Tranh khắc ván Thanh Liễu

(khoahocdoisong.vn) - Nghề khắc in mộc bản ở Hồng Lục, Liễu Tràng không còn nữa, nhưng những cống hiến to lớn của ông tổ nghề in mộc bản Lương Như Hộc và công lao của những người thợ thủ công Hồng Lục sẽ mãi được ghi nhận.

14 đạo sắc phong

Trong nghề khắc mộc bản, nam khỏe mạnh thì xẻ gỗ, khắc mộc bản, nữ và trẻ em sức yếu thì in, xén, cắt giấy. Biết bao thế hệ người dân Hồng Lục, Liễu Tràng đã mang nghề in khắc mộc bản đi khắp các vùng miền góp phần làm rạng rỡ nền văn hóa của dân tộc.

Do có công lao to lớn trong việc phổ biến nghề in khắc ván nên khi Lương Như Hộc mất, vua phong ông làm phúc thần, sắc chỉ cho dân ba làng Hồng Liễu, Khuê Liễu, Liễu Tràng lập đền thờ ông Lương Như Hộc làm thần hoàng.

Các triều đại đều sắc phong cho Lương Như Hộc là tổ sư nghề khắc ván in sách ở nước ta. Đặc biệt 14 đạo sắc phong cho Lương Như Hộc của các triều đại phong kiến như Lê, Nguyễn vẫn được dân ba làng trân trọng gìn giữ bảo toàn một cách chu đáo. Đến đầu thế kỷ 20, làng có thêm nghề khắc dấu, dấu mộc, dấu đồng cũng do người dân, người thợ khắc Liễu Tràng thực hiện.

Tranh khắc ván Thanh Liễu

Về nghệ thuật tranh dân gian, người ta thường nghĩ đến các dòng tranh Hàng Trống, tranh Đông Hồ... còn ít người biết đến một dòng tranh khắc ván Thanh Liễu. Theo từ điển bách khoa làng Thanh Liễu có nghệ nhân Nguyễn Văn Đăng (1874- 1956) là bậc thầy về nghề khắc và in tranh gỗ.

Chính nghệ nhân này là một trong số các tác giả lưu tên trong một bộ tranh dân gian, một cuốn bách khoa thư về tranh duy nhất ở Việt Nam, cũng là bộ sách bách khoa thư vào loại hiếm hoi trên thế giới. Bộ tranh được in trên giấy dó Bưởi, in khắc tại đình Hàng Gai, do một người Pháp có tên là Henri Oger biên tập và quyên tiền xuất bản.

Bộ sách dày 700 trang, sưu tập hơn 4000 hình vẽ, một số được chú thích bằng chữ Hán, chữ Nôm ra đời năm 1908-1909. Bộ sách được mang tên Kỹ thuật của dân Nam. Nhiều tranh như chỉ vẽ một nét, nét vẽ mềm mại, không màu tái hiện một xã hội Việt Nam khá toàn diện, từ công cụ sản xuất, đồ dùng sinh hoạt đến công việc làm ăn sinh sống hàng ngày.

Gắn với nghề khắc ván in sách, khắc tranh... là văn hóa, văn chương, thơ phú nên dân ba làng Hồng Liễu có truyền thống học tập thông minh, trí tuệ. Đặc biệt dòng họ Nguyễn Thiện có nhiều người học hành thành đạt.

Ngày nay nghề khắc in mộc bản ở Hồng Lục, Liễu Tràng không còn nữa, nhưng những cống hiến to lớn của ông tổ nghề in mộc bản Lương Như Hộc và công lao của những người thợ thủ công Hồng Lục, Liễu Tràng đã đóng góp cho nền văn hóa dân tộc trong hơn 500 năm qua sẽ mãi mãi được sử sách trân trọng ghi nhận.

Nhiều nhà nghiên cứu lịch sử nước ngoài đã tới làng Hồng Lục, Liễu Tràng tìm hiểu nghề khắc ván in Việt Nam. Ngày nay tại đình làng Liễu Tràng còn đôi câu đối ca ngợi công lao to tớn của Thành hoàng lương Như Hộc:

          Nhất giáp khoa danh, tính tự huy hoàng lưu ngọc bản

          Lưỡng phiên sứ tiết quy mô sáng lập khai Nam bang.

Nghĩa là:

          Khoa danh đệ nhất giáp, danh tiếng huy hoàng lưu trong bản ngọc;

          Hai lần đi sứ tỏ khí tiết lớn lao, công cao xây dựng nước Nam.

Theo Đời sống
back to top