Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào?

Một khi virus corona mới có thể thâm nhập vào mạch máu thì không chỉ phổi, mà gần như bất kì cơ quan nào trong cơ thể, cũng có thể trở thành mục tiêu của mầm bệnh nguy hiểm này.

<div> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 1" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/20200217111837-1581915121765.png" src="https://khds.1cdn.vn/2020/02/15/20200217111837-1581915121765.png" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 1" /></figure> <p>Với hầu hết c&aacute;c bệnh nh&acirc;n nhiễm virus corona mới, c&aacute;c bệnh l&yacute; sẽ xuất hiện cũng như kết th&uacute;c ở phổi, bởi cũng giống như c&uacute;m, COVID-19 l&agrave; một bệnh đường h&ocirc; hấp.</p> <p>Nh&igrave;n lại đại dịch SARS (Hội chứng h&ocirc; hấp cấp t&iacute;nh nặng), g&acirc;y ra bởi virus SARS-CoV, họ h&agrave;ng gần của virus corona mới, qua nghi&ecirc;n cứu v&agrave; c&aacute;c b&aacute;o c&aacute;o, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kết luận rằng, căn bệnh n&agrave;y tấn c&ocirc;ng phổi qua 3 giai đoạn: sự nh&acirc;n l&ecirc;n của virus, đ&aacute;p ứng qu&aacute; mức của hệ miễn dịch v&agrave; sự t&agrave;n ph&aacute; phổi.</p> <p>Kh&ocirc;ng phải tất cả c&aacute;c bệnh nh&acirc;n đều trải qua cả 3 giai đoạn n&agrave;y. Tr&ecirc;n thực tế, chỉ c&oacute; khoảng 25% bệnh nh&acirc;n SARS gặp biến chứng suy h&ocirc; hấp (được xếp v&agrave;o ca bệnh nặng). Theo c&aacute;c dữ liệu đ&atilde; thu thập được cho đến nay, COVID-19 cũng cho thấy thống k&ecirc; tương tự, với 82% c&aacute;c ca bệnh c&oacute; triệu chứng nhẹ v&agrave; số c&ograve;n lại rơi v&agrave;o trường hợp nặng hoặc nguy kịch.</p> <figure class="video" contenteditable="false"> <video data-src="2020/02/12/corona-1581513756761.mp4" data-video-id="115513" data-video-key="0166fdbcd0eaddd03be6ba2d067eb2ea" height="1080" poster="https://icdn.dantri.com.vn/thumb-video/2020/02/12/corona-1581513756761/0_00_25.jpg" width="1920">&nbsp;</video> <figcaption>Virus corona g&acirc;y vi&ecirc;m phổi khiến con người chết v&igrave; thiếu oxy như thế n&agrave;o?</figcaption> </figure> <p>Theo GS Matthew B. Frieman, Đại học Maryland, một nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu chuy&ecirc;n s&acirc;u về bệnh học virus, v&agrave;o những ng&agrave;y đầu ti&ecirc;n sau khi l&acirc;y nhiễm, virus corona mới sẽ nhanh ch&oacute;ng tấn c&ocirc;ng v&agrave;o tế b&agrave;o phổi. Những tế b&agrave;o phổi n&agrave;y sẽ được chia l&agrave;m 2 loại: Tế b&agrave;o tạo chất nhầy v&agrave; tế b&agrave;o b&agrave;o l&ocirc;ng.</p> <p>N&oacute;i qua về 2 loại n&agrave;y, chất nhầy sẽ phủ ở lớp ngo&agrave;i của c&aacute;c cơ quan trong hệ h&ocirc; hấp, l&agrave;m nhiệm vụ bảo vệ m&ocirc; phổi khỏi mầm bệnh v&agrave; tr&aacute;nh t&igrave;nh trạng bị kh&ocirc; đi. Trong khi đ&oacute;, c&aacute;c tế b&agrave;o l&ocirc;ng sẽ qu&eacute;t li&ecirc;n tục để loại bỏ chất bẩn như phấn hoa hay virus, được giữ trong chất nhầy, ra b&ecirc;n ngo&agrave;i cơ thể, với sự trợ gi&uacute;p của h&agrave;nh động ho.