"Bất chấp nhiều tháng thuyết phục, bất chấp các chiến dịch truyền thông sâu rộng, bất chấp các cuộc thảo luận trên các phương tiện truyền thông khác nhau, chúng tôi đã không thành công trong việc thuyết phục đủ người đi tiêm chủng" - đó là những lời của cựu Thủ tướng Áo, Alexander Schallenberg vào tháng trước, khi ông công bố nhiệm vụ tiêm vắc xin toàn quốc đầu tiên ở châu Âu.
Câu hỏi quan trọng về lòng tin
Theo một cuộc khảo sát được thực hiện vào tháng 5/2021 bởi European Barometer, chỉ có 19% người châu Âu tin cậy chính phủ trong cung cấp thông tin về vắc xin Covid-19.
Trước khi xảy ra đại dịch, sự nghi ngờ về vacccine đã tồn tại ở châu Âu. Nó có liên quan chặt chẽ đến sự mất lòng tin của bộ phận theo chủ nghĩa dân túy đối với các đảng và chính phủ chính thống.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y tế Công cộng Châu Âu năm 2019 cho thấy "có một mối liên hệ tích cực giữa tỷ lệ người dân ở một quốc gia bỏ phiếu cho các đảng dân túy và tỷ lệ người tin rằng vaccine không quan trọng và không hiệu quả."
Những gì đại dịch đã phơi bày là một bài kiểm tra trên toàn châu Âu về mối tương quan đó.
Gần hai năm qua, hầu hết các quốc gia EU đã cạn kiệt những gì họ có để khuyến khích mọi người tiêm chủng. Nhưng bản đồ những người chưa tiêm chủng cho thấy rằng nơi nào có sự mất lòng tin vào chính phủ và các đảng chính trị truyền thống - được đo bằng sức mạnh của các phong trào dân túy - thì càng có nhiều nhiều người chưa tiêm phòng.
Từ chối vaccine đang dần bị chính trị hóa
Đông Âu là nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất. Bulgaria xếp sau cùng, với chỉ 26,6% dân số được tiêm chủng - theo dữ liệu của chính phủ. Quốc gia này cũng trải qua khủng hoảng chính trị lớn, với ba cuộc bầu cử quốc hội được tổ chức trong năm nay.
Những khó khăn trong việc triển khai vaccine và tiếp cận những người dân nông thôn xa xôi, cũng như người cao tuổi... là nguyên nhân gây ra khủng hoảng tiêm vaccine ở Đông Âu.
Đáng chú ý, tại một số quốc gia nơi việc sử dụng vaccine thấp nhất, các đảng dân túy đều nắm quyền hoặc mạnh về bầu cử.
Xa hơn về phía tây, tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn cũng được tìm thấy ở các quốc gia và khu vực có các phong trào dân túy hoặc cực đoan, như ở Đức, Áo và Bắc Ý.
Trong một bài báo được xuất bản bởi tạp chí Psychological Medicine vào tháng 10, Michele Roccato và Silvia Russo từ Đại học Turin lập luận rằng nghiên cứu của họ cho thấy "những người có khuynh hướng dân túy có xu hướng từ chối vaccine Covid-19, phù hợp với nghiên cứu trước đó cho thấy rằng vaccine và sự từ chối thường đã bị chính trị hóa, nhưng chính trị hóa này không chỉ giới hạn ở sự phân chia cánh tả hay cánh hữu truyền thống".
Kẻ thù chung mới – Chủ nghĩa dân túy và nhóm chính trị cực đoan
Sophie Tissier, người tổ chức các cuộc biểu tình chống lại các biện pháp hạn chế Covid-19 và vaccine ở Pháp, nói rằng những cuộc biểu tình này đã tạo ra một lực lượng chính trị mới có xu hướng cực đoan, và vượt ra ngoài đường lối chính trị của các đảng phái.
Cô ấy nói rằng nhóm của cô ấy đang tìm cách "tạo ra sự phản đối của công dân vượt quá sự cân nhắc bầu cử và giống như một cơ quan giám sát nằm ngoài thế giới chính trị. Hãy nhìn đây, bạn không còn bảo vệ quyền lợi của chúng tôi nữa, bạn không còn bảo vệ các quyền của chúng tôi theo luật".
Vào tháng 8, hơn 230.000 người đã xuống đường trên khắp đất nước chỉ trong một ngày sau khi Pháp trở thành một trong những quốc gia châu Âu đầu tiên công bố việc sử dụng vaccine tương đối nghiêm ngặt.
"Nó thực sự khiến mọi thứ trở nên tồi tệ bởi vì mọi người nhận ra rằng cuộc sống vốn có, sắp kết thúc" - cô nói - "Mọi người sẽ không còn được tự do, hoặc có thể ra ngoài như họ đã làm".
