Nếu là người nước ngoài sống ở Nhật Bản, điều khó khăn đầu tiên là phải chịu trách nhiệm về rác thải của gia đình, mọi chuyện trở lên phức tạp hơn rất nhiều. Bạn phải đối mặt với việc phân loại và làm sạch rác một cách tỉ mỉ, đảm bảo bỏ rác vào đúng ngày và trong túi có màu phù hợp, hoặc gánh chịu sự xấu hổ khi túi rác bị trả lại?
 |
| Thùng chứa rác thải Nhật Bản, loại chai lọ và loại vỏ lon. |
Nhật Bản là một quốc gia cực kỳ sạch sẽ và thân thiện với môi trường, rất quan tâm đến việc tái chế.
Nếu bạn là một người nước ngoài và chuyển đến sống ở Nhật Bản, một trong những điều đầu tiên là hiểu được và thuộc lòng hướng dẫn gomi của thị trấn (thành phố). Gomi tiếng Nhật chỉ rác. Một hướng dẫn thu gom rác từ thành phố Niihama dài đến bốn mươi hai trang!
Không có cách nào đơn giản mô tả hệ thống phân loại rác Nhật Bản. Xử lý chất thải được thực hiện ở cấp thành phố. Mỗi thành phố, thị trấn và quận có hệ thống hoàn toàn khác nhau. Ngay cả hai mươi ba phường Tokyo cũng có các hệ thống xử lý rác thải khác nhau.
Ví dụ, có nơi quy định, rác có thể cháy (túi màu đỏ), không thể đốt (túi màu xanh), giấy, nhựa, chai nhựa PET, lon, xốp, báo, thùng giấy, thủy tinh không vỡ và pin (túi màu trắng) và nhiều loại túi các màu theo quy định khác. Trên các túi đều phải ghi số nhận dạng ID của mình hoặc gia đình mình.
Một số loại rác được thu gom mỗi tuần, một số loại khác thu gom hai tuần một lần. Các loại rác khác được thu thập một lần một tháng đến một lần một năm. Rác thải (đồ vật) quá cỡ thu thập hai lần một năm và người chủ phải mua một nhãn dán đặc biệt, trả tiền cho việc xử lý. Bạn phải mua túi rác cụ thể, chỉ có thể sử dụng trong thị trấn đang sống. Cũng không thể bỏ rác có thể đốt vào bất kỳ túi màu đỏ nào, mà phải là túi màu đỏ đặc biệt, được phê duyệt. Nếu chọn sai, túi rác đó sẽ quay trở lại nhà với một miếng dán biểu tượng “xấu hổ”.
 |
| Quy định về thùng chứa các loại rác thải khác nhau ở Nhật Bản. |
Thị trấn Kakimatsu ở Shikoku có 44 loại rác khác nhau. Một bài báo trên trang New York Times viết chi tiết về hệ thống phân loại rác cực kỳ nghiêm ngặt được thi hành ở một số địa phương.
Nhật Bản hiện đang phải đối mặt với những thách thức nặng nề để xử lý chất thải. Vấn đề lớn nhất là không có đất cho bãi rác. Ngay từ những năm 1960 với dân số ngày càng tăng, Nhật Bản đã phải tìm giải pháp cho rác thải hoặc biến mất dưới dưới khối lượng khổng lồ rác.
Theo Waste Atlas, mỗi người Nhật Bản trung bình xả 356,2kg chất thải mỗi năm, Nhật Bản thường sản sinh 45.360.000 tấn chất thải đô thị/năm, chiếm vị trí thứ 8 trên thế giới. Không có không gian để chôn vùi tất cả, Nhật Bản đã phải tìm một giải pháp khác.
 |
| Thu gom rác thải ở Nhật Bản theo quy định loại rác thải. |
Khi nói đến tỷ lệ tái chế, Nhật Bản chỉ chiếm có ( 20,8% ), còn xa hơn so với các quốc gia công nghiệp hóa khác thiếu đất làm bãi rác như Hà Lan (51%) và Anh (39%) . Phương pháp giải quyết rác thải của Nhật Bản là xử lý bằng nhiệt năng, được gọi là "fluidized bed".
