Trong vụ lùm xùm đấu giá quặng mới đây của Công ty TNHH Khoáng sản và Luyện kim Việt Trung (Công ty Việt Trung), Việt Phát là một trong những công ty mua thành công 800.000 tấn quặng với 429 tỷ đồng.
Đây không phải là lần giao dịch đầu tiên của 2 doanh nghiệp này. Thực chất giữa hai bên đã có quan hệ kinh doanh mật thiết từ nhiều năm.
Cụ thể, Công ty Việt Trung là khách hàng thân thiết, được Việt Phát “bán chịu” với những hợp đồng quy mô hàng chục đến hàng trăm tỷ đồng. Từ năm 2018, Việt Phát đã tận dụng khoản nợ của Việt Trung là 175,4 tỷ đồng như là một tài sản đảm bảo để vay ngân hàng theo điều 22 nghị định 163/2006/NĐ-CP. Việt Phát đã thế chấp quyền đòi nợ này để vay VPBank vốn, phục vụ cho mục đích sản xuất kinh doanh.
Sang năm 2019, số nợ của của Việt Trung tại Việt Phát tăng lên 279 tỷ đồng. Việt Phát lại tiếp tục dùng tài sản phải thu khách hàng này để thế chấp quyền đòi nợ vay tiếp VPBank gần 257 tỷ đồng trong ngắn hạn với mục đích tương tự.
Ngược lại, Việt Phát cũng mua hàng của Việt Trung. Theo báo cáo tài chính, do số nợ của Việt Trung đã thế chấp để vay ngân hàng, nên khi mua hàng của Việt Trung, Việt Phát hạch toán phải trả người bán số tiền 214 tỷ đồng.
Như vậy, thay vì trừ nợ cho nhau thì Việt Phát có thể dùng chính khoản nợ của Việt Trung làm tài sản đảm bảo vay ngân hàng, vừa tăng tổng tài sản trong năm 2019 vừa vay được vốn, tăng đòn bẩy tài chính.
Ngoài tài sản thế chấp quyền đòi nợ, Việt Phát còn sử dụng lượng lớn hàng tồn kho (chiếm 30,4% tổng tài sản) làm tài sản đảm bảo với giá trị 265 tỷ đồng để vay vốn ngân hàng.
Ngoài ra, Việt Phát đã điều chỉnh hồi tố số liệu báo cáo tài chính năm 2018 dẫn đến thay đổi số liệu so sánh của báo báo tài chính năm 2019. Điều này đã được Kiểm toán viên của Công ty Kiểm toán Deloitte nêu ý kiến nhấn mạnh trong báo cáo tài chính.
Việc điều chỉnh này dẫn đến giảm 17,2 tỷ đồng tiền thuế. Như vậy, nếu khoản thuế 17,2 tỷ đồng nếu không được hồi tố vào chi phí năm 2018, mà đưa vào chi phí năm 2019, thì lợi nhuận sau thuế năm 2019 không phải là 57,2 tỷ đồng, mà chỉ còn 38 tỷ đồng, tăng trưởng âm 35,3% so với năm 2018
