Rối loạn thần kinh tim là một trong những chứng rối loạn lo âu hoặc rối loạn thần kinh thực vật. Đây là một bệnh lý chức năng khá thường gặp với các biểu hiện như đau tức ngực, hồi hộp đánh trống ngực, thở dốc, tim đập quá nhanh hoặc loạn nhịp, mệt mỏi, mất ngủ, chóng mặt, nhức đầu, đổ mồ hôi,..làm ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Trong y học cổ truyền, căn bệnh này thuộc phạm vi chứng chính xung, tâm quý… được trị liệu bằng nhiều biện pháp khác nhau trong đó có việc tập luyện khí công dưỡng sinh. Công pháp thường dùng là Túng tĩnh công, cụ thể như sau:
Chuẩn bị: Chọn nơi yên tĩnh và hơi tối, tư thế ngồi nghiêm chỉnh trên ghế, đầu hơi cúi về trước, hai chân mở rộng ngang tầm hai vai, hai đầu gối gấp làm thành góc vuông. Thả lỏng hai vai xuôi xuống khuỷu, các ngón tay duỗi ra, hai bàn tay úp xuống đặt trên hai đầu gối, lưỡi uốn chạm hàm ếch. Hai mắt nhìn thẳng, tĩnh tâm, thở đều, bỏ hết tạp niệm, toàn thân thả lỏng, thư giãn tự nhiên.
Thực hiện: Thở đều tự nhiên bình thường trong 3 phút.
Sau đó phối hợp nhịp thở dẫn khí từ đỉnh đầu theo nhâm mạch (là mạch khởi đầu từ phía trước hậu môn đi ngược lên bụng theo đường trục giữa cơ thể đến điểm giữa ở dưới môi dưới) từ từ xuống trung đan điền (ở chính giữa đường nối hai đầu núm vú, trùng với huyệt đản trung), đồng thời từ đầu theo đường đốc mạch (là mạch chạy từ mỏm xương cụt thẳng dọc theo đường trục giữa cơ thể lên đầu) thả lỏng cho đến huyệt mệnh môn (chỗ lõm dưới đốt thắt lưng, tương đương với rốn ở phía trước).
Hít khí vào phối hợp với thở khí ra, sau đó thả lỏng từ bả vai tới khuỷu và tay. Lại hít khí vào phối hợp với thở khí ra, trước từ trung đan điền, sau từ mệnh môn huyệt, thả lỏng xuống xương cùng và hạ đan điền (ở trên đường trực giữa cơ thể dưới rốn 1,5 thốn, tương đương khoảng 3cm).
Lại hít khí vào phối hợp với thở khí ra, từ xương cùng và hạ đan điền theo chân thả lỏng toi huyệt dũng tuyền (ở điểm nối 2/5 trước với 3/5 sau của đường nối đầu ngón chân thứ 2 và giữa bờ sau gót chân, chỗ lõm dưới lòng bàn chân). Tùy theo sự thả lỏng mà nhập tĩnh, dẫn khí xuống, tưởng tượng như đang được tắm nước ấm từ từ hướng xuống cảm giác được tẩy rửa hết bệnh tật. Thân thể cảm thấy nhẹ nhàng thư giãn, đồng thời khi thở khí ra, mặc niệm chữ Tĩnh. Khi thả lỏng tới huyệt dũng tuyền, ý nghĩ sự bức bối ở tim đã theo bàn chân mà tiêu tan.
Thu công: Ý nghĩ và hơi thở từ từ tập trung vào đan điền, làm nhiều lần như vậy. Sau đó dùng tay trái ấn vào vùng rốn, lòng bàn tay phải đặt lên lưng bàn tay trái, hai tay đồng thời từ giữa rốn bắt đầu thuận theo chiều kim đồng hồ mà xoay chuyển nhẹ nhàng và từ từ, từ trong ra ngoài, từ vòng bé đến vòng lớn, tất cả là 30 vòng. Lại từ giữa lòng bàn tay theo ngược chiều kim đồng hồ từ vòng lớn đến vòng nhỏ từ ngoài vào trong cho đủ 30 vòng rồi dừng lại giữa rốn. Sau cùng, xoa hai bàn tay cho nóng, mở mắt như bình thường, đi bộ thư giãn. Mỗi ngày làm 2 - 3 lần, mỗi lần 15 - 30 phút.
Ngoài ra, cần hết sức chú ý tĩnh dưỡng tinh thần, tránh căng thẳng thần kinh vì đó cũng chính là một trong những nguyên nhân gây nên bệnh rối loạn thần kinh thực vật nói chung và thần kinh tim nói riêng. Nên rèn luyện bản thân luôn lạc quan, ung dung tự tại, dung hòa độ lượng, tránh đối đầu, đối nghịch. Giữ nếp sinh hoạt điều độ, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, đảm bảo giấc ngủ đủ và có chất lượng.
Chế độ ăn uống cần đủ chất, cân bằng và hợp lý, chú trọng các đồ ăn thức uống thanh đạm, dễ tiêu, không ăn quá no, hạn chế các chất kích thích như rượu, bia, cà phê, trà đặc… Trọng dụng các thức ăn có tính an thần trấn tĩnh như long nhãn, hạt sen, hoa thiên lý, lạc tiên, lá vông, đại táo, bách hợp, tim động vật… Nên tập thêm các bộ môn khác như đi bộ chậm, tập thái cực quyền, vẩy tay, yoga, bơi lội…
ThS Hoàng Khánh Toàn (nguyên Chủ nhiệm Khoa Đông y, Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)
