Giải mã đền thờ danh y Tuệ Tĩnh hút khách đầu xuân

Những ngày đầu xuân Ất Tỵ 2025, nhiều du khách đã đổ về di tích quốc gia đặc biệt đền Bia (thôn Văn Thai, xã Cẩm Văn, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương) để đi lễ, xin chữ, xin thuốc dịp Tết để mong cầu sức khỏe, may mắn, bình an cho bản thân và gia đình trong năm mới.

Đền Bia nằm trong cụm di tích quốc gia đặc biệt cùng với Đền Xưa – chùa Giám. Đền Bia thờ vị “Thánh thuốc Nam” là Đại danh y – Thiền sư Tuệ Tĩnh, người mở đầu nền y dược cổ truyền dân tộc với quan điểm “Nam dược trị Nam nhân”. Ngôi đền được trùng tu tôn tạo năm 2005 với 12 hạng mục trên diện tích 12.790 m2. Từ năm 2013 đến nay, di tích đền Bia nhiều lần được mở rộng, nâng cấp, tôn tạo.

Đại danh y Tuệ Tĩnh tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh, sinh năm 1330 tại làng Nghĩa Phú, tổng Văn Thai, phủ Thượng Hồng (nay là thôn Nghĩa Phú, xã Cẩm Vũ, huyện Cẩm Giàng, Hải Dương). Ông mồ côi cha mẹ từ lúc 6 tuổi, được sư trụ trì chùa Nghiêm Quang đón về nuôi dạy. Năm 22 tuổi, ông thi đỗ Hoàng Giáp nhưng không ra làm quan mà ở lại chùa đi tu, lấy pháp hiệu Tuệ Tĩnh. (Ảnh: Du khách dâng hương tại đền Bía)

Thường xuyên phải chứng kiến những trận dịch lớn cướp đi mạng sống của người dân nghèo, với mong muốn chuyển họa vi phúc, khởi tử hoàn sinh, cứu lấy trăm dân muôn họ, ông đã nghiên cứu cỏ cây, hoa lá cùng với các dược liệu và chủ động trồng thuốc, tiếp tục thu thập những phương thuốc quý trong dân gian, lập y xá ngay tại các chùa để chữa bệnh bằng những bài thuốc, phương pháp đơn giản mà công hiệu, dập tắt những trận dịch lớn. (Ảnh: Đông đảo du khách đến lễ tại đền Bia chiều mùng 3 tết Ất Tỵ)

Theo các nguồn tài liệu hiện còn lưu giữ, ông đã tham gia xây dựng 24 ngôi chùa và biến chùa thành các cơ sở chữa bệnh, cứu được nhiều người qua cơn bệnh tật. Với sự tận tụy của Tuệ Tĩnh, phong trào trồng thuốc Nam ngày càng được truyền bá rộng rãi, nhiều gia đình tự trồng thuốc và tự chữa bệnh.

Năm 55 tuổi, sự nghiệp làm thuốc của ông đang nở rộ thì vua Trần xung ông vào đoàn đi sứ nhà Minh (Trung Quốc). Do có tài năng chữa khỏi bệnh cho Tống Vương Phi, vua Minh phong ông là thái y, thiền sư và giữ lại làm việc ở Viện Thái y, một thời gian sau ông mất tại Giang Nam. Khi mất, trên mộ tại Giang Nam (Trung Quốc), ông cho người khắc tấm bia mang dòng chữ "Sau này có ai bên nước Nam sang, nhớ cho hài cốt tôi về với". Năm 1690, tiến sĩ Nguyễn Danh Nho (1638-1699) - người cùng làng Nghĩa Phú, trong lần đi sứ phương Bắc đã thấy mộ phần Đại danh y, Thiền sư Tuệ Tĩnh và cho người khắc lại tấm bia mang lời di nguyện của Tuệ Tĩnh. Tấm bia hiện đang được thờ trang trọng tại hậu cung đền Bia.

Cuộc đời và sự nghiệp của Tuệ Tĩnh đã để lại cho hậu thế những di sản quý báu trên nhiều lĩnh vực, đó là các đóng góp quan trọng cho kho tàng tri thức y dược học dân tộc. Hơn 30 năm hoạt động khoa học, ông đã tập hợp, nghiên cứu, hệ thống, tổng kết các phương pháp chữa bệnh, gồm 10 khoa, 2 môn, bằng 3.873 phương thuốc, 580 vị thuốc chữa 184 bệnh, Tuệ Tĩnh có cống hiến to lớn về lý luận và thực tiễn cho nền y dược dân tộc, sự nghiệp của ông không ngừng được kế thừa và phát huy. Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là người kế tục xứng đáng sự nghiệp của ông ở thế kỷ XVIII.