Thời tiết mới chớm lạnh, Trung tâm Y tế khu vực Cẩm Khê liên tiếp ghi nhận 6 trường hợp nhập viện với triệu chứng méo miệng, mắt nhắm không kín, được bác sĩ chẩn đoán Liệt mặt ngoại biên (liệt dây thần kinh số VII) do lạnh.

Liệt mặt do lạnh là gì?

Liệt mặt, hay còn gọi là liệt Bell, là tình trạng yếu hoặc liệt đột ngột một bên cơ mặt. Người bệnh thường thấy miệng méo, mắt nhắm không kín, có thể khó nói, khó ăn uống.

Nguyên nhân chủ yếu là do lạnh, khiến dây thần kinh số VII ngoại biên bị co mạch, sưng phù và tổn thương chỉ sau vài giây tiếp xúc với gió lạnh.

Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền, Khoa Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng, Trung tâm Y tế khu vực Cẩm Khê (Phú Thọ) cho biết, thời tiết giao mùa, nóng lạnh thất thường là yếu tố thuận lợi khiến nhiều bệnh lý xuất hiện, trong đó có liệt mặt ngoại biên (liệt Bell), hay liệt Dây thần kinh số VII – căn bệnh thường liên quan đến tác động của lạnh.

Dây thần kinh số VII ngoại biên nằm sát bề mặt da nên rất nhạy cảm với nhiệt độ. Khi gặp lạnh đột ngột, mạch máu nuôi thần kinh co lại, gây thiếu máu cục bộ và phù nề, chèn ép dây thần kinh, dẫn tới liệt mặt. Chỉ vài giây tiếp xúc với nguồn lạnh cũng có thể khởi phát bệnh.

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền, liệt mặt ngoại biên là hội chứng tổn thương dây thần kinh số VII từ nhân nằm ở cầu não trở ra, gây nên giảm hoặc mất vận động các cơ ở mặt.

Bệnh gặp tương đối phổ biến ở mọi lứa tuổi và giới tính. Nguyên nhân gây liệt mặt thường do lạnh, chiếm 80%. Ngoài ra do các nguyên nhân khác như nhiễm trùng, chấn thương, u...

Người nguy cơ cao là có sức đề kháng kém, người hay thức khuya, uống rượu bia thường xuyên... dễ bị ảnh hưởng hơn.

Phát hiện sớm tránh liệt mặt

“Liệt mặt ngoại biên nếu không phát hiện và điều trị sớm có nguy cơ dẫn tới liệt vĩnh viễn”, bác sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền khuyến cáo.

Các triệu chứng thường gặp: Mặt xệ, trán bên liệt mất nếp nhăn; Miệng méo sang một bên, đặc biệt khi cười; Mắt khó nhắm kín, có thể mở to khi ngủ; Khó ăn uống, dễ rơi rớt thức ăn hoặc nước bọt; Đau quanh tai, đầu, hoặc quai hàm; Khó nói, khô miệng hoặc tiết nước bọt bất thường.

Tiên lượng phục hồi của liệt mặt do lạnh nói chung là tốt với tỷ lệ khỏi trung bình từ 70% đến 100%. Nếu bệnh nhẹ có thể khỏi sau 2-6 tuần, còn lại khỏi sau 2-3 tháng.

Nếu không được điều trị hợp lý, bệnh có thể để lại những di chứng ảnh hưởng đến thẩm mỹ, co giật nửa mặt, viêm loét giác mạc…

Điều trị chủ yếu là chống viêm, giảm phù nề, kích thích dẫn truyền thần kinh, chống virus. Các biện pháp điều trị chứng bệnh này rất đa dạng như điều trị bằng thuốc tây y, điều trị bằng vật lý trị liệu, điều trị bằng châm cứu. Xu hướng điều trị ngày nay là đông tây y kết hợp.

Người dân cần lưu ý, khi có các biểu hiện như méo miệng, mắt nhắm không kín, uống nước rơi vãi… cần đến cơ sở y tế để thăm khám kịp thời. Tuyệt đối không tự ý áp dụng các bài thuốc dân gian vì có thể bỏ lỡ “giai đoạn vàng” trong điều trị.

Cách phòng tránh

Liệt dây thần kinh số VII ngoại biên có thể phòng tránh. Người dân nên tập thể dục thể thao mỗi ngày, giúp tăng cường lưu thông khí huyết. Luôn giữ ấm cơ thể: Đội mũ, đeo khẩu trang, quấn khăn khi ra ngoài trời lạnh;

Tránh gió lùa trực tiếp vào mặt, đặc biệt khi ngủ hoặc ngồi gần cửa sổ; Không để cơ thể lạnh sau khi uống rượu bia; Hạn chế đi xe máy khi không che chắn kỹ vùng mặt, cổ; Tập thể dục, ăn uống khoa học để nâng cao sức đề kháng.

Đặc biệt không tắm muộn, nhất là mùa đông. Tắm xong phải sấy khô tóc mới đi ngủ hoặc đi ra ngoài.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và hỗ trợ điều trị sớm các bệnh nguy cơ gây liệt dây thần kinh số 7.

Đặc biệt, khi có các dấu hiệu đau, tê giảm cảm giác một nửa bên mặt, người bệnh cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.