Mới đây, Bộ Y tế đã bổ sung 9 bệnh vào danh mục bệnh truyền nhiễm nhóm B gồm: bệnh do virus HPV (Human Papilloma Virus), bệnh do Haemophilus influenzae týp b (Hib), bệnh do phế cầu, viêm đường hô hấp do virus hợp bào (RSV), viêm phổi do vi khuẩn Legionella pneumophila, bệnh do vi khuẩn Whitmore, bệnh do virus Chikungunya, ngộ độc thịt do vi khuẩn Clostridium botulinum, bệnh do vi khuẩn Listeria monocytogenes. Trong đó, các bệnh do virus HPV, RSV, phế cầu, Hib có thể phòng ngừa bằng tiêm vắc-xin.

Bộ Y tế xác định nhóm B gồm các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, khả năng lây truyền nhanh và có thể gây tử vong. Các bệnh này được đánh giá là có xu hướng gia tăng trong thời gian gần đây, đặc biệt là RSV ở trẻ nhỏ.

Chuyên gia dịch tễ cho biết, việc nâng cao nhận thức về các bệnh truyền nhiễm và chủ động tiêm phòng đóng vai trò dự phòng quan trọng, giúp giảm gánh nặng sức khỏe cho cá nhân và cộng đồng từ các yếu tố nguy cơ. Hiện HPV, RSV, phế cầu, Hib đã có vắc-xin phòng ngừa tại Việt Nam.

Ảnh minh họa/Internet

RSV gây nhiễm trùng đường hô hấp

CDC Hà Nội cho biết, virus RSV gây nhiễm trùng đường hô hấp trên và dưới như viêm tiểu phế quản, viêm phổi, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh và người cao tuổi. Tại Việt Nam, bệnh do virus RSV được ghi nhận là nguyên nhân hàng đầu gây viêm đường hô hấp cấp tính ở trẻ nhỏ, đặc biệt trẻ dưới 1 tuổi, cứ 100 trẻ dưới 6 tháng, có 2 - 3 trẻ phải nhập viện vì RSV.

Trong khi đó, vi khuẩn phế cầu cư trú trong họng và mũi, lây lan từ người sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp với các chất bài tiết hô hấp như nước bọt hoặc chất dịch. Đây là nguyên nhân gây bệnh viêm tai giữa, viêm xoang đến những bệnh nhiễm trùng nặng và nguy hiểm đến tính mạng như: viêm phổi, nhiễm trùng máu, viêm màng não… Những bệnh lý này có thể để lại hậu quả nghiêm trọng lên hệ thần kinh, hệ hô hấp, tỷ lệ tử vong là 10 - 20%, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già tỷ lệ tử vong có thể lên đến 50%.

Hiện Việt Nam lưu hành vaccine phòng RSV của Pfizer tiêm cho người trên 60 tuổi, thai phụ 24–36 tuần để bảo vệ trẻ sơ sinh trong 6 tháng đầu. Ngoài ra, kháng thể đơn dòng Nirsevimab của Sanofi dành cho trẻ từ sơ sinh đến 24 tháng tuổi, giúp tạo miễn dịch ngay, không cần chờ thời gian sinh kháng thể như vaccine.

Vi khuẩn Hib gây viêm màng não, viêm phổi, nhiễm trùng máu

Bệnh do Haemophilus influenzae type b (Hib) thường gặp ở trẻ em. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), 90% trường hợp mắc bệnh do vi khuẩn Hib xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi, gây viêm màng não, viêm phổi, nhiễm trùng máu. Tỷ lệ tử vong của viêm màng não do Hib là 15 - 20%, cao hơn ở trẻ dưới 2 tháng tuổi và ở những người bị suy giảm miễn dịch.

