Vừa làm đã hỏng
Dự án đầu tư xây dựng công trình mở rộng Quốc lộ 1 đoạn từ km1125 - km1265, tỉnh Bình Định và Phú Yên có chiều dài khoảng 118km do Ban quản lý dự án 2 (sau này là Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh, Bộ GTVT) làm chủ đầu tư.
Dự án này khởi công năm 2013, đến tháng 10/2015 thông xe toàn tuyến, sớm hơn một năm so với chỉ đạo của Chính phủ. Tuyến đường được chia làm ba dự án thành phần, trong đó một dự án xây dựng bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, hai dự án BOT (các dự án BOT Bắc và BOT Nam Bình Định).
Tuy nhiên sau 03 năm đưa vào khai thác sử dụng, Dự án đầu tư xây dựng công trình mở rộng Quốc lộ 1 này đã xuất hiện nhiều vấn đề về chất lượng công trình. Cụ thể, trên toàn tuyến của dự án xuất hiện nhiều ổ gà, ổ trâu, hư hỏng, mặt đường phải sửa chữa liên tục.
 |
| Tuyến đường QL1 mở rộng xuống cấp, hư hỏng nặng sau 03 năm khai thác (Ảnh: laodong.vn) |
Qua thanh tra, Thanh tra Chính phủ phát hiện các sai phạm chính là từ việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án, điều chỉnh thiết kế thiếu cơ sở dẫn đến tình trạng trên.
Cụ thể, với dự án BOT tuyến Nam Bình Định đã sử dụng lại cống cũ, thiết kế mặt đường bê tông nhựa tại một số vị trí thường xuyên ngập là chưa phù hợp với thực tế, thiếu đồng bộ. Việc này trở thành nguyên nhân chính dẫn đến mặt đường tại khu vực luôn bị ngập khi trời mưa, thậm chí có nơi ngập sâu 30-60cm, ảnh hưởng đến chất lượng công trình.
Khi phê duyệt thiết kế cơ sở, Bộ GTVT đã cho phép phá dỡ 09 cầu cũ để xây mới, tuy nhiên khi quyết định điều chỉnh thiết kế cơ sở đã cho phép giữ lại 07 cầu cũ để sửa chữa sử dụng, trong đó có 06 cầu được xác định lại tải trọng chỉ từ 22 tấn đến 25 tấn.
Hiện tại trên toàn dự án, có 18/33 cầu cũ đang được gắn biển hạn chế tải trọng từ 22 tấn đến 25 tấn. Thanh tra Chính phủ cho rằng, mức tải trọng này không đồng bộ với tải trọng cho phép của đường Quốc lộ 1 sau cải tạo, mở rộng và cầu xây mới (tải trọng thiết kế ương ứng khoảng 30 tấn) gây khó khăn cho quá trình khai thác và không phát huy cao nhất hiệu quả của dự án.
Điều chỉnh thiết kế thiếu cơ sở
Bên cạnh đó, Bộ GTVT ban hành Văn bản 6112/BGTVT-CQLXD ngày 27/5/2014 thiếu cơ sở, đưa ra chủ trương điều chỉnh thiết kế cơ sở chưa đúng với quy định pháp luật về điều chỉnh dự án đầu tư, cụ thể như: cho phép hạ tiêu chuẩn dự án không theo Tiêu chuẩn ngành dẫn đến chất lượng mặt đường dự án thiếu tính đồng bộ nên không phát huy tối đa hiệu quả trong khai thác, Bộ GTVT cũng cho phép hạ cao độ thiết kế không theo tiêu chuẩn. Đồng thời, buộc tháo dỡ 1.717,7m và phá bỏ 504,58m rãnh thoát nước dọc đã thi công, bỏ thiết kế rãnh dọc đối với đoạn chưa thi công, nhưng sau này lại phải bổ sung một số đoạn tuyến.
Đối với một số cầu xây mới, Bộ GTVT “cho phép châm chước yếu tố thủy văn như cầu cũ”, dẫn đến cao độ đáy dầm đều thấp hơn quy định trong tiêu chuẩn 22TCN 272:2005 từ 0,5 - 1m, làm giảm khả năng thoát lũ, gia tăng tình trạng ngập lụt mặt đường. Do vậy, Sau gần 02 năm công trình đưa vào khai thác sử dụng, mặt đường một số đoạn bị hư hỏng, Bộ GTVT đã phải xem xét, bổ sung cống ngang đường, rãnh dọc thoát nước tại những vị trí trước đó đã yêu cầu bỏ khi thiết kế bản vẽ thi công (dự án BOT Nam Bình Định).
Đáng chú ý, theo Thanh tra Chính phủ, tại một gói thầu thuộc dự án BOT Bắc Bình Định, nhà thầu Cienco 4 đã thực hiện chưa đúng quy định, dẫn đến chiều cao rãnh thoát nước giảm 15cm so với thiết kế bản vẽ thi công, làm hạn chế khả năng thoát nước.
Từ những vi phạm nêu trên, công trình khi đi vào khai thác, gặp yếu tố bất lợi về thời tiết như ngập lụt, mưa nhiều ngày liên tục, bất thường, nước mặt tích tụ thẩm thấu vào kết cấu bê tông nhựa. Đồng thời dưới tác động của tải trọng xe với mật độ giao thông lớn, liên tục, thậm chí là xe chở quá tải, đã phá vỡ khả năng dính bám của đá với nhựa và sức chịu đựng của bê tông nhựa, từ đó dẫn đến mặt đường bị hư hỏng, ảnh hưởng đến nền đường, suy giảm chất lượng và tuổi thọ công trình.
Thanh tra Chính phủ cho rằng, để xảy ra các thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trên, trước hết thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT. Từ đây, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ GTVT chỉ đạo kiểm điểm, xử lý đối với các đơn vị, cá nhân có vi phạm. Đồng thời, tiến hành kiểm tra, rà soát, phê duyệt quyết toán dự án theo quy định.
Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ đề nghị, trên cơ sở giá trị quyết toán được phê duyệt, Bộ GTVT thực hiện điều chỉnh phương án tài chính và thời gian thu phí tại hai dự án BOT Bắc và Nam Bình Định theo quy định pháp luật.
