Ho xuất huyết do phế âm hư hỏa thịnh thường biểu hiện họng rát, ngứa thì ho và ho ra đờm lẫn huyết, miệng khô, mũi ráo, người nóng hoặc sốt nhẹ, lưỡi đỏ rêu vàng, mạch phù sác.

Theo y học hiện đại,  xuất huyết là một hội chứng bệnh lý gặp ở nhiều chuyên khoa. Bệnh phần nhiều do tổn thương thành mạch, nguyên nhân liên quan đến  số lượng hoặc chất lượng tiểu cầu, các bệnh nhiễm khuẩn, bệnh bạch hầu, thương hàn, bệnh sởi, sốt xuất huyết, thiếu vitamin C, PP, bệnh miễn dịch, dị ứng. Viêm thành mạch, bệnh nội khoa như lao, đái tháo đường, xơ gan, suy thận.

Phép trị: Thanh phế, chỉ khai, cầm huyết...Dưới đây là bài thuốc đông y phòng trị xuất huyết phế âm hư hỏa thịnh.

Bài Tang hạnh thang

Phương thuốc: Tang diệp 12g, sa sâm 16g, đạm đậu xị 12g, hạnh nhân 12g, thổ bối mẫu 12g, chi tử 12g, rễ tranh 14g, cỏ mực 14g, vỏ lê 12g. Đây là bài Tang hạnh thang “Ôn bệnh điều biện” gia giảm.

Cách dùng: Sắc nước uống.

Tác dụng: Sơ phong nhuận táo, thanh phế chỉ khái, cầm huyết. Chủ trị chứng phế âm bị tổn thương do ngoại cảm ôn táo, triệu chứng thường có sốt đau đầu, khát nước, ho khan ít đờm, lưỡi đỏ, rêu trắng mỏng khô, mạch phù sác.

-Tang diệp, hạnh nhân: Tuyên phế (giúp cho phổi) thông khí.

-Sa sâm: Nhuận phế sinh tân là chủ dược.

-Đạm đậu xị: Giúp tang diệp thông phế.

-Vỏ lê: Giúp sa sâm nhuận táo.

-Sơn chi: Thanh phế nhiệt.

-Bối mẫu: Chỉ khái hóa đờm.

-Mao căn: Lương huyết, chỉ huyết, thanh nhiệt lợi tiểu.

Gia giảm: Nếu ho đờm đặc vàng gia qua lâu nhân, thiên hoa phấn. Nếu giãn phế quản, ho ra máu dùng bài thuốc này bỏ đạm đậu xị, gia tử uyển, trắc bá diệp để tuyên phế nhuận táo chỉ huyết, có kết quả nhất định. Nếu không có vỏ lê thay bằng mạch môn đều có tác dụng để nhuận phế, sinh tân dịch.

Phụ phương:

+ Trị ho do phế âm hư nên dùng bài Lục vị gia giảm. Bài thuốc gồm thục địa 20g, hoài sơn 18g, đơn bì 12g, sơn thù 14g, phục linh 18g, trạch tả 10g, ngưu tất 12g, mạch môn 12g, ngũ vị 10g, cỏ mực 14g. Tác dụng trị chứng phế thận âm hư hỏa vượng xuất huyết.

+ Trị xuất huyết phế âm hư hỏa thịnh phối hợp bài Tiền hồ tán gia giảm. Bài thuốc gồm tiền hồ 12g, tang bạch bì 16g, mạch môn 14g, hạnh nhân12g, bối mẫu 12g, cam thảo 4g, sinh khương 12g, cỏ mực 14g sắc uống. Bài thuốc có tác dụng tốt với bệnh ho đàm màu vàng, tức ngực khó thở, viêm phế quản.

L.Y Minh Phúc (Hội Đông y Vũng Tàu)