Sai phạm từ các dự án BT
KĐTM Thủ Thiêm được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch năm 1996 với quy mô 930 ha (trong đó: Khu đô thị mới 770 ha, Khu tái định cư 160 ha), dân số Khu đô thị mới khoảng 200.000 người, Khu tái định cư khoảng 45.000 người, tọa lạc bên bờ Đông sông Sài Gòn đối diện với Quận 1, là một trung tâm mới, hiện đại và mở rộng của Thành phố.
Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm được chia làm 5 khu vực chính gồm: Khu vực “Lõi Trung tâm” chính, Khu dân cư phía Bắc, Khu dân cư dọc Đại lộ Mai Chí Thọ, Khu dân cư phía Đông và Khu Châu thổ phía Nam.
Mới đây, Thanh tra Chính phủ Kết luận thanh tra về công tác quản lý nhà nước và thực hiện pháp luật quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai tại Khu đô thị này. Theo đó đã phát hiện hàng loạt sai phạm, đặc biệt là liên quan đến việc đầu tư các dự án bằng hình thức hợp đồng BT (Xây dựng - Chuyển giao).
Thanh tra Chính phủ cho biết, tại thời điểm thanh tra, UBND TP.HCM đã chỉ định một số nhà đầu tư để đầu tư xây dựng các dự án theo hình thức BT trong KĐTM Thủ Thiêm như: Công ty CP Đầu tư Địa ốc Đại Quang Minh làm chủ đầu tư dự án 04 tuyến đường chính và dự án Cầu Thủ Thiêm 2; Công ty CP Phát triển Hạ tầng kỹ thuật TP.HCM làm chủ đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Hạ tầng kỹ thuật Khu dân cư phía Bắc, hoàn thiện đường trục Bắc – Nam đoạn từ chân Cầu Thủ Thiêm 1 đến đường Mai Chí Thọ….
Đối với dự án BT 04 tuyến đường chính, UBND TP.HCM đã chấp thuận chủ trương chỉ định Công ty CP Đại Quang Minh là nhà đầu tư Dự án BT khi chưa yêu cầu lập hồ sơ đề xuất và đánh giá các tiêu chuẩn về kinh nghiệm, chưa đánh giá năng lực tài chính của nhà đầu tư…
Dự án được phê duyệt tổng mức đầu tư là 12.182 tỷ đồng khi chưa làm rõ ý kiến của các sở, ngành liên quan là không đúng quy định. Qua thanh tra phát hiện một số khoản phê duyệt không đúng quy định với tổng giá trị 1.519 tỷ đồng. Công ty CP Đại Quang Minh cũng đang hạch toán chi phí, trong đó có 25,422 tỷ đồng không đủ điều kiện để quyết toán trong chi phí cho Dự án.
Tại dự án BT Cầu Thủ Thiêm 2, UBND TP.HCM trình và được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận cho chỉ định nhà đầu tư. Trước đó, UBND TP đã có chủ trương chọn Vinaconex làm nhà đầu tư thực hiện dự án, nhưng sau lại giao cho Công ty CP Đại Quang Minh, đồng thời thay đổi quy mô cầu từ 04 thành 06 làn xe nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
UBND TP.HCM cũng lựa chọn Công ty CP Đại Quang Minh khi chưa có Báo cáo nghiên cứu khả thi được duyệt, chưa xem xét kỹ đến các điều kiện về năng lực, kinh nghiệm. Dự án được phê duyệt tổng mức đầu tư là 4.260 tỷ đồng, qua thanh tra phát hiện một số khoản chi phí không đúng với tổng giá trị 252,891 tỷ đồng.
Tại dự án BT Hạ tầng Khu dân cư phía Bắc, UBND TP HCM đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và được chấp thuận cho thực hiện theo hình thức BT nhưng không đăng công khai tải nội dung của dự án. Đồng thời phê duyệt tổng mức đầu tư với một số khoản chi phí không đúng quy định lên tới 411,884 tỷ đồng. Đồng thời đề ra biện pháp thi công không phù hợp, phải thay đổi, dẫn đến chi phí thực tế phải giảm so với tổng mức đầu tư là 118,410 tỷ đồng.
Ngân sách đầu tư, nhưng tư nhân lãi lớn
Đối với các dự án đối ứng cho các nhà đầu tư thực hiện dự án BT, Thanh tra Chính phủ cho biết, UBND TP.HCM đã chấp thuận sử dụng quỹ đất sạch trong KĐTM Thủ Thiêm để cân đối, thanh toán, nhưng không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất hoặc tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư (thực chất là chỉ định nhà đầu tư), vi phạm các quy định về đấu thầu và quản lý sử dụng đất đai.
Cụ thể, toàn bộ quỹ đất trong KĐTM Thủ Thiêm là 221,68 ha được đầu tư bằng ngân sách nhà nước, nhưng UBND thành phố đã sử dụng chủ yếu để thanh toán đối ứng cho các dự án BT được chỉ định nhà đầu tư, nhất là các dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho chính KĐTM Thủ Thiêm.
Thanh tra Chính phủ cho rằng, việc UBND thành phố ký Hợp đồng BT với Công ty CP Đại Quang Minh, trong đó xác định giá trị quyền sử dụng đất các khu đất đối ứng để thanh toán Hợp đồng BT là 12.490 tỷ đồng khi chưa có chứng thư thẩm định giá, chưa có quyết định phê duyệt giá trị quyền sử dụng đất là không đúng quy định. Điều này dẫn đến chênh lệch giảm tiền sử dụng đất 3.901 tỷ đồng so với giá trị đã được UBND Thành phố thẩm định, phê duyệt trước đó, nguy cơ thiệt hại ngân sách Nhà nước.
Đối với việc tính giá tiền để tính sử dụng đất thanh toán đối ứng, Thanh tra Chính phủ cho biết các cơ quan chức năng của UBND thành phố đề xuất và được Thường trực Thành ủy, UBND Thành phố phê duyệt chi phí đầu tư bình quân cho 1m2 đất thương mại – dịch vụ - nhà ở là 26 triệu đồng/m2, chênh lệch giảm khoảng 50% so với đơn giá đã được các sở, ngành đề xuất ban đầu với lý do loại bớt một số chi phí cho các hạng mục công trình đã được phê duyệt quy hoạch có tổng giá trị là 17.042 tỷ đồng (gồm: Quảng trường trung tâm, công viên bờ sông Sài Gòn, Khu lâm viên sinh thái phía Nam, 06 trường công lập và 05 cây cầu nối từ Trung tâm Thành phố qua KĐTM Thủ Thiêm).
Khi đề xuất phương án giá trên, các sở, ngành và UBND Thành phố cũng đã không tính lãi đối với khoản tiền được tạm ứng từ ngân sách nhà nước, dẫn đến tổng mức đầu tư đã xác định và phê duyệt là không đúng.
Theo Thanh tra Chính phủ, các thực hiện này của UBND TP.HCM đã giúp các nhà đầu tư được hưởng lợi do chênh lệch giá đất lớn (chênh lệch địa tô) từ việc được đầu tư hạ tầng kỹ thuật chính theo hình thức hợp đồng BT.
