Theo Đông y, cá trắm đen bổ tỳ vị, khí huyết, thích hợp với các chứng tỳ vị hư hàn, biếng ăn, gầy yếu mệt mỏi, đuối sức. Về giá trị dinh dưỡng trong 100g ăn được có 91kcal, 17g protein, 2,6g lipid, 57mg canxi, 145mg photpho, 0,1mg sắt. Cá là thức ăn dễ tiêu hóa, mỡ cá là một loại axít béo không no có tác dụng chống lão hóa với người lớn tuổi và phát triển trí não với trẻ em.
Cá trắm đen được xếp vào nhóm tăng cường miễn dịch, chống oxy hóa. Chất béo trong cá trắm đen rất tốt cho tuần hoàn máu và tim mạch. Cá còn có tác dụng phòng cúm, thanh nhiệt, giải độc, hay đau bụng lâm râm, biếng ăn, bồi dưỡng phụ nữ sau sinh phòng chống ý huyết, quai bị, nhọt độc, đau dạ dày mạn tính, kinh nguyệt không đều…
Đối với trẻ em, thịt cá trắm, đặc biệt là cá trắm đen có tác dụng rất tốt đối với bệnh còi xương, khó lên cân. Có thể lấy thịt cá trắm đen, riềng, mía, hành tím, đường, tiêu, mắm, nước màu, gia vị vừa kho ăn. Món ăn trị chứng tỳ hư, lạnh bụng, tiêu hóa kém, trẻ em còi, người lớn mệt mỏi khó tăng cân, bụng đầy, chậm tiêu. Với người thể lực giảm sút, ăn kém có thể ăn món cá trắm nấu canh chua với dứa, cà chua, đậu bắp, tàu mùng, me, rau ngổ, hành lá, ớt... Công dụng ích tỳ thận, dưỡng khí huyết, chữa huyết hư váng đầu chóng mặt, ăn kém; chữa trẻ em người lớn thể lực giảm sút, chứng hoàng đản (vàng da), tiểu vàng tiểu buốt, rắt. Trẻ cảm nhiễm, ăn kém có thể ăn cháo cá trắm. Nguyên liệu gồm cá trắm đen, gạo mới, hành hoa, ngò tàu, rau tía tô. Cá luộc lấy thịt chao mỡ hành cho chín thơm. Cho gạo vào nước luộc cá nấu chín nhừ, cho cá, rau thơm vào, ăn nóng. Công dụng của món ăn giúp bổ tỳ ích khí, bổ chính khử tà, chữa tỳ khí hư, hay cảm nhiễm, ăn kém, chức năng nội tạng suy giảm.
Trong thời kỳ dịch bệnh như hiện nay, nếu thấy trẻ ho đàm, viêm phế quản, có thể nấu canh cá trắm cải bẹ xanh. Công dụng của món ăn giúp kiện tỳ phế hóa đàm giải phong hàn, chữa phế tỳ hư, cảm ho hen, ho đàm, viêm phế quản. Trẻ bụng đầy, táo bón nên cho ăn cá trắm kho dưa. Lấy cá trắm đen, dưa chua, hành tím, ớt sừng, hạt tiêu, mắm, muối gia vị vừa đủ kho ăn. Công dụng kiện tỳ, thanh thấp nhiệt, chữa tỳ hư, ăn kém, đau bụng, đầy bụng, táo bón
Lương y Phan Thị Thạnh (Hội Đông y Vũng Tàu)
