Về mặt cơ bản sỏi mật có 2 loại phổ biến đó là sỏi cholesterol và sỏi sắc tố mật, ngoài ra còn có một số loại khác ít gặp. Sỏi cholesterol thường gặp ở các nước phương Tây do có sự rối loạn trong sự chuyển hóa cholesterol máu. Còn ở phương Đông, mà đặc biệt là các nước nhiệt đới như Việt Nam thì loại hình sỏi sắc tố mật chiếm tỷ lệ chủ yếu vì liên quan đến yếu tố nhiễm trùng đường mật mà giun là một nguyên nhân hàng đầu gây nên.

Để tránh sỏi mật tái phát sau mổ đối với người Việt Nam, trước tiên chúng ta phải hiểu sỏi mật có 2 vị trí đó là sỏi túi mật (đường mật phụ) và sỏi đường mật chính bao gồm sỏi đường mật cả trong và ngoài gan.

Đối với những bệnh nhân có sỏi túi mật nếu như đã cắt túi mật để điều trị rồi thì việc phòng bệnh ở đây là phòng khỏi bị sỏi đường mật chính mà thôi. Nhưng đối với những bệnh nhân chỉ tán sỏi mà bảo tồn túi mật thì lại có nguy cơ tái phát rất cao (đối với các nghiên cứu của phương Tây thì 50% tái phát sau 5 năm) và nhiều khi tích cực phòng chống cũng không mang đến kết quả như mong muốn.

Đối với những bệnh nhân mổ hoặc tán sỏi để điều trị sỏi đường mật chính bao gồm cả sỏi đường mật chính ngoài gan như sỏi ống mật chủ, sỏi ống gan chung cũng như sỏi các nhánh đường mật trong gan. Việc phòng ngừa nhằm làm hạn chế sỏi tái phát có nhiều cách đó là có thể dùng các thuốc hoặc thực phẩm chức năng lợi mật hoặc sử dụng các phương pháp không gây tốn kém nhiều tiền mà hiệu quả đó là ăn uống và thói quen sinh hoạt.

Cụ thể: Do đặc điểm chủ yếu của sỏi mật Việt Nam đó là sỏi sắc tố thường xuất phát từ sự nhiễm trùng mà giun là hàng đầu. Chính vì vậy, sau mổ hoặc tán sỏi đường mật chính, bệnh nhân cần tuân thủ lối sống lành mạnh: Ngoài ăn chín uống sôi, cần tẩy giun định kỳ 6 tháng 1 lần. Thứ hai cần sử dụng các loại thảo dược lợi mật giúp gan tiết ra nhiều dịch mật để làm sạch đường mật tránh lắng đọng. Trong các loại thảo dược lợi mật hàng đầu đó là nhân trần và atiso. Hai loại này giá rẻ và dễ tìm tại các tiệm thuốc Nam thuốc Bắc, nấu uống hằng ngày (chỉ cần một trong hai) sẽ giúp cho việc phòng tránh sỏi mật tái phát rất tốt. Ngoài ra, người bệnh cần phải tái khám định kỳ theo hẹn của bác sĩ điều trị.

TS.BS Đặng Quốc Ái (Đại học Y Hà Nội)