Cần phân biệt đa niệu và tiểu nhiều lần
Tiểu nhiều lần: Tiểu nhiều lần là tình trạng cần đi tiểu nhiều hơn bình thường trong ngày, đêm hoặc cả hai. Người bệnh có thể cảm thấy như cần đi tiểu lại ngay sau khi vừa đi xong, và mỗi lần đi tiểu có thể chỉ ra một lượng nhỏ nước tiểu.
Số lần tiểu bình thường: Hầu hết mọi người đi tiểu trung bình khoảng 6 đến 8 lần mỗi ngày. Nếu bạn cảm thấy cần đi tiểu nhiều hơn thế, hoặc phải thức dậy để đi tiểu nhiều lần vào ban đêm, có thể đang gặp tình trạng tiểu nhiều lần.
Đa niệu: Đa niệu là tình trạng sản xuất hoặc bài tiết nước tiểu quá mức hoặc bất thường (trên 2,5 lít hoặc 3 lít trong 24 giờ đối với người lớn).
Phân biệt với tiểu nhiều lần: Đa niệu cần được phân biệt với tiểu nhiều lần, là tình trạng cần đi tiểu nhiều lần trong ngày hoặc đêm nhưng với lượng nước tiểu bình thường hoặc ít hơn bình thường.
 |
Tiểu nhiều lần trong ngày là bệnh gì? - Ảnh minh họa BSCC |
Các nguyên nhân thường gặp
Viêm bàng quang: Triệu chứng thường gặp gồm: Tiểu buốt, tiểu gấp, cảm giác tiểu không hết. Nhiễm trùng tiểu (thường do vi khuẩn E. coli).
Bàng quang tăng hoạt (OAB – Overactive Bladder): Cơ chế co bóp bàng quang quá mức gây buồn tiểu liên tục, kể cả khi bàng quang chưa đầy. Tình trạng này hay gặp ở người cao tuổi hoặc phụ nữ sau sinh.
Viêm niệu đạo: Triệu chứng thường gặp là: Tiểu rát, tiểu nhiều lần, chảy dịch niệu đạo (ở nam). Nguyên nhân do: Vi khuẩn (E. coli), lậu, chlamydia.
Sỏi bàng quang hoặc sỏi niệu đạo: Gây kích thích liên tục lên niêm mạc đường tiểu, khiến bệnh nhân buồn tiểu nhiều lần.
Yếu tố tâm lý hoặc lo âu: Bệnh nhân lo lắng, stress kéo dài có thể có cảm giác buồn tiểu thường xuyên, nhưng thực tế lượng nước tiểu không nhiều.
Đái tháo đường giai đoạn sớm: Tăng đường máu có thể kích thích buồn tiểu, ngay cả khi chưa có đa niệu rõ rệt.
Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị huyết áp hoặc caffeine có thể gây tiểu nhiều lần.
Phụ nữ mang thai: Tử cung lớn dần chèn ép bàng quang làm giảm dung tích chứa, dẫn đến tiểu nhiều lần trong ngày.
Tổn thương thần kinh chi phối bàng quang: Gặp trong bệnh lý tủy sống, đái tháo đường lâu ngày, Parkinson...
 |
Tránh dùng kháng sinh bừa bãi hoặc bệnh nhân ra nhà thuốc kể bệnh và được bán cho một combo thuốc khiến nước tiểu màu xanh - Ảnh BSCC |
Cách phát hiện và xử lý bệnh
Bệnh nhân cùng bác sĩ cần tìm hiểu và trả lời các thông tin sau đây:
- Có tiểu buốt, rát, hoặc tiểu ra máu không?
- Có sốt, đau lưng, ớn lạnh? (gợi ý nhiễm trùng tiểu trên)
- Có tiểu đêm? Bao nhiêu lần?
- Có tiểu són? Mất kiểm soát tiểu tiện?
- Có cảm giác bàng quang không trống sau tiểu không?
- Bệnh nhân có đang bị stress, lo âu?
Một số thăm dò cần thực hiện
- Tổng phân tích nước tiểu: phát hiện nhiễm trùng, hồng cầu, bạch cầu, protein niệu...
- Cấy nước tiểu (nếu nghi ngờ nhiễm trùng).
- Đường huyết lúc đói hoặc HbA1c: phát hiện đái tháo đường.
- Siêu âm bụng – hệ tiết niệu: phát hiện sỏi, bàng quang dày, u... đo thể tích nước tiểu tồn dư
- Xét nghiệm chức năng thận: ure, creatinine.
- Ghi nhật ký tiểu tiện trong 3 ngày: để theo dõi số lần và thể tích mỗi lần tiểu.
Cách xử trí
Nếu là viêm đường tiết niệu: Điều trị bằng kháng sinh theo kháng sinh đồ, uống nhiều nước, nghỉ ngơi.
Nếu là bàng quang tăng hoạt: Thay đổi lối sống, luyện tập bàng quang, dùng thuốc kháng muscarinic như oxybutynin.
Nếu nguyên nhân do tâm lý: Hướng dẫn thư giãn, quản lý stress, có thể phối hợp thuốc chống lo âu.
Nếu nghi ngờ sỏi hoặc tổn thương niệu đạo: Gửi chuyên khoa tiết niệu để soi bàng quang hoặc tán sỏi.
Nếu bệnh nhân có yếu tố nguy cơ đái tháo đường: Làm xét nghiệm đường huyết, nếu cần thì khởi động điều trị.
Tiểu nhiều lần nhưng không phải đa niệu là một triệu chứng gợi ý bất thường tại bàng quang, niệu đạo hoặc do yếu tố tâm lý.
Việc chẩn đoán cần kết hợp khai thác kỹ triệu chứng, thăm khám lâm sàng và làm các xét nghiệm cần thiết để phân biệt viêm nhiễm, sỏi, thần kinh hay do thuốc.
Tránh dùng kháng sinh bừa bãi hoặc bệnh nhân ra nhà thuốc kể bệnh và được bán cho một combo 4 thuốc bao gồm corticoid và một loại thuốc viên khi uống vào thì đi “đái nước tiểu có màu xanh “hy vọng”.
PGS.TS Đỗ Gia Tuyển (khoa Nội thận Tiết niệu Bệnh viện Đại học Y Hà Nội)
