 |
Diễn biến này khá bất ngờ so với những dự báo được đưa ra từ đầu năm, căn cứ vào dấu hiệu suy giảm của kinh tế toàn cầu, do chịu ảnh hưởng tiêu cực từ cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.
Nguyên nhân có thể là do năng lực sản xuất của các doanh nghiệp trong nước đã được cải thiện nên nhu cầu nhập khẩu hàng hóa tiêu dùng vào thời điểm cuối năm giảm xuống; hoặc do các doanh nghiệp đã chủ động nhập khẩu từ trước để tránh những tác động tiêu cực có tính chu kỳ như giá cả hàng hóa gia tăng, tỷ giá biến động bất lợi vào thời điểm cuối năm… Với những nhận định như vậy, nhiều khả năng cán cân thương mại của Việt Nam cũng sẽ thuận lợi trong các tháng còn lại của năm 2019.
Tuy nhiên, theo một số chuyên gia kinh tế, vấn đề không hẳn như trên. Thặng dư ở mức cao có thể đặt ra nhiều vấn đề cần phải lưu ý trong thời gian tới. Thứ nhất, xuất khẩu tăng trưởng mạnh chủ yếu ở nhóm những mặt hàng thuộc về các doanh nghiệp có vốn FDI. Hiện nay, các doanh nghiệp trong nước mới chỉ tham gia được vào việc sản xuất bao bì và cung cấp một số dịch vụ chứ chưa tham gia được vào hoạt động sản xuất linh kiện như kỳ vọng.
Thứ hai, xuất khẩu một số mặt hàng sang Mỹ tăng đột biến trong tám tháng đầu năm 2019 đều là những mặt hàng mà Trung Quốc cũng có thế mạnh xuất khẩu như các sản phẩm từ gỗ, dệt may và da giày. Rất có thể hiện tượng tạm nhập rồi tái xuất sang Mỹ vẫn đang diễn ra. Nếu vấn đề này có thực và Việt Nam không kiểm soát được thì nhiều khả năng Việt Nam sẽ đối diện với rủi ro bị Mỹ áp thuế chống bán phá giá.
Thứ ba, thặng dư có thể do nhu cầu nhập khẩu đang có xu hướng giảm. Đối với một nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam thì đây là tín hiệu chưa hẳn đã tốt. Bởi lẽ, trong quá trình phát triển cần nhập rất nhiều máy móc, thiết bị để xây dựng các nhà máy, cơ sở sản xuất cho nền kinh tế. Do đó, sự sụt giảm sức cầu về nhập khẩu đồng nghĩa với sự sụt giảm về dòng vốn đầu tư của toàn xã hội. Nếu dấu hiệu này xảy ra thì nó sẽ tác động tiêu cực đến công ăn việc làm của người dân cũng như tăng trưởng của nền kinh tế trong trung và dài hạn.