</p> <p>GS Frieman&nbsp;giải th&iacute;ch rằng, SARS sẽ tập trung x&acirc;m nhiễm v&agrave; ti&ecirc;u diệt c&aacute;c tế b&agrave;o l&ocirc;ng, dẫn đến t&igrave;nh trạng đường thở của bệnh nh&acirc;n sẽ bị chất đầy bởi chất bẩn v&agrave; dịch. Chuy&ecirc;n gia n&agrave;y cũng đặt ra giả thiết về &ldquo;chiến thuật&rdquo; tấn c&ocirc;ng tương tự ở virus corona mới. Giả thiết n&agrave;y hiện đang được củng cố bởi những nghi&ecirc;n cứu sớm nhất về COVID-19 đ&atilde; cho thấy rằng, nhiều bệnh nh&acirc;n xuất hiện vi&ecirc;m phổi ở cả hai l&aacute; phổi, c&ugrave;ng với đ&oacute; l&agrave; c&aacute;c triệu chứng như thở gấp.</p> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 2" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/20200217114830-1581915523454.png" src="https://khds.1cdn.vn/2020/02/15/20200217114830-1581915523454.png" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 2" /></figure> <p>Sự tấn c&ocirc;ng của mầm bệnh cũng ch&iacute;nh l&agrave; t&aacute;c nh&acirc;n k&iacute;ch hoạt cho giai đoạn 2 của qu&aacute; tr&igrave;nh t&agrave;n ph&aacute; phổi. L&uacute;c n&agrave;y, hệ miễn dịch sẽ thực hiện c&aacute;c đ&aacute;p ứng để chống lại kẻ ngoại lai, với việc tung đội qu&acirc;n tế b&agrave;o miễn dịch tr&agrave;n ngập 2 l&aacute; phổi, để dọn dẹp c&aacute;c tế b&agrave;o đ&atilde; bị virus x&acirc;m nhiễm, cũng như sửa chữa c&aacute;c m&ocirc; phổi bị tổn thương.</p> <p>Nếu hoạt động trơn tru, phản ứng vi&ecirc;m (đ&aacute;p ứng miễn dịch) sẽ được điều tiết chặt chẽ để chỉ xuất hiện giới hạn ở những khu vực bị virus x&acirc;m nhiễm. Tuy nhi&ecirc;n, trong một số trường hợp, hệ miễn dịch của bạn sẽ phản ứng thiếu kiểm so&aacute;t v&agrave; những tế b&agrave;o n&agrave;y sẽ ti&ecirc;u diệt bất kể c&aacute;i g&igrave; tr&ecirc;n đường đi của n&oacute;, kể cả những m&ocirc; khỏe mạnh.</p> <p>&ldquo;Ch&iacute;nh v&igrave; vậy, bạn sẽ bị tổn thương nhiều hơn thay v&igrave; được l&agrave;m giảm nhẹ c&aacute;c tổn thương trước đ&oacute;, bởi ch&iacute;nh c&aacute;c đ&aacute;p ứng miễn dịch. T&igrave;nh trạng vi&ecirc;m phổi cũng từ đ&oacute; m&agrave; diễn biến nặng hơn&rdquo; &ndash; GS Frieman&nbsp;n&oacute;i.</p> <p>Chuyển sang giai đoạn 3, c&aacute;c tổn thương tr&ecirc;n phổi li&ecirc;n tục được tăng l&ecirc;n v&agrave; ở một mức độ n&agrave;o đ&oacute; sẽ dẫn đến suy h&ocirc; hấp, nghĩa l&agrave; bệnh nh&acirc;n kh&ocirc;ng thể tự thực hiện chức năng trao đổi oxy, m&agrave; phải cần đến sự trợ gi&uacute;p của m&aacute;y thở. Ngay cả khi bệnh nh&acirc;n được cứu chữa, họ vẫn c&oacute; thể sống với 2 l&aacute; phổi bị tổn thương vĩnh viễn. Theo WHO, SARS tạo ra c&aacute;c lỗ nhỏ tr&ecirc;n phổi, khiến ch&uacute;ng c&oacute; h&igrave;nh dạng y hệt như tổ ong, h&igrave;nh th&aacute;i tổn thương phổi n&agrave;y cũng được quan s&aacute;t tr&ecirc;n c&aacute;c bệnh nh&acirc;n Covid -19.</p> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 3" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/71-fbfdf-6062-f-0-a-2-da-1-b-9-c-402-a-73-c-8954-1581915452032.jpg" src="https://khds.1cdn.vn/2020/01/29/71-fbfdf-6062-f-0-a-2-da-1-b-9-c-402-a-73-c-8954-1581915452032.jpg" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 3" /></figure> <p>Những chiếc lỗ tr&ecirc;n phổi n&agrave;y chủ yếu được tạo ra bởi ch&iacute;nh sự đ&aacute;p ứng qu&aacute; mức của hệ miễn dịch, với việc tạo ra c&aacute;c m&ocirc; sẹo vừa c&oacute; vai tr&ograve; bảo vệ, vừa l&agrave;m phổi trở n&ecirc;n cứng hơn. Tuy nhi&ecirc;n nếu c&oacute; qu&aacute; nhiều m&ocirc; sẹo, phổi sẽ dần mất hết khả năng h&ocirc; hấp. C&ugrave;ng với đ&oacute;, phản ứng vi&ecirc;m cũng khiến lớp m&agrave;ng giữa c&aacute;c phế nang v&agrave; mạch m&aacute;u trở n&ecirc;n dễ thấm hơn, điều khiến phổi bị tr&agrave;n dịch v&agrave; ảnh hưởng đến khả năng cung cấp oxy cho m&aacute;u.