Súng phun khử khuẩn: Sử dụng sai hại sức khỏe, hỏng thiết bị

Súng phun khử khuẩn diệt SARS-CoV-2 đang là mặt hàng được săn lùng, gây “sốt”. Các thiết bị được quảng cáo có chức năng diệt virus “siêu tốc” nên rất nhiều cửa hàng, công ty, gia đình đã đặt mua sử dụng hằng ngày nhằm tránh sự lây lan của SARS-CoV-2.

Mặt hàng gây sốt

Theo chị Nguyễn Thu Hương (quản trị diễn đàn Đi chợ thời Covid), khi dịch bùng phát, lượng F0 điều trị tại nhà tăng nhanh, số đơn hàng tăng đột biến khiến giá các loại súng phun khử khuẩn cũng tăng chóng mặt. Chỉ riêng loại súng khử khuẩn K5 phổ biến, “hot” nhất, giá tăng từ 159.000đ lên 352.000đ/chiếc.

Hiện, tại thị trường Việt Nam phổ biến là các dòng phun khử khuẩn như: Nano, Smart Sensor, K5, K6X... Giá thành các sản phẩm tùy chức năng có cách biệt lớn, từ 70.000đ - 2,8 triệu đồng. Giá của các loại súng khử khuẩn cầm tay khoảng từ 70.000 – 700.000đ. Các dòng máy phun xịt khuẩn không cầm tay cho các văn phòng, công ty, nhà máy... giá từ 1,1 - 2,8 triệu đồng. Cá biệt, một số loại thiết bị phun khử khuẩn chuyên nghiệp có giá từ 3 - 5 triệu đồng. Máy phun khử khuẩn chuyên nghiệp có thể phun thuốc diệt cỏ, trừ sâu, có áp lực lớn, phun xa, phun mịn, phun sương... tùy thuộc vào mục đích sử dụng.

Cũng theo chị Nguyễn Thu Hương, các gia đình, cửa hàng, công ty nhỏ phổ biến sử dụng loại súng phun sương Nano diệt khuẩn, diệt virus bằng tia UV cầm tay bởi sự tiện lợi, nhỏ gọn, linh hoạt, cơ động. Các loại súng này xuất xứ nội địa Trung Quốc đều có trang bị bình chứa cồn (hoặc dung dịch khử trùng) và đèn led diệt khuẩn. Súng có bộ lọc chống tắc nghẽn hút cồn hoặc dung dịch đưa lên đầu phun sương. Tùy mục đích sử dụng, một số loại máy có thể điều chỉnh độ phun sương bằng con lăn. Các súng thường trang bị 6 đến 8 mắt khử khuẩn bằng đèn led, chiếu tia UV để phá vỡ màng tế bào vi khuẩn, ngăn chặn chúng sinh sôi, phát triển.

Theo khảo sát của phóng viên, súng khử khuẩn được bày bán phổ biến tại các cửa hàng thuốc, cửa hàng thiết bị y tế, cửa hàng đồ gia dụng và mạng xã hội trong cả nước.

Anh Trần Văn Dũng, chủ một cửa hàng “chợ” thiết bị y tế trên phố Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội cho biết, các thiết bị phun khử khuẩn diệt virus hiện nay trên thị trường đều xuất xứ từ Trung Quốc. Tùy theo giá tiền, mục đích sử dụng mà chất lượng có sự khác biệt. Những loại súng khử khuẩn rẻ sẽ không có con lăn điều khiển mức độ phun sương kích cỡ nano. Hạt dung dịch sát khuẩn phun ra khá to dẫn đến một lần phun lượng cồn tốn nhiều, nhanh tiêu hao nước sát khuẩn. Lượng dung dịch bám trên đồ vật nhiều sẽ chậm bay hơi, ướt trong một thời gian dài, có thể gây bất tiện cho người sử dụng.

Cũng theo anh Trần Văn Dũng, dung dịch đổ vào súng và thiết bị phun khử khuẩn chỉ dùng nano bạc, cồn 70 độ, dung dịch khử khuẩn, không dùng cồn 90 độ hoặc chất dễ cháy nổ. Chọn loại súng khử khuẩn có đầu lọc giúp loại bỏ tạp chất, không gây tắc đầu phun sương khi sử dụng. Các loại không dây, có trang bị đầu sạc đa năng sẽ tiện lợi hơn khi sử dụng so với các thiết bị cắm điện. Khi chọn mua cần chú ý dung lượng pin lớn (từ 2.000mAh trở lên), công suất khỏe sẽ cho cự ly phun mạnh và tia sương mịn hơn. Súng khử khuẩn thường phun yếu hơn so với các máy phun khử khuẩn chuyên dụng cho nhà máy, công sở nhưng phù hợp để sử dụng cho gia đình chỉ trong mùa dịch.

Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công Thương cảnh báo: Công dụng ngăn ngừa hoặc diệt SARS-CoV-2 của nhiều sản phẩm được quảng cáo chủ yếu căn cứ vào các kết quả kiểm nghiệm thực hiện trong điều kiện giới hạn của phòng thí nghiệm, chưa được kiểm nghiệm trong điều kiện sống thực tế. Người dân nên tỉnh táo, tìm hiểu kỹ thông tin trước khi mua các sản phẩm được quảng cáo có tác dụng ngăn ngừa hoặc diệt SARS-CoV-2.

