Một sự kết hợp của chế độ ăn uống thiếu lành mạnh và lối sống ít vận động đã khiến tỷ lệ thừa cân béo phì và các bệnh không lây nhiễm gia tăng nhanh chóng ở Việt Nam, từ cuộc điều tra năm 2017 – 2018 tại 75 trường (Tiểu học, THCS và THPT) thuộc 25 xã/phường của TP Hà Nội, TP HCM và tỉnh Thái Nguyên, Nghệ An và Sóc Trăng cho thấy có sự tồn tại đồng thời cả hai thái cực về suy dinh dưỡng là thiếu cân và thừa cân béo phì ở trẻ em và có sự khác biệt theo vùng. Trẻ em ở vùng nông thôn có tỷ lệ suy dinh dưỡng (thể thiếu cân, chiều cao thấp) cao hơn ở thành phố, ngược lại thì thừa cân béo phì tập trung cao ở vùng thành thị.
Theo kết quả của cuộc điều tra thì học sinh tiểu học ở thành phố có tỷ lệ thừa cân béo phì rất cao 41,9% và nông thôn 17,8%, tỷ lệ thấp còi tương ứng là 3.9% và 10,7%; Học sinh THCS thì thừa cân béo phì là 30,5% ở thành thị và ở nông thôn là 11,2%, mặc dù vậy tỷ lệ thấp còi lên tới 20,1% ở nông thôn và 3,8% ở thành thị. Học sinh THPT, tỉ lệ thừa cân béo phì thấp hơn so với học sinh tiểu học và THCS, nhưng tỉ lệ này ở thành thị cũng cao hơn vùng nông thôn, lần lượt là 13,5% và 6,2%, tỷ lệ thấp còi ở học sinh THPT nông thôn vẫn chiếm tỷ lệ cao 14,9% và 8,6% là học sinh thành thị. Nguyên nhân của thừa cân béo phì ở trẻ em học đường là do chế độ ăn quá dư thừa, ăn quá nhiều so với nhu cầu và thói quen ít hoạt động thể lực.
Tại tuần lễ “ Dinh dưỡng và Phát triển” vừa qua, Viện Dinh dưỡng đã chọn huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ là mô hình điểm của toàn quốc để tổ chức triển khai các hoạt động của Tuần lễ này, với thông điệp chính là “Dinh dưỡng hợp lý là nền tảng của sức khỏe”.
Thực hiện ăn uống lành mạnh và duy trì lối sống năng động, tích cực đó là thông điệp quan trọng của Tuần lễ Dinh dưỡng và phát triển năm nay. Qua buổi thực hành bữa ăn bổ sung, bữa ăn hợp lý tại gia đình, các bà mẹ được trang bị kiến thức về dinh dưỡng hợp lý: Sử dụng đa dạng các loại thực phẩm sẵn có ở địa phương cho bữa ăn gia đình; Tăng cường ăn các loại rau/củ và trái cây; các loại hạt (đậu, đỗ, vừng lạc…); Hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn có nhiều đường ngọt, muối, chất béo. Không ăn mặn.
Thực hành cân và đo chiều cao cho trẻ thường xuyên để phát hiện sớm nguy cơ thiếu cân, thừa cân béo phì, thấp còi ở trẻ em; đồng thời duy trì cân nặng ở mức “nên có” với người trưởng thành để phòng tránh thừa cân béo phì cũng như suy dinh dưỡng trường diễn. Cần thực hiện chế độ ăn uống đầy đủ, hợp lý so với nhu cầu của từng cá thể, góp phần cải thiện sức khỏe nâng cao tầm vóc và trí tuệ người Việt Nam.
ThS.BS. Nguyễn Văn Tiến– Viện Dinh dưỡng QG