Để phòng bệnh, trẻ từ 2 tháng tuổi nên tiêm vaccine phối hợp 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 có thành phần Hib, vaccine 6 trong 1 có thể tiêm từ 6 tuần tuổi. Ngoài ra, Việt Nam có vaccine Hib đơn giá cho trẻ từ 2 tháng đến 15 tuổi, số mũi tiêm tùy theo độ tuổi.

Bệnh do HPV lây truyền chủ yếu qua đường tình dục, tiếp xúc da

HPV được biết là một loại virus gây u nhú ở người, lây truyền chủ yếu qua đường tình dục, tiếp xúc da hoặc niêm mạc… Có khoảng 200 chủng, trong đó 15 chủng nguy cơ cao có thể dẫn đến ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, dương vật, hậu môn và vòm họng. Bất cứ ai, độ tuổi, giới tính nào cũng có thể nhiễm HPV. Ước tính có tới 80% người từng nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời.

Tiêm chủng là một lá chắn hiệu quả để giảm nguy cơ mắc các loại ung thư do HPV gây ra.

Hiện có các vắc xin được Bộ Y tế cấp phép lưu hành tại Việt Nam như: Gardasil phòng 4 type (Mỹ) cho nữ 9-26 tuổi; Gardasil 9 (Mỹ) phòng 9 type cho nam nữ 9-45 tuổi. Nữ 9-14 tuổi tiêm hai mũi Gardasil cách nhau 6-12 tháng; người 14-26 tuổi tiêm ba mũi. Với Gardasil 9, người 9-14 tuổi tiêm hai mũi, người 15-45 tuổi tiêm ba mũi trong 6 tháng.

Theo chuyên gia, cả 2 loại vắc xin này đều là vắc xin quan trọng cần phải tiêm để phòng các bệnh do HPV gây ra. Việc nên tiêm vắc xin Gardasil 9 phòng ngừa 9 tuýp HPV hay vắc xin Gardasil 4 phòng ngừa 4 tuýp HPV sẽ tùy thuộc nhu cầu phòng bệnh, điều kiện tài chính, giới tính…

Ảnh minh họa/Internet

Phế cầu dễ lây lan thông qua đường hô hấp khi tiếp xúc

Phế cầu (Streptococcus pneumoniae) là một loại vi khuẩn có nhiều tuýp khác nhau, thông thường khu trú trong mũi họng của người khỏe mạnh. Khi gặp điều kiện thuận lợi như hệ thống miễn dịch của cơ thể suy yếu, hoặc nhiễm lạnh, nhiễm virus … phế cầu khuẩn sẽ “thức tỉnh, vượt qua hàng rào bảo vệ tự nhiên, xâm nhập vào máu, phổi hoặc màng não và gây ra những bệnh lý nguy hiểm như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết...

Bệnh có tỷ lệ tử vong rất cao ở nhóm đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người cao tuổi, người có bệnh nền, người bị suy giảm miễn dịch do các nguyên nhân khác nhau nếu phát hiện muộn.

Phế cầu khuẩn rất dễ lây lan thông qua đường hô hấp khi tiếp xúc, va chạm với người bệnh qua các con đường như hắt hơi, ho, hôn, hoặc sử dụng chung đồ dùng cá nhân. Những người lành mang mầm bệnh vẫn có thể lây lan vi khuẩn cho người khác bằng những giọt nhỏ từ mũi hoặc miệng khi ho hoặc hắt hơi.

Bệnh do phế cầu khuẩn có thể phòng ngừa bằng vắc xin, với 5 loại phổ biến, gồm: vắc xin phế cầu 10 - Synflorix tiêm cho trẻ em từ 6 tuần đến 5 tuổi; đặc biệt là người cao tuổi và người có bệnh nền; vắc xin phế cầu 23 - Pneumovax 23 dùng cho trẻ từ 2 tuổi, thanh thiếu niên và người lớn; vắc xin phế cầu 13 - Prevenar 13; vắc xin phế cầu 15 - Vaxneuvance; vắc xin phế cầu 20 - Prevenar 20 được chỉ định cho trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn.