Thống kê tại các bệnh viện ở Việt Nam cho thấy, số ca bệnh nhân đột quỵ tăng khoảng 15% – 20% vào mùa đông.

Gần đây, số ca bệnh bị đột quỵ nhập viện tăng tại nhiều bệnh viện là lời cảnh tỉnh rằng không ai được phép chủ quan - dù là người khỏe mạnh hay người đang điều trị bệnh nền.

Theo Thạc sĩ - bác sĩ Trần Văn Đức, khoa Nội thần kinh (Bệnh viện Hữu Nghị), trong đợt lạnh đầu mùa, tỷ lệ đột quỵ tăng rõ rệt, đặc biệt ở người cao tuổi có bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột khiến mạch máu co thắt, huyết áp tăng, tạo điều kiện cho cục máu đông di chuyển gây tắc mạch não.

Với đột quỵ, mỗi phút trôi qua là hàng triệu tế bào não bị chết. Nếu bệnh nhân đến viện trong 3 - 6 giờ đầu, hay còn gọi là “thời gian vàng”, khả năng phục hồi rất cao, thậm chí có thể trở lại bình thường; nhưng nếu đến muộn, nguy cơ liệt, mất ngôn ngữ hoặc tử vong tăng gấp nhiều lần.

Hình ảnh đột quỵ não do tắc mạch máu. Ảnh SKĐS

Sự thay đổi của thời tiết không phải là nguyên nhân duy nhất. Các chuyên gia phân tích, nhiều thói quen tưởng chừng vô hại lại khiến nguy cơ đột quỵ tăng cao một cách âm thầm.

Nhiều người duy trì thói quen tập thể dục ngoài trời lúc 4-5 giờ sáng - thời điểm nhiệt độ xuống thấp nhất trong ngày. Sự chuyển đổi lạnh đột ngột khiến mạch máu co nhanh, huyết áp tăng vọt, tim thiếu máu cục bộ, dễ dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Việc tắm ngay sau khi đi ngoài trời lạnh về, tắm nước quá nóng hoặc tắm trong phòng kín cũng rất nguy hiểm vì cơ thể không kịp điều hòa nhiệt, gây rối loạn huyết áp và đột tử trong nhà tắm.

Một sai lầm ít ai để ý là tắm khi chênh lệch nhiệt độ giữa cơ thể và phòng tắm quá lớn. Các nghiên cứu ghi nhận, khi mức chênh lệch vượt quá 5°C, nguy cơ co mạch, tắc mạch não, tim tăng mạnh, thậm chí cao gấp nhiều lần ở người tưởng như hoàn toàn khỏe mạnh.

Nhiều người tin rằng uống rượu sẽ giúp làm ấm cơ thể, nhưng thực tế rượu chỉ tạo cảm giác ấm giả, làm giãn mạch dưới da và khiến cơ thể mất nhiệt nhanh hơn. Ở thời tiết lạnh, điều này có thể gây hạ thân nhiệt đột ngột - một nguyên nhân đột tử thường bị bỏ qua.

Ngoài ra, không ít trường hợp đột quỵ xảy ra trong hoàn cảnh tưởng như đơn giản, đó là lúc đi vệ sinh ban đêm. Khi rời khỏi chăn ấm mà không mặc thêm áo, cơ thể phải đối mặt với sự chênh lệch nhiệt độ đột ngột giữa chăn và không gian phòng, khiến mạch máu co thắt mạnh và huyết áp tăng đột biến. Đây là lý do khiến nhiều người, đặc biệt là người cao tuổi, gặp tai biến ngay trong chính ngôi nhà của mình.

Hơn nữa, trong thời tiết lạnh, số lượng hồng cầu và tiểu cầu trong máu có thể tăng, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch, nhất là ở người cao tuổi có xơ vữa động mạch hoặc mỡ máu cao. Mùa lạnh cũng khiến chúng ta lười vận động hơn, ăn uống ít lành mạnh, dẫn đến tăng cân, tăng mỡ, và huyết áp cao – tất cả đều làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Để hạn chế nguy cơ đột quỵ trong mùa lạnh, các bác sĩ khuyến cáo đặc biệt lưu ý giữ ấm cơ thể luôn là biện pháp hàng đầu, trong đó vùng cổ, đầu, tay và chân là những vị trí dễ mất nhiệt và ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định của huyết áp. Với người có bệnh nền, việc theo dõi huyết áp và đường huyết đều đặn là yếu tố bắt buộc.

Trong sinh hoạt hằng ngày, người dân được khuyên tránh ra ngoài vào sáng sớm hoặc đêm khuya khi thời điểm nhiệt độ xuống thấp nhất. Những bài vận động trong nhà như đi bộ quanh phòng, tập giãn cơ, yoga hoặc aerobic nhẹ được xem là an toàn và hiệu quả hơn nhiều so với việc cố gắng tập ngoài trời lạnh.

Bên cạnh đó, chế độ ăn uống lành mạnh đóng vai trò không nhỏ trong dự phòng đột quỵ. Người dân nên giảm muối, hạn chế rượu bia, tránh thực phẩm quá nhiều dầu mỡ và duy trì thói quen uống đủ nước ấm để giữ cho cơ thể không bị mất nước...