Cẩn trọng khi chọn mua và sử dụng

Theo kỹ sư Hoàng Minh Phong, Trung tâm Sửa chữa và Bảo dưỡng Điện lạnh Bách khoa (Hà Nội), các sản phẩm "súng phun khử khuẩn" được rao bán trên các hội, nhóm Facebook, sàn thương mại điện tử đều được quảng cáo gắn đèn tia UV ánh sáng xanh kết hợp với dung dịch khử khuẩn dạng sương mù có thể tiêu diệt đến 99,9% các loại vi khuẩn trong đó có SARS-CoV-2. Thực chất, súng phun khử khuẩn cấu tạo rất đơn giản gồm bộ phận bơm hút tạo áp suất đẩy dung dịch ra dưới dạng hơi sương và đèn led phát ra ánh sáng xanh. Ở những thiết bị đắt tiền, hệ thống led phát ra tia UV có tác dụng hỗ trợ diệt khuẩn. Tuy nhiên, rất nhiều súng khử khuẩn trên thị trường chỉ là đèn led màu, không phát ra tia UV nên không có tác dụng diệt virus SARS-CoV-2 như quảng cáo.

Ông Lâm Quang Tuấn, Giám đốc Nghiên cứu Phát triển Công ty Bóng Đèn Điện Quang cho biết, diệt vi khuẩn bằng tia UV, HEV là dùng ánh sáng năng lượng cao nằm giữa 2 bước sóng 405nm và 450nm để tiêu diệt vi khuẩn. Khi đạt đến bước sóng này, các tia UV, HEV sẽ xuyên qua màng tế bào của vi khuẩn và virus, phá vỡ ADN của chúng, ngăn chặn khả năng tái sinh và nhân lên. Việc sử dụng súng khử khuẩn trang bị đèn led tia UV, UVC chỉ nên chiếu vào đồ vật, hạn chế chiếu lên người để tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Để khử khuẩn trong phòng, các gia đình có thể dùng đèn LED Điện Quang 06UVC cầm tay dành cho không gian nhỏ và các vật dụng trong gia đình. Chọn loại sản phẩm có tích hợp cảm biến thông minh, phát hiện có chuyển động trong bán kính 2m, đèn sẽ tự động tắt. Đèn tự khởi động diệt khuẩn khi không có người trong phòng.

TS.BS Trần Quang Phú, nhóm bác sĩ quân y tư vấn online miễn phí hỗ trợ bệnh nhân F0 tại nhà cũng khẳng định, khoa học đã chứng minh diệt khuẩn bằng nhiệt, dung dịch hóa chất, sóng âm... cho hiệu quả tốt, trong đó, đặc biệt diệt khuẩn bằng tia UV được sử dụng nhiều. Tia UV có thể diệt khuẩn trong môi trường nước và không khí, được ứng dụng nhiều trong các bệnh viện. Tuy nhiên, tia UV cũng gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Vì vậy, khi sử dụng các súng khử khuẩn có chiếu tia UV, chỉ nên chiếu vào các bề mặt và không gian cần khử khuẩn, tránh chiếu vào cơ thể. Khi khử khuẩn tay, chỉ nên điều chỉnh công suất chiếu tia UV trong khoảng 10 - 15W, không nên chiếu quá lâu sẽ làm ảnh hưởng đến da.

Theo các chuyên gia y tế, khi người mắc Covid-19 nói chuyện, ho, hắt hơi sẽ phát tán virus ra không khí. Các virus lơ lửng trong không khí một thời gian trước khi rớt xuống bám vào các bề mặt vật dụng. Vì vậy, các gia đình có F0 điều trị tại nhà hãy mở các cửa thông thoáng, dùng quạt đẩy hút để hạn chế virus SARS-CoV-2 tồn tại trong không khí. Có thể sử dụng súng khử khuẩn phun cồn và chiếu tia cực tím vệ sinh phòng cho người F0, chiếu lên bát đũa và các vật dụng F0 đã sử dụng để diệt virus. Chỉ sử dụng cồn 70 độ, vì cồn 60 độ không đủ đảm bảo sát khuẩn, cồn 90 độ bốc hơi quá nhanh cũng không đủ thời gian bám trên tay, trên đồ vật để diệt vi khuẩn.

TS.BSCKII Nguyễn Thị Thanh Hà (Phó Chủ tịch Hội Kiểm soát nhiễm khuẩn TPHCM):

Nhà có người mắc Covid-19 phải tiến hành vệ sinh, khử khuẩn thường xuyên bằng hóa chất tẩy rửa và sát khuẩn (cồn hoặc cloraminB). Khi lau dọn vệ sinh phòng, đồ đạc phải lau theo hình zích-zắc, từ nơi sạch sang nơi bẩn, sau đó thu gom chất thải cho vào túi nilon (ghi chất thải của F0). SARS-CoV-2 rất dễ bị tiêu diệt bằng hóa chất tẩy rửa thông thường như xà phòng, chất tẩy rửa có clo. Giặt quần áo cho người F0 cần dung dịch có nồng độ clo 0,05%. Tẩy rửa bề mặt chỉ cần nồng độ clo 0,1% nhưng vệ sinh khi ho, khạc nhổ cần nồng độ clo 0,5%. Với các thiết bị điện tử, sử dụng cồn để vệ sinh bề mặt. Trước khi vệ sinh nên rút nguồn điện để đảm bảo an toàn.