết các địa phương mới chỉ dừng lại ở xây dựng khu chợ đêm, phố đi bộ, dịch vụ sơ sài, đơn giản, không thu hút và không hiệu quả.

Để phát triển kinh tế ban đêm, điều quan trọng đương nhiên là chính sách của chúng ta phải thay đổi. Kinh doanh không quá 12 giờ đêm thì không thể phát triển kinh tế ban đêm. Tuy nhiên, để kinh tế đêm phát triển, rất cần có dịch vụ đặc sắc để thu hút du khách.

Ban ngày người dân đi làm việc, buổi tối là thời gian mọi người có nhu cầu tiêu dùng rất cao, không chỉ có du khách mà cả những người dân bình thường, đặc biệt trong các đô thị. Vì vậy, kinh tế ban đêm kích thích được nhu cầu tiêu dùng không chỉ cho du khách mà cho cả người dân địa phương. Kích thích tiêu dùng ban đêm không chỉ thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước vào cơ sở vui chơi giải trí, mua sắm… mà con giúp các công ty du lịch có nhiều phương án kéo dài thời gian lưu trú cho du khách, tăng chi tiêu của du khách nhiều hơn. Kinh tế ban đêm không chỉ tạo việc làm, tăng thu nhập cho cá nhân, cho ngân sách địa phương mà còn góp phần mang lợi nguồn thuế lớn cho ngân sách nhà nước, tất cả các bên đều hưởng lợi.

Đề án phát triển kinh tế ban đêm Bộ KH&ĐT trình Chính phủ mới đây đã nhấn mạnh cần xóa bỏ định kiến tiêu cực về kinh tế ban đêm như hoạt động vũ trường, quán bar, karaoke, nhà hàng cũng như các điểm vui chơi giải trí về đêm. Phải tư duy mở hơn về một số hoạt động lâu nay vẫn bị coi là nhạy cảm như mại dâm, cá cược, cờ bạc. Quy định hiện hành cấm nhưng thực tế các hoạt động này vẫn diễn ra lén lút dưới nhiều hình thức, phát sinh nhiều tiêu cực, rủi ro cho khách hàng và người phục vụ. Vậy thì tại sao không nghiên cứu xây dựng cơ chế triển khai thử nghiệm chính sách kinh doanh dịch vụ nhạy cảm theo hướng hợp thức hóa nhằm tăng sức hút với khách du lịch.

Cần nhiều sản phẩm đặc sắc

Theo khảo sát của nhiều công ty du lịch, lữ hành, hiện nay rất nhiều khách du lịch trong nước và nước ngoài muốn tham gia tour ẩm thực (food tour) ở Việt Nam. Hà Nội lọt vào danh sách 20 thành phố có food tour hấp dẫn nhất thế giới. Đây là một ưu thế phát triển tour ẩm thực về đêm tại Hà Nội nói riêng, cũng như các thành phố du lịch nói chung. Thay vì chỉ dừng lại ở vài sạp thịt xiên nướng, đồ đông lạnh, cần có quy hoạch phố ẩm thực với các món ăn ngon, đặc trưng là thương hiệu của ẩm thực Việt Nam.

Khách quốc tế rất hào hứng khám phá nghệ thuật dân gian truyền thống của Việt Nam nên cùng với những buổi biểu diễn trong nhà hát sang trọng, cần tăng cường mang nghệ thuật ra ngoài đường phố, ở những vị trí thuận lợi. Địa phương hưởng lợi từ các hoạt động kinh tế ban đêm sẽ hỗ trợ chi phí cho các nghệ sĩ sáng tạo nghệ thuật.

Các chợ đêm, phố đi bộ cũng phải quy hoạch, quy định cụ thể hàng hóa như thế nào mới đủ chất lượng, tiêu chuẩn để bán chứ không phải quầy hàng xén, bán hàng kém chất lượng, hàng chợ như hiện nay. Đặc biệt là phải đầu tư những gian hàng sản xuất tại chỗ để khách trải nghiệm, giới thiệu và bán các hàng thủ công mỹ nghệ, dân gian…

Mục tiêu phát triển kinh tế ban đêm, thí điểm cho mở cửa đến 6h sáng... là thách thức lớn đòi hỏi Việt Nam phải có cách làm táo bạo mới cạnh tranh được với những "trung tâm" sát cạnh như Bangkok, Pattaya, Singapore, Macau... Trước tiên, nên thay đổi tư duy quản lý với các ngành kinh doanh dịch vụ casino, vui chơi có thưởng. Tại nhiều nước thu hút khách du lịch tốt như Mỹ, các sòng bài ở Las Vegas không chỉ là nơi đánh bạc cho những người có nhu cầu, mà còn là nơi tham quan, tổ hợp dịch vụ vui chơi, góp phần quảng bá thu hút du lịch, vừa đóng góp phát triển kinh tế, tăng thu nhập cho người dân, doanh nghiệp và thuế cho Nhà nước.

Chủ thể hoạt động trong nền kinh tế ban đêm bao gồm phố đêm, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, câu lạc bộ, hộp đêm, các buổi biểu diễn nhạc sống, các hình thức giải trí… về đêm phải được hỗ trợ phát triển kinh doanh từ 18 giờ tới 6 giờ sáng hôm sau. Ngoài ra, các dịch vụ giao thông công cộng như xe buýt, tàu điện, taxi, thu đổi ngoại tệ... cũng được tăng tuyến, tăng thời gian phục vụ trong đêm.

Việt Nam hiện đang từng bước xây những chương trình nghệ thuật truyền thống đặc sắc, chương trình nghệ thuật thực cảnh hoành tráng như Ấn tượng Hội An, Tinh hoa Bắc Bộ... Tuy nhiên, chưa có sự phối hợp đồng bộ giữa ngành Du lịch và các ngành khác, marketing quảng bá chưa phù hợp, xứng tầm nên chưa thu hút được du khách dù chất lượng khá ấn tượng.

Từ bài học của các nước trên thế giới, có thể thấy muốn phát triển kinh tế ban đêm phải xây dựng một chương trình hành động tổng thể, có lộ trình, có hành lang pháp lý để người dân, khách du lịch và doanh nghiệp tham gia an toàn, hiệu quả.