</p> <p>&ldquo;Trong trường hợp nguy kịch, về cơ bản phổi sẽ bị ngập trong chất lỏng v&agrave; bệnh nh&acirc;n kh&ocirc;ng thể thở được. Đ&acirc;y cũng ch&iacute;nh l&agrave; c&aacute;ch m&agrave; họ tử vong&rdquo; - GS Frieman nhấn mạnh.</p> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 4" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/corona-2-1581915121832.png" src="https://khds.1cdn.vn/2020/02/08/corona-2-1581915121832.png" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 4" /></figure> <p>Trong đại dịch SARS v&agrave; MERS (Hội chứng H&ocirc; hấp Trung Đ&ocirc;ng), gần &frac14; bệnh nh&acirc;n đ&atilde; bị ti&ecirc;u chảy, đ&acirc;y l&agrave; triệu chứng đặc trưng của c&aacute;c bệnh do virus corona g&acirc;y ra. Theo c&aacute;c thống k&ecirc; đến thời điểm hiện tại, hiện tượng ti&ecirc;u chảy v&agrave; đau bụng l&agrave; kh&aacute; hiếm ở c&aacute;c ca bệnh COVID-19.</p> <p>Nếu bạn đang thắc mắc l&agrave; v&igrave; sao virus đường h&ocirc; hấp lại c&oacute; thể g&acirc;y bệnh đường ruột, cần biết rằng, khi mầm bệnh n&agrave;y tấn c&ocirc;ng cơ thể, n&oacute; sẽ t&igrave;m kiếm v&agrave; x&acirc;m nhập v&agrave;o c&aacute;c tế b&agrave;o th&ocirc;ng qua cơ chế ch&igrave;a kh&oacute;a - ổ kh&oacute;a. Cụ thể, c&aacute;c gai của virus sẽ tương th&iacute;ch với một/một v&agrave;i loại thụ thể nhất định tr&ecirc;n bề mặt tế b&agrave;o vật chủ, v&agrave; chỉ khi tương th&iacute;ch n&oacute; mới c&oacute; thể th&acirc;m nhập.</p> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 5" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/20200217120814-1581916130841.png" src="https://khds.1cdn.vn/2020/01/27/20200217120814-1581916130841.png" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 5" /></figure> <p>Một số loại virus kh&aacute; k&eacute;n chọn loại tế b&agrave;o vật chủ tương th&iacute;ch, trong khi đ&oacute; một số loại kh&aacute;c lại &ldquo;dễ t&iacute;nh&rdquo; hơn v&agrave; c&oacute; thể x&acirc;m nhập nhiều loại tế b&agrave;o kh&aacute;c nhau. Lấy v&iacute; dụ điển h&igrave;nh của virus g&acirc;y dịch SARS v&agrave; MERS, c&aacute;c mầm bệnh n&agrave;y c&oacute; thể tương th&iacute;ch với cả c&aacute;c tế b&agrave;o tr&ecirc;n th&agrave;nh ruột, từ đ&oacute; g&acirc;y tổn thương ở c&aacute;c cơ quan n&agrave;y hoặc dẫn đến hiện tượng ti&ecirc;u chảy. Việc virus corona mới c&oacute; c&aacute;c đặc t&iacute;nh như vậy hay kh&ocirc;ng hiện vẫn chưa được l&agrave;m s&aacute;ng tỏ. Nhiều nh&agrave; nghi&ecirc;n cứu tin rằng, virus n&agrave;y cũng tương th&iacute;ch với c&ugrave;ng loại thụ thể như SARS, vốn xuất hiện ở cả c&aacute;c tế b&agrave;o phổi v&agrave; ruột non.