Pháp là một trong những nước có tỷ lệ tiêm vaccine cao nhất ở châu Âu. Điều này cho thấy rằng ngay cả ở những quốc gia có sự lưỡng lự về vaccine - như ở Pháp ngay cả trước đại dịch - lập trường của các đảng cực hữu hoặc dân túy về vaccine cũng có thể có tác động rất lớn đến chiến dịch tiêm chủng.
Tại những nơi khác ở Châu Âu, những nhóm như vậy rõ ràng đang thổi bùng ngọn lửa chống tiêm chủng. Tại Áo, một số cuộc biểu tình được lên kế hoạch bởi Đảng Tự do cực hữu. Kể từ khi chính phủ tuyên bố chiến dịch phủ vaccine trên toàn quốc vào tháng trước.
Cựu thủ tướng Áo Schallenberg đã cáo buộc Đảng Tự do phải chịu trách nhiệm về tỷ lệ tiêm chủng thấp của đất nước và đã khuấy động sự do dự về vaccine.
"Chúng ta có quá nhiều lực lượng chính trị ở đất nước này đang chống lại tiêm chủng, một cách kịch liệt, ồ ạt và công khai. Điều đó thật vô trách nhiệm" - Schallenberg nói.
Ông cho biết thêm: "Bị kích động bởi những người chống đối việc tiêm chủng cực đoan, bằng những tin tức giả mạo, tiếc là quá nhiều trong số chúng ta chưa được tiêm phòng. Hậu quả là các đơn vị chăm sóc đặc biệt quá tải và con người phải gánh chịu hậu quả to lớn".
Ở các nước châu Âu khác, các đảng dân túy cũng đã nhảy vào cuộc.
Nhà khoa học chính trị người Pháp Jean-Yves Camus cho biết, sự chia rẽ trong quan điểm về các biện pháp đối phó với đại dịch không còn là về cực tả và cực hữu, mà là "giữa dòng chính và ngoại vi".
Camus cho rằng. "các nhóm cực đoan nhất lợi dụng đại dịch để nói: Loại virus này là giả mạo, không có đại dịch và bạn đang bị chính phủ lừa dối. Đó là âm mưu trên toàn thế giới của các chính phủ. Họ đang sử dụng đại dịch để xâm phạm các quyền cá nhân của bạn và sử dụng thẻ tiêm chủng để có dữ liệu cá nhân của bạn…"
Tại các khu vực khác của châu Âu, xung quanh Đức - từ Bắc Ý đến Hà Lan và Áo - các đảng từng tập trung vào việc nhập cư đã khai thác sự tức giận lan rộng của những người phản đối vaccine và các lệnh hạn chế Covid-19, chuyển sự chú ý của họ sang một vấn đề có nhiều khả năng thu hút sự phi chính trị hơn và cắt ngang đường lối chính trị truyền thống của các đảng.
Nhiệm vụ tiêm chủng – biện pháp cuối cùng
Tổ chức Y tế Thế giới đã cảnh báo đối với các nhiệm vụ vaccine, vì tác động tiềm tàng của chúng đối với lòng tin của cộng đồng và sự tin tưởng của công chúng. Tiến sĩ Hans Kluge, Giám đốc Châu Âu của WHO, cho biết chúng nên được sử dụng như "biện pháp cuối cùng và chỉ áp dụng khi tất cả các phương án khả thi khác để cải thiện việc hấp thu vaccine đã hết."
Ở một nơi trên thế giới, nơi cuộc chiến chống lại đại dịch đã bị cản trở bởi sự chần chừ vaccine, những nhiệm vụ như vậy có thể thúc đẩy nhiều sự phản kháng hơn từ cộng đồng.
Russo, Đại học Turin, cho biết: “Điều đáng lo ngại là những kẻ chống vaccine có thể nắm giữ những vị trí cực đoan hơn. "Đó là một rủi ro. Nhưng chúng ta cũng nên cân nhắc rằng khi vaccine trở thành bắt buộc, sẽ cần có các biện pháp kiểm soát và điều đó có thể làm suy yếu thêm lòng tin vào tổ chức."
Nói cách khác, việc bắt buộc tiêm chủng có thể đẩy mọi người vào các trung tâm tiêm chủng nhưng nó cũng sẽ khiến một số người trong số họ đổ ra đường, xác nhận và tiếp tục làm tăng thêm sự nghi ngờ sâu sắc của họ về "hệ thống".
Cuộc chiến chống lại đại dịch một ngày nào đó có thể kết thúc, nhưng cuộc chiến chống lại chủ nghĩa dân túy ở châu Âu có thể chỉ mới bắt đầu.