Xử lý nhiệt chất thải rắn đô thị có một số lợi thế so với những hình thức thiêu hủy rác khác. Rẻ hơn, chiếm ít không gian hơn, tạo ra ít oxit nitơ hơn và ít sulfur dioxide hơn. Xử lý nhiệt còn được sử dụng như một phần của hệ thống Waste to Energy, sử dụng thành phần thu được sau khi xử lý nhiệt tạo ra năng lượng. Hiện nay Nhật Bản là nước sử dụng công nghệ này lớn nhất thế giới.
Trong Hệ thống phân cấp quản lý chất thải, phương pháp xử lý chất thải thành năng lượng xếp dưới mức tái chế và phân hủy, nhưng trên tất cả các loại bãi rác. Một điều thú vị là Mỹ, một nước công nghiệp hàng đầu thế giới lại sử dụng bãi rác để xử lý gần ( 69% ) chất thải khi Nhật Bản sử dụng nhiệt để xử lý. Nhật Bản cũng xuất khẩu công nghệ này sang các nước khác như Trung Quốc, Thái Lan và Singapore.
Nhật Bản khá thành công với việc tái chế chai PET. Chai PET được hòa tan và lọc ở nhiệt độ cao, hình thành loại nhựa nguyên chất và chế thành chai PET mới. Công nghệ này làm giảm 90% nhu cầu của Nhật Bản với các nguồn nguyên liêu từ dầu mỏ để sản xuất chai PET.
Chai PET không qua quá trình lọc được biến thành những sản phẩm khác khác. Sợi polyetylen kéo ra từ chai PET tái chế, được chế thành quần áo, túi xách, thảm và cả áo mưa cho chó.
Tái chế chai PET là một trong thành công về tái chế của Nhật Bản, nên thùng nhựa đựng chai PET có mặt ở khắp mọi nơi. Chúng ta sẽ thường thấy bên ngoài các cửa hàng tiện ích hoặc bên cạnh máy bán hàng tự động. Thùng thường có một lỗ tròn cho chai và có môt lỗ nhỏ thứ hai cho nắp chai.
Nhật Bản cũng có một giải pháp khác để xử lý rác, đó là mở rộng thêm đất bằng rác thải đã qua xử lý nhiệt. Nhật Bản sử dụng sản phẩm công nghệ này lấp đầy một vùng nước bằng đá, xi măng, bụi đất và rác đã xử lý, tạo ra vùng đất mới. Sân bay quốc tế Chūbu Centrair gần Nagoya và sân bay quốc tế Kansai đều được xây dựng trên các đảo nhân tạo. Vùng Tokyo, nơi có giá đất trêm trời, Nhật Bản đã chôn lấp và khai hoang thành công một khu đất rộng 249 km2 (96 dặm vuông) ở vịnh Tokyo.
Mặc dù Nhật Bản khá thành công trong vấn đề rác thải, nhưng quốc gia này vẫn tạo ra một lượng lớn chất thải phải xử lý. Quốc gia này hiện đang thúc đẩy một số dự án khuyến khích giảm chất thải, nhỏ nhất như sử dụng đũa cá nhân, hoặc phục hồi lại truyền thống bọc furoshiki cũ nhằm giảm bao bì. Nhật Bản bắt đầu sử dụng thường xuyên khẩu ngữ "mottainai" (xấu hổ vì lãng phí) và cũng phát triển các công nghệ xử lý nhiệt hiện đại hơn để nhanh chóng giải quyết các loại chất thải? Những bài học của Nhật Bản về quản lý rác thải hiện cũng là những giải pháp mà chúng ta phải nghiên cứu ứng dụng.