</p> <p>Hiện cũng c&oacute; một v&agrave;i nghi&ecirc;n cứu chỉ ra sự hiện diện của virus corona mới ở mẫu ph&acirc;n của người bệnh. Tuy nhi&ecirc;n, để c&oacute; thể đi đến kết luận virus corona mới c&oacute; thể l&acirc;y lan qua chất thải n&agrave;y, vẫn đ&ograve;i hỏi nhiều bằng chứng khoa học kh&aacute;c.</p> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 6" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/corona-3-1581915124108.png" src="https://khds.1cdn.vn/2020/01/25/corona-3-1581915124108.png" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 6" /></figure> <p>Đ&aacute;p ứng miễn dịch qu&aacute; mức với virus corona cũng khiến nhiều cơ quan kh&aacute;c ngo&agrave;i phổi gặp vấn đề. &ldquo;Thay v&igrave; d&ugrave;ng s&uacute;ng bắn v&agrave;o mục ti&ecirc;u, th&igrave; cơ thể bạn lại sử dụng đến cả một quả t&ecirc;n lửa. Đ&oacute; thực sự l&agrave; một cơn b&atilde;o cytokine&rdquo; - Angela Rasmussen, nh&agrave; virus học tại Đại học Columbia nhận định (cytokine l&agrave; loại protein b&aacute;o hiệu v&agrave; dẫn đường tế b&agrave;o miễn dịch đến vị tr&iacute; bị nhiễm tr&ugrave;ng). Đ&aacute;p ứng miễn dịch qu&aacute; mức đồng nghĩa với việc một cơn b&atilde;o cytokine sẽ dẫn dắt theo phản ứng l&agrave;m yếu c&aacute;c mạch m&aacute;u trong phổi, khiến dịch cơ thể ngấm v&agrave;o trong phế nang. &ldquo;Về cơ bản bạn sẽ bị chảy m&aacute;u trong&rdquo; - Angela Rasmussen ph&acirc;n t&iacute;ch.</p> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 7" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/20200217114558-1581915107450.png" src="https://khds.1cdn.vn/2020/02/04/20200217114558-1581915107450.png" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 7" /></figure> <p>Cơn b&atilde;o cytokine cũng sẽ qu&eacute;t qua hệ tuần ho&agrave;n v&agrave; từ đ&oacute; tạo ra vấn đề tr&ecirc;n nhiều cơ quan kh&aacute;c. Năm 2014, c&aacute;c bệnh nh&acirc;n của dịch MERS cũng được ghi nhận c&aacute;c triệu chứng như giảm tiểu cầu v&agrave; bạch cầu, tụt huyết &aacute;p, ngừng tim. Trong một số ca bệnh nặng của dịch COVID-19, đ&aacute;p ứng cytokine kết hợp với sự suy giảm khả năng bơm oxy đi khắp cơ thể cũng đ&atilde; dẫn đến t&igrave;nh trạng suy đa tạng.</p> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 8" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/corona-5-1581915119358.png" src="https://khds.1cdn.vn/2020/02/02/corona-5-1581915119358.png" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 8" /></figure> <p>Ở dịch SARS v&agrave; MERS v&agrave; mới đ&acirc;y nhất l&agrave; COVID-19, c&aacute;c b&aacute;c sĩ đều quan s&aacute;t thấy t&igrave;nh trạng gan bị tổn thương. Mức độ tổn thương thường l&agrave; nhẹ nhưng với c&aacute;c ca bệnh nặng th&igrave; tổn thương gan cũng tăng tiến, thậm ch&iacute; c&oacute; cả trường hợp bị suy gan. Vậy điều n&agrave;y xảy ra như thế n&agrave;o?</p> <p>Khi virus đ&atilde; v&agrave;o b&ecirc;n trong mạch m&aacute;u, n&oacute; c&oacute; thể bơi đến bất k&igrave; cơ quan n&agrave;o. Trong đ&oacute;, gan, vốn l&agrave; một cơ quan tập trung nhiều mạch m&aacute;u, sẽ l&agrave; nơi m&agrave; virus dễ d&agrave;ng th&acirc;m nhập. Dẫu vậy, với đặc t&iacute;nh l&agrave; một cơ quan c&oacute; khả năng hồi phục v&agrave; t&aacute;i tạo tế b&agrave;o mới rất nhanh, c&aacute;c tổn thương m&agrave; virus g&acirc;y ra tr&ecirc;n gan thường ở