Theo Luật Nhà ở năm 2014, người muốn mua, thuê mua nhà ở xã hội phải đáp ứng 3 điều kiện về nhà ở, cư trú, thu nhập.

Cụ thể, người mua nhà phải chưa có nhà ở, đất ở thuộc sở hữu của mình; chưa được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội; chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà dưới mọi hình thức tại nơi sinh sống, làm việc hoặc có nhà của mình nhưng diện tích bình quân đầu người thấp hơn mức tối thiểu do Chính phủ quy định theo từng thời kỳ và khu vực.

Đặc biệt, người mua nhà ở xã hội bắt buộc phải có đăng ký thường trú tại địa phương nơi có dự án; nếu không, phải có tạm trú từ một năm trở lên.

Chị Nguyễn Thị Hải, quê ở Thanh Hóa lên Hà Nội làm ăn nhiều năm nay hiện đang sinh sống trong căn nhà trọ 30m2. Với mức thu nhập không quá cao chị Hải quyết định đăng ký mua nhà ở xã hội để sử dụng.

Chị Hải cho biết, khi làm hồ sơ đăng ký mua nhà mới phát sinh nhiều giấy tờ, thủ tục từ chứng minh chưa có nhà ở nào, chứng minh mức thu nhập, hay phải photo, chứng thực các bản sao. Đặc biệt là phải có đăng ký thường trú.

“Để có đăng ký thường trú lại phải làm thủ tục nhập hộ khẩu về nhà người thân trên địa bàn thành phố, mà tôi lại không có người nào cho nhập khẩu vào, vì vậy đến giờ tôi chưa thể mua được nhà ở xã hội và đành phải bỏ cuộc”, chị Hải cho biết.

Tương tự, anh Nguyễn Duy Sinh quê ở Thái Bình lên Thành phố Hà Nội làm nghề xây dựng cũng ao ước có một căn nhà dành cho người thu nhập thấp để sinh sống nhưng cũng chưa thể mua được.

Anh Sinh cho biết: “Dù tôi đã sống ở đây 3 năm nay nhưng gia đình nhà chủ hộ nơi tôi đang thuê trọ, không đồng ý cho tôi nhập khẩu nhờ vào. Tôi cũng không có người thân thích nào ở đây nên rất khó”.

“Để mua được nhà ở xã hội, chỉ cần chứng minh là người chưa có nhà ở, và là đối tượng nghèo là đủ, cần gì phải thường trú hay nhập khẩu? Nếu phải nhờ vả, chạy chọt để có giấy tờ thường trú thì tôi không làm” - anh Sinh khẳng định.

Muốn mua được nhà ở xã hội còn nhiều thủ tục rườm rà, không cần thiết - Ảnh minh họa, nguồn internet

Về vướng mắc này, mới đây Bộ Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số chính sách nhằm phát triển nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân khu công nghiệp.

Trong đó, Bộ Xây dựng đề xuất bỏ quy định người dân muốn mua nhà ở xã hội phải có đăng ký thường trú hoặc tạm trú từ một năm trở lên tại địa phương nơi có công trình.

Theo Bộ Xây dựng, hiện quy định mới về luật Cư trú đã bỏ quy định về hộ khẩu. Chính vì vậy, quy định trên đã không còn phù hợp và làm phát sinh thủ tục không cần thiết. Do đó, Bộ Xây dựng đề xuất bỏ điều kiện về cư trú.

Trường hợp mua, thuê mua nhà ở xã hội thì phải đảm bảo đồng thời 2 điều kiện về nhà ở (chưa có nhà ở, đất ở hoặc diện tích nhà ở bình quân đầu người dưới 10m2), về thu nhập thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng còn cho rằng doanh nghiệp tại khu công nghiệp có nhu cầu rất lớn về nhà ở xã hội để lo cho công nhân. Tuy nhiên, luật hiện hành chưa quy định nhóm này được hưởng chính sách thuê nhà ở xã hội.

Do đó, đề xuất thúc đẩy nguồn cung và cầu nhà ở xã hội, nhất là nhà cho thuê, góp phần giảm gánh nặng ngân sách cho Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Nhóm chính sách này cũng góp phần đảm bảo an sinh xã hội, cải cách thủ tục hành chính.