mức nhẹ. Đến thời điểm hiện tại, c&aacute;c nh&agrave; khoa học vẫn chưa thể hiểu r&otilde; c&aacute;ch tấn c&ocirc;ng của c&aacute;c loại virus corona n&agrave;y với gan. Một v&agrave;i &yacute; kiến cho rằng, virus sẽ x&acirc;m nhập v&agrave;o gan, nh&acirc;n l&ecirc;n v&agrave; ti&ecirc;u diệt dần c&aacute;c tế b&agrave;o. C&aacute;c &yacute; kiến kh&aacute;c lại thi&ecirc;n về khả năng tổn thương l&agrave; do đ&aacute;p ứng miễn dịch qu&aacute; mức tr&ecirc;n gan g&acirc;y ra.</p> <figure class="image align-center" contenteditable="false"><img alt="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 9" data-original="https://icdn.dantri.com.vn/2020/02/17/corona-6-1581915121062.png" src="https://khds.1cdn.vn/2020/01/21/corona-6-1581915121062.png" title="Virus corona mới tàn phá các bộ phận trên cơ thể như thế nào? - 9" /></figure> <p>Thận cũng kh&ocirc;ng tho&aacute;t khỏi việc trở th&agrave;nh nạn nh&acirc;n của virus corona mới. Trong qu&aacute; khứ, một số lượng kh&ocirc;ng nhỏ c&aacute;c bệnh nh&acirc;n của dịch MERS cũng đ&atilde; phải đối mặt với c&aacute;c tổn thương thận cấp t&iacute;nh. C&aacute;c nghi&ecirc;n cứu cũng chỉ ra rằng, virus corona mới c&oacute; thể g&acirc;y ra vấn đề tương tự. Mặc d&ugrave; c&aacute;c tổn thương thận kh&ocirc;ng mang t&iacute;nh đặc trưng cho dịch bệnh do chủng virus n&agrave;y g&acirc;y ra, nhưng đ&acirc;y lại l&agrave; một trong những nguy&ecirc;n nh&acirc;n g&acirc;y tử vong. Theo thống k&ecirc;, 91,7% c&aacute;c bệnh nh&acirc;n SARS bị suy thận cấp t&iacute;nh đ&atilde; tử vong.</p> <p>C&aacute;c tiểu quản thận (c&aacute;c đường ống nhỏ trong thận) l&agrave; bộ phận dễ bị x&acirc;m nhiễm nhất bởi virus corona. Sau đại dịch SARS, WHO c&ocirc;ng bố virus g&acirc;y bệnh đ&atilde; được t&igrave;m thấy trong c&aacute;c tiểu quản v&agrave; g&acirc;y hiện tượng vi&ecirc;m. &ldquo;Kh&ocirc;ng phải l&agrave; qu&aacute; bất thường khi ph&aacute;t hiện virus ở trong tiểu quản thận, một khi ch&uacute;ng đ&atilde; v&agrave;o được mạch m&aacute;u&rdquo; &ndash; GS Kar Neng Lai, Đại học Hong Kong cho biết. Cũng theo chuy&ecirc;n gia n&agrave;y, v&igrave; thận li&ecirc;n tục lọc m&aacute;u n&ecirc;n trong một số tường hợp, tiểu quản thận sẽ giữ lại virus (vốn đ&atilde; ở trong m&aacute;u), từ đ&oacute; l&agrave;m ph&aacute;t sinh cả tổn thương thời gian ngắn v&agrave; ở cấp độ nhẹ.</p> <p>Những tổn thương n&agrave;y chỉ c&oacute; thể g&acirc;y tử vong một khi virus x&acirc;m nhập được v&agrave;o tế b&agrave;o v&agrave; bắt đầu nh&acirc;n l&ecirc;n. Tuy nhi&ecirc;n, theo c&aacute;c chuy&ecirc;n gia hiện vẫn chưa c&oacute; bằng chứng cho thấy virus SARS c&oacute; thể sao ch&eacute;p ở thận. Việc bệnh nh&acirc;n bị tổn thương thận cấp t&iacute;nh c&oacute; thể l&agrave; do sự tổng h&ograve;a của một loạt c&aacute;c vấn đề kh&aacute;c như: huyết &aacute;p thấp, nhiễm tr&ugrave;ng m&aacute;u, t&aacute;c dụng phụ của thuốc hay rối loạn chuyển h&oacute;a. Đối với trường hợp nặng hơn l&agrave; suy thận, một trong những nguy&ecirc;n nh&acirc;n được ph&aacute;t hiện lại kh&ocirc;ng hề qu&aacute; xa lạ: B&atilde;o cytokine.</p> <p><strong>Minh Nhật</strong></p> <p>Theo NG, WHO, SCMP</p> </div> <p>&nbsp;</p>

Theo dantri.com.vn
back to top